Fréttablaðið - 06.11.2014, Síða 56

6. nóvember 2014 FIMMTUDAGUR| MENNING | 40
„Sagan hefst á því að 23 ára stúlka
sem hefur verið týnd í ellefu ár
kemur vafrandi út úr skógi í Ástr-
alíu og menn fara að velta því fyrir
sér hver hún sé og hvar hún hafi
verið allan þennan tíma,“ segir
Bjarni Bjarnason beðinn að segja
í örstuttu máli frá söguþræði bókar
sinnar Hálfsnert stúlka sem kemur
út í dag. „Sögumaðurinn Róbert,
sem er sálgreinandi, fær hana til
meðferðar og það er hans verk-
efni að finna út úr því hver hún er
og hvaðan hún kemur. Hann sjálf-
ur á reyndar kannski nóg með sig
eftir áfall og eitt þema bókarinnar
er hvenær maður hefur skilning á
annarri manneskju. Getur maður
þekkt einhvern? Verkefni sálgrein-
andans er auðvitað að skilja fólk
og komast til botns í því, en það er
hægara sagt en gert.“
Draumaævi óþekktrar stúlku
Bjarni hefur unnið lengi að bókinni
og upphaflega kviknaði hugmynd-
in út frá bók um drauma Díönu
prinsessu af Wales. „Þegar ég
var á Eyrarbakka fyrir sjö árum
rak á fjörur mínar bók sem heit-
ir Diana‘s Dreams og fjallar um
drauma Díönu prinsessu,“ útskýr-
ir hann. „Vinkona hennar Joan
Hanger skrifaði þessa bók og rekur
þar 50 til 60 drauma Díönu. Ég tók
í framhaldi af því saman bók sem
fjallaði um draumaævi prinsess-
unnar, þar sem ég skoðaði líf henn-
ar bara út frá draumunum. Sú saga
birtist í TMM árið 2008 og ég var
þá kominn með innra líf kvenper-
sónu, einhvern svona innsta neista.
Erkitýpískt draumalíf nafnlausr-
ar stúlku. Þá stóð ég frammi fyrir
þeirri spurningu hver þessi stúlka
var og hvar hún væri stödd í lífinu.
Þá skrifaði ég í bríaríi hálfgerða
Rauðhettusögu um stúlku sem
vafrar um skóg með dúkkuna sína
sem heitir Díana. Þar var ég komin
með stúlkuna og hennar innra líf
og þá var bara eftir spurningin
um umgjörðina og sögumanninn.
Það kom svo nokkrum árum síðar
þegar ég var í Berlín í sex vikur.
Þar sá ég út um gluggann mann
sem var að vinna heima hjá sér.
Ég ímyndaði mér að hann væri sál-
greinandi að störfum og ákvað að
láta hann segja söguna í bókinni.“
Þú ert mjög mikið að velta fyrir
þér innra lífi kvenna í bókunum
þínum, hvernig stendur á því? „Ég
veit það eiginlega ekki. Ætli ég sé
ekki bara áhugasamur um innra
líf fólks almennt, en samfélags-
staða kvenna er áhugaverðari nú
um mundir þar sem staða konunn-
ar hefur náttúrulega umbylst á síð-
ustu öld, er ennþá að breytast og
mætti breytast enn meira, bæði
hér og þó sérstaklega víða annars
staðar í heiminum. Ef nefna ætti
eitt mál sem gæti bætt okkar marg-
hrjáða heim til muna, þá væri það
bætt staða kvenna hvaðanæva að.
Þannig að það að skoða umheiminn
í gegnum konu í veröld þar sem öll
hennar gildi eru að umturnast er
mjög áhugavert fyrir rithöfund og
mann sem hefur áhuga á fólki.“
Draumar alltaf heillað
Hefurðu alltaf verið svona upp-
tekinn af draumum? „Já, það kom
snemma. Við eigum flest minning-
ar um martraðir og drauma þegar
maður er ungur og áttar sig ekki
á muninum á draumi og veruleika.
Ég man eftir því að hafa verið
sannfærður um að ég gæti flogið
með því að breiða úlpuna út eins
og vængi þegar ég var lítill. Ég
hélt þessu fram við vin minn sem
sagði að það væri útilokað þannig
að ég ákvað að prófa einhvern tíma
þegar það var mikill stormur úti.
Ég þurfti ekki nema að opna úti-
dyrnar til að fatta að þetta hefði
sennilega bara verið draumur.
Mörkin þarna á milli hafa síðan
alltaf heillað mig.“
Byrjaðirðu þá strax að skrifa
draumana niður? „Nei, ég byrjaði
ekki á því fyrr en ég var að nálg-
ast tvítugt, en þá mundi ég ennþá
nokkra drauma úr fortíðinni sem
ég gat skráð.“ Varð það kveikjan
að því að þú fórst að skrifa? „Nei,
það er ekki alveg svo einfalt. Ég
var vinnumaður í sveit þegar ég
var fimmtán ára og hélt þá dag-
bók. Maður vandist á að skrifa í
dagbókina og sú athöfn var eitt-
hvað prívat og róandi sem maður
sótti í. Smám saman verður þetta
að einhverju sem maður gerir og
allt í einu áttar maður sig á því að
maður er farinn að haga sér eins
og rithöfundur. Þannig að ákvörð-
unin um starfsvettvang er eigin-
lega komin áður en maður gerir
sér grein fyrir því og svo er bara
að fylgja straumnum, nokkuð sem
ég er einmitt að gera í dag þegar
bókin kemur út.“ “
fridrikab@frettabladid.is
Hægara sagt en gert
að skilja manneskju
Skáldsagan Hálfsnert stúlka eft ir Bjarna Bjarnason kemur út í dag. Söguefnið hefur
leitað á hann lengi og á upphaf sitt í lestri á bók um drauma Díönu prinsessu.
