Gripla - 20.12.2005, Síða 290

GRIPLA288
fiat eru n‡gørvingar at kalla sver›it orm ok kenna rétt, en slí›rirnar
gƒtur hans, en fetlana ok umgjƒr› hams hans; flar heldr til ormsins
náttúra, at hann skrí›r ór hamsi ok til vats. [...] fiá flykkja n‡gørvingar
vel kve›nar ef flat mál, er upp er tekit, haldi of alla vísuleng›. En ef
sver› er ormr kalla›r, <en sí›an> fiskr e›a vƒndr e›a annan veg breytt,
flat kalla menn nykrat, ok flykkir flat spilla.2
Í firi›ju málfræ›iritger›inni eftir bró›urson Snorra, Ólaf fiór›arson hvítaskáld
(1210/1212-1259), segir a› „nykrat e›a finngálknat“ sé „lƒstr“ og ver›i „mest
í n‡gørvingum“.3 Til glöggvunar er tilfært eftirfarandi vísubrot:
Hringtælir gaf h”lu
hl‡rsólar mér d‡ra;
oss kom Hrund til handa
hræpolls drifin golli;
sút flák Herjans hattar.4
[hringtælir: ö›lingur, höf›ingi; hála: tröllkona; hl‡rsól: skjöldur; Hrund: val-
kyrja; hræpollr: bló›; drifinn golli: gullrekinn; Herjans (Ó›ins) hattr: hjálmur;
flák: flá›i ég]
Sí›an sk‡rir Ólafur mál sitt:
Hér er øxin kƒllu› í ƒ›rum helmingi trƒllkona skjaldar [hála hl‡rsólar]
e›a valkyrja [Hrund hræpolls], en í ƒ›rum helmingi sút hjálmsins [sút
Herjans hattar], ok er flar svá skipt líkneskjum á hinum sama hlut, sem
nykrinn skiptiz á margar lei›ir.5
Stundum er vísa› til té›ra ummæla í firi›ju málfræ›iritger›inni og jafnvel
líka í Háttatali Snorra-Eddu og láti› svo heita a› nykurinn sé talinn geta hleypt
2 Edda Snorra Sturlusonar (1931:217, stafsetning hér samræmd, ES).
3 Óláfr fiór›arson (1927:55-56), sbr. Trefjægra (1884:19, 80).
4 Skjd B I (1912:451), sbr. Skjd A I (1912:479).
5 Óláfr fiór›arson (1927:56), sbr. Trefjægra (1884:19, 80, vísubroti› sk‡rt á bls. 191). – Á
öndver›ri fjórtándu öld er vísa› til or›a Hvítaskáldsins í Fjór›u málfræ›iritger›inni:
„[K]allar Óláfr flat finngálknat, er líkum er skipt á einum hlut í enni sömu vísu, ok berr bezt
at hinn sami háttr sé haldinn um alla vísu“ (Trefjægra 1884:131, stafsetning hér samræmd,
ES).