Són - 01.01.2013, Síða 94

92 Sveinn Yngvi egilSSon
hætti er þó greini lega byggð á fyrir mynd Adams Oehlen schläger, sem
ort hafði um forn aldar frægð Íslands undir sama hætti árið 1805 og aftur
í endur skoðaðri gerð 1823 (Sveinn Yngvi Egilsson 1999:342–346). For-
dæmi danska þjóð skáldsins var lík lega það sem sýndi Jónasi fyrst fram á
hvernig nota mætti sögu fræga bragar hætti í upp hafn ingu Ís lands. Full-
trúi herra þjóðar innar lagði því verð andi þjóð skáldi Ís lendinga í hendur
þá glæstu for tíðar mynd og það sér staka bók mennta form sem sló tóninn
í sjálf stæðis baráttu þjóðar innar. Það kemur þeim ekki á óvart sem gera
sér ljóst að þjóðernis stefna er ekki heima tilbúin heldur al þjóð legt fyrir-
bæri.
Upp hafn ing hins þjóð lega er þó ekki aðeins form leg í þrengsta skiln-
ingi heldur tekur hún einnig til annarra þátta bók mennta sköpunar.
Eitt merkasta framlag þjóð skálda 19. aldar var sú tegund kvæða sem
kalla má þjóð leg sögu ljóð eða hetju kviður (e. national epic eða epic verse
narrative; Neubauer 2010:12–13). Þar er ekki um til tekinn bragar hátt að
ræða heldur heila bók mennta grein. Prešeren orti slíkt sögu ljóð um eina
helstu hetju mið alda í Slóveníu, Črtomir að nafni. Ljóðið kallast skÍrnin
Í Savica (Krst pri Savici) og birtist 1836 (Prešeren 2001:112–145). Þar er
greint frá at burði sem var mikil vægur í þjóðar sögunni að mati skálds-
ins og mátti hafa til marks um ætt jarðar ást og þjóð ernis kennd Sló vena.
Jónas gerði einnig áhrifa ríka at rennu að þjóð legu sögu ljóði eða hetju-
kviðu með kvæðinu gunnarshólma (birtist í Fjölni 1838). Þar er valinn
at burður sem hefur sögu legt vægi og er lýsandi dæmi um ætt jarðar ást,
eins og Jónas túlkar frásögn Njálu af því er Gunnar Hámundar son snýr
aftur. Kvæði Prešerens og Jónasar eiga það sam eigin legt að fela í sér fórn.
Gunnar fórnar lífinu fyrir ætt jörð ina í túlkun Jónasar og hetja Prešerens
fórnar ást sinni og hamingju fyrir málstað Slóveníu. Í kvæð unum birtist
því goð sögn um tengsl hins þjóð holla ein staklings við landið. Um leið
beitir Jónas ítölskum endur reisnar háttum, tersínu og oktövu, þannig að
gunnars hólmi er sígilt dæmi um þá al hliða upp hafningu sem þjóðskáld
19. aldar stefndu að í verkum sínum.
Upphafning heimalandsins
Þó að greina megi slíkar hliðstæður í skáld skap þessara tveggja þjóð-
skálda eru þau um margt ólík. Mesti munur inn er sá að Jónas er í grund-
vallar atriðum það sem kalla má náttúru skáld (Sveinn Yngvi Egilsson
2007 og 2009), en mun minna ber á náttúr unni í kvæða heimi Prešerens.
Hún er frekar í bak grunni hjá honum, eins og sviðs mynd. Jónas gerir