Dagblaðið Vísir - DV - 04.01.2013, Blaðsíða 13

Fréttir 13Helgarblað 4.–6. janúar 2013
S
óley Tómasdóttir, oddviti
Vinstri-grænna í Reykja-
vík, hefur tekið mikinn þátt
í jafnréttisumræðunni um
árabil. Þegar athugasemda-
kerfin komu til sögunnar fékk hún
strax yfir sig fúkyrðaflaum, en þá
voru athugasemdirnar mun sak-
leysislegri en nú tíðkast. „Þetta hef-
ur versnað rosalega,“ segir hún.
„Athugasemdirnar hafa með tím-
anum orðið miklu svæsnari. Ég tók
sérstaklega eftir þessu þegar okkur
tókst að stöðva klámráðstefnuna
sem boðað var til árið 2007. Þá fyrst
fór ég að fá hótanir.“
Sóley segir að hvers kyns gagn-
rýni á klám veki miklu harðari og
meiri viðbrögð en almenn jafn-
réttisumræða. „Svo virðist sem
þessum hópi fólks sé sérstaklega
annt um rétt karla til að horfa á
klám. Klámið virðist heilagt, og
menningin sem af því sprettur, og
þetta vill þessi hópur halda í af ein-
hverjum undarlegum ástæðum.“
Sóley telur að persónuárásirnar
gegn femínistum í netheimum
tengist klámvæðingunni órjúfan-
legum böndum, til dæmis sé orð-
færið að mörgu leyti sótt í klám-
iðnaðinn. „Ef við einföldum hlutina
rosalega þá má segja að í grund-
vallaratriðum sé þetta baráttan um
klámið,“ segir Sóley.
„Sterkasta hótunin“
En hvers vegna þessi heift í
athugasemdakerfunum? „Hug-
myndafræði okkar virðist ógna
ákveðnum hópi fólks alveg rosa-
lega, og það er ekkert skrítið því
femínisminn krefst þess að við
breytum samfélaginu. Ég held að
viðbrögðin skýrist sérstaklega af
tvennu: annars vegar ótta og hins
vegar skilningsleysi.
Þetta fólk gerir allt sem það
getur til að sporna gegn þessum
breytingum og þá er klókt að nota
ógnanir, ógna okkur með því sem
allar konur óttast mest: kynferðis-
ofbeldi. Það er sterkasta hótun sem
hægt er að beita konu, því allar kon-
ur eru meðvitaðar um hættuna á að
verða fyrir kynferðisofbeldi.“ Sóley
veltir því fyrir sér hversu breitt bil-
ið sé milli netheima og raunheima
þegar kemur að ofbeldi og hótun-
um um slíkt.
„Það virðist vera sama and-
varaleysið á báðum stöðum. Ef við
skoðum morð á konum á þessari
öld á Íslandi, þá áttu þau flest
langan aðdraganda ofsókna og hót-
ana. Kærur og tilkynningar dugðu
ekki til að stoppa ofbeldismennina.
Á internetinu er sömu sögu
að segja. Ofbeldisfullt níð fær að
standa á meðan konur eins og
Hildur Lilliendahl eru settar í bann
fyrir að afhjúpa staðreyndir. Og í
raun má velta því fyrir sér hvort
þessir tveir heimar styðji ekki hvor
við annan, því eins og ofsóknir í
raunheimum geta líka átt sér stað
á netinu er ekkert sem segir að of-
sóknir á netinu færist ekki yfir í
raunheima einn góðan veðurdag.“
Þöggunartilburðir
Eftir að Sóley vakti athygli vegna
róttækra viðhorfa til jafnréttismála
töluðu menn um það á spjallsíð-
um hvort þeir ættu að fara heim
til hennar og nauðga henni. „Þetta
var orðið ótrúlega raunverulegt,
einhvern veginn,“ segir hún. „Og
það versta var að mennirnir skrif-
uðu ekki undir nafni, svo þeir vissu
hvernig ég leit út en ég vissi ekki
hvernig þeir litu út. Það er rosalega
óþægileg tilfinning og aðalmálið er
að þetta svínvirkar.
Markmiðið er að þagga niður
í konum sem eru að breyta sam-
félaginu.“ Sóleyju var ekki einung-
is úthúðað á opinberum vett-
vangi heldur bárust henni einnig
einkaskilaboð og símtöl. „Ég fékk
margar hótanir og um tíma var ég
mjög hrædd um að mér yrði nauðg-
að.
