Bændablaðið - 16.04.2014, Qupperneq 40

40 Bændablaðið | Miðvikudagur 16. apríl 2014
„Við byrjuðum í skógrækt um leið
og Vesturlandsskógar hófu sína
starfsemi, árið 2000 og ætluðum
í upphafi að vera með um 25 ha
land undir skógræktina. Það
endaði með því að við settum
alla fjallshlíðina undir, um 82
ha. Fyrstu árin gróðursettum við
ekki mikið, en höfum smám saman
bætt í og höfum undanfarin 6 ár
gróðursett um 10 þúsund plöntur
árlega. Staðan er sú núna að við
höfum gróðursett um 100 þúsund
plöntur í rúmlega 30 ha lands,“
segir Hraundís Guðmundsdóttir,
skógfræðingur og bóndi á Rauðsgili
í Borgarfirði. Þar býr hún ásamt
sambýlismanni sínum, Birni
Oddssyni vélvirkja hjá Norðuráli
og tveimur börnum þeirra,
Snorra, 19 ára rafvirkjanema
í Tækniskólanum í Reykjavík
og Heklu, grunnskólanema á
fjórtánda ári.
Fjölskyldan flutti að Rauðsgili
árið 1997 þegar hún keyptu jörðina
af móður Björns, en hann er fæddur
þar og uppalinn. Hraundís starfa í
50% starfi hjá Vesturlandsskógum en
fjölskyldan stundar auk skógræktar
einnig býflugnarækt á búinu.
Hún segir að allt sem gróðursett
hafi verið á jörðinni séu eins til
tveggja ára gamla bakkaplöntur,
mest fura, en einnig greni, lerki,
birki, ösp og reynitré. „Það er mikil
vinna við að koma plöntunum niður
á vorin og haustin en hér hjálpast
allir að við vinnuna, krakkarnir hafa
aðstoðað okkur við gróðursetninguna
frá því þau voru lítil. Þau byrja á því
að vera áburðardreifarar og bera
plönturnar, en hafa svo eftir því sem
aldurinn færist yfir hjálpað til við
gróðursetningu,“ segir Hraundís.
Góður lífeyrir fyrir barna- og
langömmubörnin
Hún segir að styrkur fáist frá ríkinu
fyrir hverja plöntu sem sett er
niður, en ekki sé um að ræða stórar
upphæðir. „Það tekur langan tíma
að rækta skóg og krefst mikillar
þolinmæði. Arðurinn er ekki mikill
fyrstu áratugina en það er svo ótal
margt annað sem skógurinn býður
upp á annað en timbur, það er t.d.
fátt skemmtilegra en að ganga í
skóginum, hlusta á fuglasönginn, tína
ber og sveppi og njóta náttúrunnar,“
segir Hraundís. Gífurleg verðmæti
liggi í skóginum og þau aukist jafnt
og þétt eftir því sem hann eldist enda
sé viður ávallt eftirsóttur. „Þetta er
góður lífeyrir fyrir barnabörnin eða
langömmubörnin í framtíðinni,“
segir hún.
Fá jólatré úr skóginum
og við á grillið
Hraundís segir að enn sem komið er
sé skógurinn að Rauðsgili ekki stór,
en þó séu heimilismenn farnir að ná
sér í eigin jólatré í skóginum og þá
fáist líka viður á grillið yfir sumarið.
Hraundís sótti fyrir fáum
árum námskeiðið Grænni
skógar sem haldið er á vegum
Landbúnaðarháskólans og ætlað
skógarbændum og áhugafólki í
skógrækt. „Það dugði mér ekki,
ég vildi læra meira og skráði mig
því í BS nám í skógfræði við Lbhí.
Fyrsta árið tók ég nokkur fög því ég
var alls ekki viss um að ég myndi
ljúka náminu, ætlaði bara að bæta
við þekkingu mína. En eftir fyrsta
veturinn á Hvanneyri varð ekki aftur
snúið, þetta var svo gaman að ég
tók þá ákvörðun að einbeita mér að
náminu og lauk því í fyrravor, 2013,“
segir hún.
Fermingarpeningarnir fóru
í kaup á býflugum
Auk þess að stunda skógrækt á
jörðinni stundar fjölskyldan einnig
býflugnarækt. Hraundís segir að þau
hafi kynnst býflugnarækt á málfundi
sem Framfarafélagið í Borgarfirði
hélt í Logalandi veturinn 2010.
„Snorri sonur okkar hefur alltaf
haft mikinn áhuga fyrir skordýrum
og lék sér mikið að ranabjöllum,
lifrum og ánamöðkum sem barn. Á
sumrin var hann alltaf með fullar
lúkur af ýmiss konar skordýrum. Ég
spurði hvort hann hefði ekki áhuga á
að gerast býflugnabóndi og hann var
sko alveg til í það,“ segir Hraundís.
