Gripla - 20.12.2005, Side 226

GRIPLA
14 Texti vi›bótarerindisins er svohljó›andi í AM 714 4to. Ekki er unnt a› lesa allan textann me›
vissu: Huer mun uær fla uerda / uolldug maria fru / aller a flik ..erda / ef [...] flu / flin eink [...]
/ [...] huernn flann jdrast uill / ok onguan mann forlættur.
Skáld-Sveins a› kvæ›inu l‡kur á umfjöllun um Maríu gu›smó›ur og loks
bæn í sí›ustu erindunum (22.–24. erindi). Gísla hefur ekki fundist vi›eigandi
a› taka bænina me› í uppskrift sinni, og má í flví sambandi rifja upp bréf Jóns
biskups Arasonar til Gísla prófasts í Selárdal a› María væri svívirt af si›-
bótarmönnum. fiví fer fló fjarri a› Maríukvæ›i hafi horfi› me› öllu eftir si›a-
skipti, en erfitt hefur veri› fyrir biskupana sjálfa a› ákalla gu›smó›urina opin-
berlega strax eftir si›breytingu, ekki síst í hinni prentu›u bók Gu›brands á
Hólum. Á hitt ber a› líta a› lútersk skáld ortu til Maríu, fló a› allri tilbei›slu
væri sleppt. Athyglisver› er ritst‡ring Arngríms Jónssonar lær›a á Lilju í
Vísnabókinni, flar sem bæn til Maríu er breytt í bæn til Krists í erindi 88 (Ein-
ar Sigurbjörnsson 2003:116). Í Vísnabókinni eru einnig prentu› tvö Maríu-
kvæ›i eftir lúterska presta, Máríuvísur eftir Einar Sigur›sson í Eydölum og
Máríu ævi eftir Ólaf Gu›mundsson í Sau›anesi. Lútersku skáldin völdu sér
gu›smó›urina a› yrkisefni flar sem hún var ‘sönnust fyrirmynd kristinna
manna í trú og líferni’ (Einar Sigurbjörnsson 2003:128). En hún er ekki d‡r-
lingur og hana bar ekki a› ákalla.
Ritst‡ring Gísla á kvæ›inu Maurg er mannzens pina s‡nir a› hann hafi
hneigst til lúterskrar si›bótar flegar hann skrifa›i flennan hluta handritsins og
flví er hugsanlegt a› flau kvæ›i sem sí›ast voru bundin í AM 622 4to séu frá
ö›rum tíma en kvæ›abók Halls, og flá líklega sí›ar til komin. Hér kann flví a›
vera kominn fjór›i hluti bókarinnar – sem nú er glata›ur nema í var›veislu
Árna Magnússonar. fiannig má greina nokkur athyglisver› stig í ritst‡ringu
hins kaflólska efnis frá Gísla biskupi til útgáfu Gu›brands fiorlákssonar á
kvæ›inu í Vísnabókinni 1612. Gísli heldur fleim erindum flar sem viki› er a›
Jesú og Maríu, en sleppir hins vegar bæninni til Maríu einnar í sí›ustu flremur
erindunum. Gu›brandur gengur hins vegar hreint til verks og sleppir öllu efni
um Maríu, e›a sí›ustu átta erindunum, flri›jungi kvæ›isins. Gísli breytir
einnig a› nokkru lokavísuor›unum í sí›asta erindi kvæ›isins (21. erindi) og
skilur vi› lesandann á ö›rum sta› en hjá Maríu. fiá breytingu má einnig greina
í aukaerindinu í AM 714 4to.14 Erindi› hljó›ar svo í AM 713 4to:
fiier mvnv aller unna
eílífe herÀa kuon
fleiÀ sem flítt nafn kvnna
224