En þegar ég áttaði mig á því,
með hjálp vinkonu minnar, að ótt-
inn við nauðgunina var svo sterkur
að hann var farinn að hamla mér í
baráttunni, þá rann upp fyrir mér
að þótt nauðgun væri hræðileg þá
væri enn verra ef þeim tækist að
þagga niður í mér. Því þá hefðu þeir
sigrað.“ n
Klámið er heilagt
Þ
órlaug Ágústsdóttir varð fyrir
þeirri óskemmtilegu reynslu
um daginn að mynd af
henni var breytt með mynd-
vinnsluforriti og endurbirt
á netinu eftir að búið var að teikna
á hana áverka og skrifa á myndina:
„Konur eru eins og gras, það þarf að
slá þær reglulega.“
Þórlaug segir að stelpur hafi um
tvennt að velja: „Annars vegar fylgja
þær gömlu góðu reglunni um að
þær skuli ekki vera í stuttu pilsi á
internetinu, ekki gefa upp persónu-
upplýsingar og þar fram eftir göt-
um, í raun og veru hegða sér eins
og þær séu fullkomlega meðvitað-
ar um að hver sem er getur hvenær
sem er ákveðið að stökkva á mann
og „Facerape-a“ manni ef maður
hagar sér ekki rétt. Við samþykkjum
að internetið sé þannig að þær skulu
nánast vera í búrku, annars megi þær
búast við þessu.
Hins vegar geta þær sagt skoðan-
ir sínar en ef þær láta í þær ljós mega
þær líka búast við þessu. Þetta er ég
búin að upplifa allt frá árinu 1995,“
segir Þórlaug sem byrjaði þá að skrifa
á léttu nótunum um konur og tölvur
fyrir Tölvuheim. „Það ógnaði ekki
neinum en ég þurfti samt að þola
alls kyns ummæli um mig. Seinna
fór ég að rífa kjaft á irkinu og þá lenti
ég oft í því að fá á mig svona mynd-
ir. Þá talaði ég í gegnum netpersónu
og einhverjum mjög súrum afkima
þess kúltúrs varð mjög uppsigað við
mig. Ofbeldismennirnir voru auðvit-
að undantekningin þar eins og alls
staðar, en þeir voru þar líka. Síðan
hef ég farið óáreitt í gegnum minn
starfs feril þar til ég rakst á þessa síðu
núna,“ segir Þórlaug sem tók þátt í
umræðum á Facebook-síðu.
„Betur þekktar sem tussur“
Síðan, Karlar eru klárari en konur, ól
á kynjamisrétti undir þeim formerkj-
um að um umdeildan húmor væri að
ræða en í kjölfar gagnrýni Þórlaugar
birti stjórnandi síðunnar mynd af
Þórlaugu þar sem búið var að breyta
myndinni með myndvinnsluforriti
og teikna á hana áverka undir yfir-
skriftinni: „Konur eru eins og gras,
það þarf að slá þær reglulega.“
Áður hafði margoft verið kvartað
undan síðunni en þar var að finna
fjöldann allan af viðlíka fullyrðing-
um. Í lýsingu á henni sagði: „konur
(betur þekktar sem tussur; femínista-
tíkur ef þær eru vangefnar“) eru
heimskari og óæðri kynkjötstykkin
kringum leggöngin, sem hvorki finna
upp né uppgötva hluti ef frá er talin
Erfðasyndin og samlokur“. Þá var því
einnig haldið fram á síðunni að það
ætti að „meðhöndla konur eins og
kynlífsleikföng – líkt og klámið minn-
ir okkur á. Þær eru eingöngu til þess
að gegna fjórum hlutverkum, elda-
mennsku, þrifum, sem reiðtau og
passa upp á elsku kagglinn sinn.“
Stjórnandi síðunnar hafði einnig
breytt fleiri myndum með svipuðum
hætti, í einu tilfelli var saklaus mað-
ur sagður nauðgari en sú mynd var
seinna fjarlægð. Það var svo síðasta
sunnudag sem hann birti myndina
af Þórlaugu.
Þórlaug kvartaði strax undan
myndinni á Facebook, sagði að hún
væri grafískt ofbeldi og fór annars
vegar fram á að myndin yrði fjar-
lægð og hins vegar að síðunni yrði
lokað. Í svari frá Facebook sagði hins
vegar að það væri engin ástæða til
þess svo hún kvartaði aftur og marg-
ítrekað þar til síðunni var loks lokað
á þriðjudagskvöld. Þá hafði DV fjall-
að um málið og fjölmargar kvartanir
borist Facebook.
