Skírnir - 01.01.1943, Qupperneq 215

Skírnir
Ritfregnir
213
legra frumhugtaka"). Það mun fara fyrir ofan garð og neðan hjá
flestum. Það er aðallega vegna þessa, að ég reyni hér að segja frá
efni bókarinnar eftir mínu höfði, í stað þess að þræða framsetn-
ingu höf.
Eins og kunnugt er, byggist allt vort stjórnarfar á kosningum,
meirihlutavaldi og kúgun minnihlutans. Þetta er nú kallað „lýð-
ræði“. Reynsla allra lýðræðislanda hefir sýnt, að eina leiðin til
þess að vinna kosningar og að ná öllum völdum í landinu, er vand-
lega skipulagður áróður, að tala eins og fjölmennustu stéttirnar
vilja heyra og að lofa gulli og grænum skógum, múta kjósendunum
beint eða óbeint, en að vísu með þeirra eigin fé. Þetta leiðir óhjá-
kvæmilega til þess, að harðsnúnir hagsmunaflokkar þjóta upp og
reynir hver að aféta hina. Nái nú enginn flokkur meirihluta á þingi
slá tveir eða þrír sér saman, skipta herfanginu og völdunum milli
sín, en sitja annars á svikráðum hver við annan. Arangurinn af
öllu þessu er innanlandsstyrjöld, hóflaus eyðsla, manndrápsskattar,
kjósendaspilling, kosningaspilling, þingspilling, stjórnarspilling og
blaðaspilling. Allir þingmennirnir verða múlbundnir málafærslu-
menn flokkanna, en þjóðarheildin á engan fulltrúa á Alþingi, og
má segja, að hún sé fallin í ræningjahendur. Jafnvel stjórnin sjálf
á allt sitt undir duttlungum flokkanna.
Við höfum undanfarið vaðið lýðræðið upp í axlir, en þegar við
höfum ætlað að drukkna, höfum við ekki séð annað bjargarráð en
að vaða dýpra! Hvað eftir annað hefir gjaldþrot vofað yfir okkur.
H. J. spáir því að þetta stjórnarfar endi í einræði, ef ekki sé að
gert. En er það ekki sjálft einræði af verstu tegund: einræði flokk-
anna, eða foringja meirihlutans á þingi?
Út úr allri þessari óöld vill H. J. bjarga okkur með því að koma
hér á „þjóðræði" og réttnefndu Alþingi (þjóðþingi) í stað þeirrar
flokkasamkundu, sem nú er. Hann ætlast þá til, að þjóðarheildin
heimti aftur sitt forna vald af flokkunum. Hann nefnir þetta: „end-
urreisn þjóðríkis á íslandi", en þjóðræði nefnir hann stjórnarfar
þar sem „hagur þjóðarheildarinnar situr ætíð í fyrirrúmi“ og þjóðin
er orðin aftur húsbóndi á sínu heimili.
Það væri vafalaust mikil framför, ef þjóðarskepnan gæti kastað
af sér flokkafjötrunum. En hvernig vill þá H. J. koma þessu í kring?
Hann hugsar sér skipulagið á þessa leið :
Alþingi haldist í líku formi og verið hefir og skiptist i efri og
neðri deild.
Neðri deild (lýðdeild) skal kosin með líkum hætti og verið hefir.
Hún verður þá „vettvangur sérhagsmunanna“, nokkurs konar mála-
færsludeild, og þar heyja þá flokkarnir sín Hjaðningavíg, — ef þeir
hverfa þá ekki úr sögunni.
Efri deild (þjóðdeild) skal „kjörin af allri þjóðinni í heild“ og