Málfregnir - 01.11.1991, Síða 7

Þetta orð rak á land í íslensku máli fyrir
löngu en var aðeins notað mjög tak-
markað, því að önnur orð, íslenskrar
ættar, voru alfarið notuð, hvert á sínu
sviði. Nægir að nefna útvarp og loft-
skeyti, einkum í lengra samhengi, loft-
skeytastöð. Til að greina „radíótæknina"
frá síma var oft talað um þráðlausa fjar-
skiptatækni. Hópur manna kallaði sig
hins vegar „radíóamatöra“, og tilkynn-
ingar birtust frá Siglufjarðar radíói og
öðrum strandastöðvum Pósts og síma.
Meira að segja íslenska samgönguráðu-
neytið gaf út reglugerð um rekstur radíó-
stöðva fyrir fáum árum.
Radíóverkstæði Landssímans var
þekkt innan fjölmennra hópa en vel
tókst til þegar Félag farstöðvaeigenda
hristi af sér útlensk áhrif og valdi félag-
inu íslenskt nafn. Það var því við
ramman reip að draga ef takast ætti að
útrýma orðinu „radíó“ úr daglegu tali.
Orðanefndarmenn lögðu metnað sinn í
að reyna að finna heppilegt orð í stað
þessa orðs sem kom líka fyrir í nafni
I EC-orðabókarkaflans „Radiocommuni-
cations". Fjölmargar hugmyndir voru
bornar fram og ítarlega ræddar með sér-
fræðingum á mörgum fundum en ekki
náðist einróma niðurstaða. Menn vildu
helst finna nýyrði sem gæti komið í stað
orðsins „rádíó“. Helga J. Halldórssyni,
sem flutti vikulega málræktarþátt í
Ríkisútvarpinu, var skrifað bréf og hann
beðinn um aðstoð. Helgi las bréfið í
þætti sínum og fjallaði um málið. Við-
brögð hlustenda voru lítil og ekki til að
greiða úr málinu.
Þá var brugðið á það ráð að boða til
mikils fundar með þeim starfsmönnum
Pósts og síma sem mest fjölluðu um
„radíótækni". Það var í janúar 1986. Á
fundinum voru einnig Orðanefndar-
menn og áhugamenn aðrir, formaður
íslenskrar málnefndar, málfarsráðu-
nautur Ríkisútvarpsins, íslenskuráðu-
nautur Orðanefndar og Helgi J. Hall-
dórsson. Miklar umræður urðu um orðið
„radíó“, og áhugi fundarmanna var
mikill. Niðurstöður fundarins urðu þó
þær að ekki þótti rétt að svo stöddu að
mæla með notkun nýyrðis eða eingöngu
eins ákveðins orðs í stað orðsins „radíó“,
en mælt með að nota þau orð íslensk sem
best hæfðu hugtökunum hverju sinni.
Þess vegna er almenna orðið radio þýtt
sem „útvarpstækni, þráðlaus fjarskipta-
tækni, loftskeytatækni“ en orðið útvarp
notað áfram sem þýðing á „radio broad-
casting“ - og „radio waves“ einfaldlega
nefndar útvarpsbylgjur.
Frámhald Raftækniorðasafns
Árið 1989, ári eftir útkomu 1. bindis,
kom út Raftœkniorðasafn 2 - Ritsími og
talsími. Þetta var 55. kafli IEC-orða-
safnsins sem átti það sameiginlegt með
60. kafla, „Þráðlausum fjarskiptum", að
Orðanefnd hafði unnið að honum í 13-14
ár, með mörgum hvíldum þó.
Enn átti Orðanefnd marga kafla IEC-
safnsins nærri tilbúna til prentunar. Raf-
tœkniorðasafn 3 - Vinnsla, flutningur og
dreifing raforku kom út í ársbyrjun 1990.
Þarna varð sú breyting á hugmyndum
Orðanefndar að í bókinni voru þýðingar
á íðyrðum úr fimm köflum IEC-safnsins,
601.-605. kafla. Þeir fjölluðu allir um
skylt efni sem ekki þótti ástæða til að
skilja að en ollu nokkurri aukavinnu hjá
Orðanefnd, því að nauðsynlegt þótti að
sameina stafrófsskrár helstu erlendu
tungumálanna úr hverjum kafla.
Þegar þetta er ritað er fjórða bindi
Raftœkniorðasafns í prentsmiðju og
kemur væntanlega út fyrir jól 1991. Það
fjallar um rafeindalampa og aflrafeinda-
fræði sem eru 531. og 551. kafli lEC-orða-
safnsins. Þá verða komin út fjögur bindi
Raftœkniorðasafns á jafnmörgum árum.
Ýmis verkefni
Orðanefnd á enn eftir fjölmarga kafla
IEC-orðasafnsins hálfþýdda eða lengra
7