Beita hnefaréttinum
Þórlaug segir að hún sé í erfiðri
sjúkrameðferð og hafi ekki séð fyrir
að hún drægist út í þennan storm.
Hins vegar hafi hún ákveðið að láta
slag standa þar sem hún hafi ímugust
á ofbeldi. Hún er stjórnmálafræðing-
ur að mennt og tvöfaldur meistara-
nemi við Kaupmannahafnarháskóla.
„Þar er ég meðal annars að læra
hvernig við miðlum inn í okkar sál-
fræðilegu ferla, ég er í námi þar sem
ég fæ þjálfun í því að sjá rökvillur og
það þegar gögn eru notuð á rangan
hátt,“ segir Þórlaug sem hefur með-
al annars unnið sem vefstjóri Öss-
urar, stýrt vefmiðlum 365 og unnið
hjá forsætisráðuneytinu við að koma
málstað Íslands á framfæri á netinu
eftir hrun.
„Það var á byrjunarárum netsins
sem ég fann fyrst hvernig það var að
lenda í þessu og við þá reynslu hert-
ist ég upp. Þess vegna finnst mér það
eiginlega bara fyndið núna. En taktu
eftir, ég segi eiginlega bara fyndið,
því þetta er ekkert fyndið í raun og
veru. Þetta var partur af stærri netu-
mræðu þar sem við vorum að takast
á og þegar hann varð rökþrota notaði
hann þessa aðferð til þess að reyna
að ógna mér og þagga niður í mér,
líkt og sumir menn gera þegar þeir
komast í þrot. Þá beita þeir hnefa-
réttinum og það er ekki í lagi.“
Berst gegn ofbeldi
Að hennar mati eru svívirðilegustu
ummælin yfirlátt látin falla í um-
ræðu um kynjamál. „Athugið samt
að ég er ekki í neinni kynjabaráttu
og hef ekki verið það. Ég taldi mig
vera í ofbeldis baráttu og finnst mjög
furðulegt að fólk tengi þessa baráttu
við umræðuna um önnur mál eins
og launamun kynjanna. Þetta er óá-
sættanlegt ofbeldi. Mér finnst lítið
gert úr karlmönnum ef þeir eiga að
taka þessu sem einhvers konar gagn-
rýni á sig. Mér dettur ekki í hug að
flestir karlar séu svona því þetta eru
ekkert annað en ofbeldismenn. Hins
vegar er ljóst að einhverjir karlmenn
gera þetta og við verðum öll að taka á
því saman.“
Í þessu tilfelli varð hún vör við að
stjórnandi síðunnar og aðrir menn
þar inni gengust upp í því að egna
hana þegar hún fór að taka þátt í um-
ræðunum. „Þeir voru bara á hött-
unum eftir neikvæðri athygli. Það er
það sem börn gera. Ég held að þetta
sé ekki fullorðinn maður sem hef-
ur þessar skoðanir, heldur óhörðn-
uð gelgja sem hagar sér líkt og
hormónarnir séu komnir lengra en
heilinn.“
Strákarnir gengu lengra
Hún veit þó ekki hver stendur að baki
síðunni og er í raun sama. Hún ótt-
ast hann ekki. „Hann sagði að hann
væri að „trolla“, ég mætti ekki trúa
öllu sem hann segði og að hann
vissi að hann hefði vondan málstað
að verja. Samt hélt hann áfram að
egna mig. Þannig að ég sá að þarna
var ekki raunverulega ill og brengluð
manneskja heldur einhver sem var
að stunda það sem er kallað „troll-
ing“ á internetinu – að hrekkja þar
til hann fær viðbrögð. Nema hvað, ég
„trollaði“ hann á móti og get sagt að
ég hafi í raun „outtrollað“ hann því
hann fór yfir strikið og andspyrnan
varð svo mikil að síðunni var á end-
anum lokað. Hefði hann ekki gert
það hefði mér ekki tekist að láta loka
síðunni.
