Dagblaðið Vísir - DV - 22.02.2008, Blaðsíða 16

16 FÖSTUDAGUR 22. FEBRÚAR 2008
Helgarblað DV
„Þarna hefur verið sett
saman kennsluefni fyr-
ir íslendinga sem hent-
ar fólki sem vill vinna á
fjölmiðlum eins og þeir
eru núna, á 21. öldinni
Skrifaðu eins og fóik, ekki eins
og fræðimenn.
Settu sem víðast punkt og
stóran staf.
Strikaðu út óþörf orð,
helmingaðu textann.
Forðastu klisjur, þær voru
sniðugar bara einu sinni.
Keyrðu á sértæku sagnorði og
notaðu sértækt frumlag.
Notaðu stuttan, skýran og
spennandi texta.
Sparaðu lýsingarorð, atviksorð,
þolmynd og viðtengingarhátt.
Hafðu innganginn skýran og
sértækan
Hringja daglega í fasta
heimildamenn til að afla
hugmynda.
Vera á morgunfundi með þrjú
mál og skrifblokk.
Vera með málin klár á
fundinum: Fólk, fókus og
fyrirsögn.
Hugsa í burðarfréttum. Mistök
fara undir strik. Eða í eindálka.
Breyta fólki, fókusi og fyrirsögn
eftir því sem efni vinnst.
Vera í samráði við fréttastjóra,
efnisstjóra, vaktstjóra.
Panta sértækar myndir áður en
farið er að skrifa texta.
Byrja á fókus og fyrirsögn,
skrifa síðan textann.
Vera búinn að afgreiða sín mál
fyrir kvöldmat.
Nota segulbandstæki í öllum
viðkvæmum samtölum.
Fyrsta íslenska
kennslubókin í blaöa-
mennsku er komin út.
Jónas Kristjánsson.
ritstjóri og höfundur
bókarinnar, segir texta-
smíð blaðamanna alvar-
lega ábótavant og áhuga-
leysi á islenskri tungu
landlægt. Hann brýnir
fyrir blaðamönnum að
skrifa einfaldan texta
enda hlutverk þeirra að
miðla upplýsingum til
almennings. Bókin er
öllum aðgengileg á netinu.
Skuldbinding hennar er fyrst og
fremst við sannleikann.
Hollusta hennar er við
borgarana.
Eðli hennar er leit að
staðfestingum.
Hún er sjálfstæð gagnvart þeim,
sem fjallað er um.
Hún er óháður vaktari valdsins.
Hún er torg gagnrýni og
málamiðlana.
Hún reynir að gera það
mikilvæga áhugavert og
viðeigandi.
Hún er víðtæk og i réttum
hlutföllum.
Hún má beita eigin samvisku.
Úr Kennslubók í blaðamennsku
eftir Jónas Kristjánsson.
„íháskólum er fólki kennt að skrifa ritgerðastíl
sem er ákaflega stirður, margorður og leiðinlegur
„Það er mikil flta á íslenskum texta en
texti þarf að vera magur og hlaupa-
legur. Það þarf að skera fituna af,"
segir jónas Kristjánsson ritstjóri um
stíl íslenskra blaðamanna. Að mati
Jónasar er lélegur stíll það sem helst
greinir hérlenda blaðamennsku frá
erlendri. Jónas gaf í vilcunni út fyrstu
íslensku kennslubókina í blaða-
mennsku og er hún nú aðgengileg
öllum á vefnum hans, Jonas.is.
Of háfleygir blaðamenn
Jónas segist þar sækja hart að
hefðbundnum skoðunum um hvem-
ig textastíll eigi að vera. „f háskólum
er fólki kennt að skrifa ritgerðastíl
sem er ákaflega stirður, margorður og
leiðinlegur," segir hann. Fyrsta regla
Jónasar um textagerð er: „Skrifaðu
eins og fólk, ekki eins og fræðimenn."
Mikilvægasta hlutverk blaðamanna
er að koma boðum til almennings og
því alvarlegt ef þeir em of háfleygir.
Síðustu tvö ár hefur Jónas kennt
námskeið í blaðamennsku við sí-
menntardeild Háskólans í Reykja-
vík. Hann samdi námsefnið jafn-
óðum og hefur nú gefið út efni
220 fyrirlestra í vefbók. Jónas hef-
ur starfað við blaðamennsku í á
fimmta áratug. Hann varð ritstjóri
Vísis árið 1966, stofnaði síðan Dag-
blaðið og ritstýrði síðar DV þegar
fyrrnefndu blöðin voru sameinuð.
Jónas ritstýrði einnig Fréttablaðinu
í árdaga þess 2002.
Menntafólk byrjar í mínus
Jónas segir áhugaleysi blaða-
manna á íslenskri tungu land-
læga og telur það meðal annars
koma til vegna þess að hér sé ekki
kennd blaðamennska. í öðrum
löndum sé mikill metnaður lagð-
ur í að kenna upprennandi blaða-
mönnum textastíl, rannsóknir og
nýmiðlun. Fyrir örfáum ámm var
byrjað að kenna blaða- og frétta-
mennsku á framhaldsstigi við Há-
skóla íslands. „Fréttastjórar og rit-
stjórar hafa kvartað yfir fólld sem
kemur úr þessu námi, að það hafi
ekki staðið undir væntingum. Ég
held að þetta hafi því mislukkast.
Mér hefur verið sagt að venjulegt
fólk í blaðamennsku byrjaði á núlli.
Þetta fólk byrjaði hins vegar í mínus,
það þyrfti að umpóla því fyrst," seg-
ir Jónas en bendir þó á að einstakl-
ingsmunur sé á þessum nemendum
sem öðrum.
Hann vill einnig leiðrétta þann
missldlning að fjölmiðlafræði eigi
eitthvað skylt við blaðamennsku.
Fjölmiðlafræðin er grein innan
félagsvísinda og gagnast þeim sem
hyggja á fræðistörf en síður sem
veganesti blaðamanns.
Vefmiðlar eru framtíðin
Jónas ákvað að gefa kennslubók-
ina út á vefnum af ýmsum ástæð-
um. Varla finnast lengur uppslátt-
arrit í pappírsformi og flestir nýta
sér rafrænar orðabækur og síma-
skrár. Erlendar kennslubækur eru
í sívaxandi mæli gefnar út á net-
inu og Jónasi fannst því upplagt að
gera slíkt hið sama. Auðveldara er
að uppfæra vefbækur auk þess sem
selja þurfi mikið magn tii að eiga
upp í prentkostnað.
„Þarna hefur verið sett saman
kennsluefni fýrir íslendinga sem
hentar fóiki sem vill vinna á fjöl-
miðlum eins og þeir eru núna, á 21.
öldinni," segir hann. Umhverfi fjöl-
miðla hefur breyst ört á undanförn-
um árum og bæði pappírs- og ljós-
vakamiðlar á undanhaldi að mati
Jónasar. Vefmiðlar eru framtíðin og
kennslubókin í takt við það.