BJARNI BJARNASON „Við eigum flest minningar um martraðir og drauma.“ FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR
Ef nefna ætti eitt
mál sem gæti bætt okkar
marghrjáða heim til
muna, þá væri það bætt
staða kvenna hvaðan-
æva að.
BÆKUR ★★★ ★★
Náttblinda
Ragnar Jónasson
VERÖLD
Náttblinda er fimmta bókin í serí-
unni um Ara Þór Arason lögreglu-
mann á Siglufirði og baráttu hans
við norðlensk glæpamál í samtíð
og fortíð. Málið sem hér er í for-
grunni er eitt það erfiðasta sem
komið hefur til kasta Ara því í
upphafi sögu er nýr yfirmaður
hans, Herjólfur að nafni, skotinn
með haglabyssu af stuttu færi
við yfirgefið hús rétt fyrir utan
bæinn. Sagan teygir síðan anga
sína víða í tíma og rúmi, en megin-
viðfangsefnið í þeim málum sem
koma inn á borð Ara og Tómasar,
hans gamla varðstjóra sem
kallaður er til,
er heimilis-
ofbeldi gagn-
vart konum
með öllum þeim
óhugnanlegu
eftirköstum sem
slíkt hefur. Inn í
söguna blandast
að vanda heimilis-
líf Ara, en þau
Kristín kona hans
eru nýbakaðir for-
eldrar með því álagi
sem fylgir og heldur
hriktir í stoðum sam-
bandsins.
Ragnar kann þá list
að vefa glæpasögu og
miðlar upplýsingum í passlegum
skömmtum, flækir rannsóknina
og beinir grun að ýmsum eins og
vera ber til að halda lesandanum
við efnið. Sagan fær svo aukna
vídd með brotum úr dagbók ungs
manns sem lokaður er inni á geð-
sjúkrahúsi, en lesandinn hefur
ekki hugmynd um hver sá maður
er eða hvernig þessi brot tengjast
morðmálinu sem er í forgrunni
sögunnar fyrr en rétt á síðustu
blaðsíðunum. Þessi óvissa eykur
spennuna og frjóvgar hugarflug
lesandans sem auðvitað er á fullu
að leysa gátuna sjálfur á undan
lögreglumönnum. Sjálft glæpa-
málið og flækjurnar í kringum
það er einnig óvenjulegt í íslensku
umhverfi og vekur ýmsar spurn-
ingar um öryggi lögreglumanna,
en því miður hefur lesandinn áttað
sig á því hver ódæðismaðurinn er
of snemma í sögunni til að hún
haldi spennunni til enda. Spurn-
ingarnar um afleiðingar heimilis-
ofbeldis eru hins vegar ígrundaðar
og tímabærar og snerta djúpt.
Þótt sögusviðið sé sem fyrr
Siglufjörður kemur bæjarbrag-
urinn og íbúarnir óvenju lítið við
sögu, flestir þátttakendur í flækj-
unni eru aðkomufólk og ekki laust
við að maður sakni dálítið
stemningar smábæjarins
sem Ragnari hefur tekist
svo vel að fanga í fyrri
bókum sínum. Þessi saga
gæti gerst hvar sem er.
Það er hins vegar algjört
aukaatriði og ekki
annað en heimtufrekja
fordekraðs lesanda að
fara fram á að höf-
undar haldi sig á
sömu slóðum alla tíð.
Bókaseríur um
sama lögreglu-
manninn, þau
glæpamál sem
hann fær t i l
umfjöllunar, þróun
hans sem manneskju og
áföllin í einkalífinu hafa notið mik-
illa vinsælda í gegnum áratugina
en oft vill brenna við að höfunda
þrjóti örendið og sá rammi sem
sú uppskrift setur þeim verði of
þröngur til að sagan blómstri, en
Ragnar fellur ekki í þá gryfju. Ari
er geðþekk persóna sem lesandan-
um þykir vænt um og hefur áhuga
á að fylgjast með. Hæfilega venju-
legur, hæfilega vitlaus og í hæfi-
lega hefðbundnum aðstæðum til
að hægt sé að samsama sig honum
og þykja vænt um hann. Það er því
mikill missir að honum úr íslenskri
glæpasagnaflóru, en Ragnar hefur
lýst því yfir að Náttblinda sé síð-
asta bókin um hann, allavega í bili.
Maður verður bara að vona að það
bil verði ekki of breitt.
Friðrika Benónýsdóttir
NIÐURSTAÐA: Vel fléttuð glæpasaga
um hluti sem snerta okkur öll, en
heldur ekki spennunni til enda.
Óhuggulegt lögreglu-
morð á Siglufirði
RAGNAR JÓNASSON