Þess má geta að ég pönkaðist líka
í grúppu sem hét Konur eru betri en
karlar þar til henni var lokað en það
tók ekki nema hálfan dag að gera
það. Mér fannst bara eðlilegt að fyrst
ég var að þessu á annað borð þá tæki
ég báðar grúppurnar niður. Munur-
inn var sá að stelpurnar hættu nán-
ast strax en strákarnir gengu alltaf
lengra.“
Alþjóðlegur vandi
Hún segir að hún sé hvergi hætt þótt
síðunni hafi verið lokað. Eftir tals-
verða yfirlegu hefur hún komist að
þeirri niðurstöðu að hluti af vandan-
um er sá að þjónustuver Facebook sé
á Indlandi. „Það er búið að tala um
það frá árinu 2008 hvað Facebook
tekur illa á kynjamálum. En það var
ekki fyrr en í vikunni sem ég setti það
í samhengi við Indland,“ segir Þór-
laug. „Fyrirtækið er að spara á kostn-
að mannréttinda. Við getum ekki
leyft fyrirtækjum að færa framleiðsl-
una til þriðja heimsins þar sem fólk
er misnotað og neikvæð öfl fá að taka
yfir þjónustu þeirra. Þetta virðist vera
sérstakt vandamál gagnvart konum
og það er ekkert samræmi í því sem
Facebook gerir,“ segir hún og bendir
á að á umræddri síðu hafi verið birt-
ar myndir af skelkuðum konum sem
búið var að binda niður á meðan
mynd sem Hugleikur Dagsson teikn-
aði af Grýlu nakinni var fjarlægð af
vefnum.
Og þegar hún kvartaði undan graf-
ísku ofbeldi var henni marg ítrekað
sagt að það væri ekkert athugavert
við þessa mynd og það væri engin
ástæða til þess að fjarlægja hana
áður en það var loks gert. „Þarna á
sér stað menningalegur árekstur – ís-
lenskar konur kvarta undan misrétti,
konur sem búa í landi sem var nýver-
ið nefnt besta land í heimi fyrir konur
að búa á eru að tala við fólk sem býr
í landi sem er í sömu skýrslu nefnt
versta landi í heimi fyrir konur. Auð-
vitað hefur það áhrif. Það er merki-
legt að sá sem er verstur fái að setja
staðalinn fyrir alla hina. Þetta er auð-
vitað viðkvæmt mál og það er auð-
velt að álykta sem svo að þetta sé ein-
hvers konar rasismi en þarna er engu
að síður menningarlegur munur sem
hefur áhrif þegar við ætlumst til þess
að mannréttindi okkar séu virt líkt og
við erum vanar hér heima.“ n
Dulbúnar hótanir
„Rauðsokkusandpjöllur“
Eftirfarandi ummæli voru á meðal þeirra sem birtust í tengslum við klámráðstefnuna á blogg-
síðum Katrínar, Sóleyjar og annarra kvenna sem stóðu í þeirri baráttu:
n Þær fá ÖLLU sínu framgengt, en einhverstaðar verður þetta að stoppa!
n Bráðum verður bannað að hafa samfarir á virkum dögum og sunnudögum!
n Djöfull langar mig að raka þessar rauðsokkur sköllóttar, gefa þeim geðlyf og setja þær
í bólstraðan neðanjarðar klefa og láta þær rotna þar!
n Ekki gleypa við hræðsluáróðinum úr herbúðum stigamóta og álika öfgahópum. Niður
með öfgafeminsta og lygar þeirra
Lifi frelsi Lifi lýðræðI!
n Ég hreinlega skammast mín fyrir að þurfa að anda að mér sama lofti og þessi sorglegi
einstaklingur. Og einsog ég sagði áður, ég vona að hún eigi ekki kall því ég mundi vor-
kenna honum meira en orð fá lýst og hvað þá börn.
n Það sem þér vantar er einn GRJÓTharður og helst STRAX! Ég mæli líka með því að þú
horfir á eina mynd. Þá væntanlega tekurðu eftir því að konurnar gráta það ekki að leika í
þessu. Í þokkabót fá þær töluvert betri laun en karlarnir.
n Sem betur fer eruð þið að deyja út, eftir nokkur ár þá verða þessi háværi minnihluti
feminista farinn og heilbrigðir feministar eftir.
n Ekkert vekur eins hörð viðbrögð
n Birti mynd af Þórlaugu þar sem búið var að teikna áverka
„Þótt nauðgun
væri hræðileg
þá væri enn verra ef
þeim tækist að þagga
niður í mér. Því þá
hefðu þeir sigrað. „Þegar hann varð
rökþrota not-
aði hann þessa aðferð til
þess að reyna að ógna
mér og þagga niður í mér.
m
y
n
d
S
ig
tr
y
g
g
u
r
A
r
i