„Við keyptum allan búnað sem
til þurfti en Snorri borgaði sjálfur
fyrir flugurnar, þær kostuðu 50
þúsund krónur og notaði hann
fermingarpeningana sína til að
greiða fyrir þær.“
Þetta var vorið 2010, Snorri 14
ára gamall og nýfermdur. Uppskera
sumarsins var seld á markaði í
Borgarfirði og strákurinn fékk allan
fermingarpeninginn til baka og vel
það.
Vaxandi áhugi fyrir býflugnarækt
Hraundís segir að þegar fjölskyldan
á Rauðsgili hafi byrjað á sinni
býflugnarækt hafi félagar í
Býflugnafélaginu verið 18 talsins,
en eru nú um 80.
„Ég hafði aðallega áhuga fyrir að
fá glænýtt hreint hunang úr búunum,
en Snorri hafði mestan áhuga á að
fylgjast með flugunum. Aðrir í
fjölskyldunni voru lítið hrifnir af
því uppátæki að fylla garðinn af
býflugum. Eftir fyrsta sumarið varð
ég að kaupa hlífðargalla á Heklu, hún
lét sig ekki muna um það að vaða inn
í búin óvarin þegar hún var að huga
að þeim. Nú erum við öll í þessu
fjölskyldan og allir hjálpast að þegar
verið er að sækja hunangið.“
Skemmtilegt og gefandi
Býflugnarækt segir hún vera mjög
skemmtilega og gefandi, „það er að
segja ef maður er ekki hræddur við
býflugur eins og margir eru,“ segir
hún. „Það er gaman að fylgjast með
þeim fljúga út og inn úr búinu daginn
út og inn að safna hunangi. Þær hafa
ekki nokkurn minnsta áhuga á okkur
mannfólkinu þegar þær eru að vinna,
en verða að sjálfsögðu pirraðar þegar
verið er að fara ofan í búin og taka
af þeim hunangið.“
Hraundís segir að fjölskyldan sé
ávallt í hlífðarfötum þegar búin eru
opnuð, „en það kemur fyrir að maður
er kærulaus og þá hafa þær af og til
náð að stinga okkur, en það er bara
fylgifiskur ræktunarinnar,“ segir hún.
Hvert bú gefur að meðaltali
10 til 13 kg af hunangi
Því fylgir nokkur kostnaður í upphafi
að hefja býflugnaræktun, ýmislegt
þarf að kaupa, eins og kassa, ramma
og hlífðarfatnað auk annars sem
fylgir ræktuninni auk þess sem
sækja þarf námskeið. Flugurnar eru
keyptar sér, en þær eru fluttar inn af
Býflugnafélaginu frá Álandseyjum
á hverju ári. Hver bú getur að sögn
Hraundísar lifað í nokkur ár, það sé þó
misjafnt og sum nái að endurnýja sig.
Veturinn er að sögn erfiðastur fyrir
býflugurnar, þær fara ekki í dvala á
veturna heldur halda sig inni í búinu
og halda á því hita. Myndist of mikill
raki eða ef þær hafa ekki nægt fóður
drepst allt búið. „Við tökum af þeim
vetrarforðann, sem þær hafa safnað
yfir sumarið og gefum þeim þess
í stað sykurvatn,“ segir Hraundís.
Hvert bú gefur að meðaltali 10 til 13
kíló af hunangi á sumri, en síðasta
sumar var að hennar sögn lélegt,
uppskeran var rýr vegna veðurfars.
„Við höfum notað mikið af hunangi
sjálf, en svo höfum við einnig selt
svolítið á mörkuðum hér í sveitinn
og þá fengið aðeins upp í kostnað,“
segir hún.
Hluti jarðarinnar með
lífræna vottun
Búið á Rauðsgili hefur verið með
lífræna vottun frá Túni á hluta
jarðarinnar og hafa þaðan verið seldar
lífrænt vottaðar jurtir. „Við erum með
1 ha lands þar sem ég sáði og plantaði
vallhumli, en hann er aðallega notaður,
en einnig hef ég tínt töluvert af villtum
jurtum,“ segir Hraundís, en í hópi
kaupenda eru grasalæknir og aðilar
sem framleiða íslenskar snyrtivörur
og nýta jurtir í sínar afurðir. Tveir
þeirra koma sjálfir og tína á jörðinni
og borga eftir vigt, en eins hefur
Hraundís séð um tínsluna og einnig
þurrkun jurtanna. /MÞÞ
Fjölskyldan á Rauðsgili í Borgarfirði stundar skóg- og býflugnarækt:
Sonurinn keypti býflugur fyrir
fermingarpeningana sína
Hekla með hunang úr búinu. Flugurnar verða að sjálfsögðu pirraðar þegar farið er í búin til að taka hunangið.
Grunnskólaneminn Hekla að setja reyk á bý ugurnar til að róa þær niður
áður en farið er í búið að sækja hunangið.
Hraundís Guðmundsdóttir í
bý ugna gallanum.