Málfríður - 15.03.2015, Blaðsíða 6

2012. Þar kemur fram að vegna þess hve almenn notk-
un ensku er og hversu mikil krafa er gerð um kunnáttu
í ensku á nánast öllum sviðum þjóðlífsins geti enska
varla lengur talist erlent tungumál heldur hafi hún
stöðu sem viðbótartungumál (e. additional language) við
íslensku. Í greininni segir að margt bendi til þess „að
nýtt málumhverfi sé í mótun. Þetta nýja málumhverfi
mun óhjákvæmilega hafa áhrif á þróun íslenskunnar,
sjálfsmynd okkar, stefnu í enskukennslu og menntun
enskukennara“ (Birna Arnbjörnsdóttir og Hafdís
Ingvarsdóttir, 2012).
Hvaða þýðingu hafa þessar niðurstöður fyrir
kennslu í ensku? Ef enska er viðbótartungumál en ekki
erlent tungumál þarf að skilgreina stöðu hennar upp
á nýtt og skrifa annars konar markmið en þau sem
við höfum farið eftir. Samkvæmt gildandi námskrá er
enska skilgreind sem erlent tungumál og markmið í
ensku eru þau sömu og fyrir önnur erlend tungumál
sem kennd eru í skólakerfinu á Íslandi. Fróðlegt getur
verið að velta fyrir sér muninum á núverandi kerfi og
hugsanlega breyttu kerfi:
Núverandi kerfi
• Enska er eitt af þeim erlendu tungumálum sem
kennd eru á Íslandi.
• Markmið eru þau sömu fyrir öll erlend tungumál.
• Við höfum reynslu af enskukennslu samkvæmt
þessum markmiðum.
• Námsefni sem notað er miðast við þessi markmið.
Framtíðarsýn
• Enska er viðbótarmál (e. additional language) á
Íslandi.
• Markmið í ensku verða önnur en í öðrum tungu-
málum og þau þarf að móta upp á nýtt.
• Námsefni og aðferðir myndu breytast til að mæta
þörfum nemenda fyrir kunnáttu í viðbótarmáli.
Hvernig eru nemendur nestaðir úr framhalds-
skólum til þess að takast á vi ð háskólanám?
Höfundar enda Netlu-greinina á því að setja fram
spurningar um hvort vandi nemenda við að skilja
akdemíska ensku sé vegna þess að þeir þekki ekki aka-
demískt málsnið nægjanlega vel eða hvort lesskilningi
sé ábótavant.
Þó svo að 30% nemenda eigi í vandræðum með að
skilja akademíska texta á ensku má ekki gleyma því
að 70% nemenda virðast ekki vera í vandræðum. Þó
sagði næstum helmingur nemenda að lestur námsbóka
á ensku auki vinnuálag. Fróðlegt væri að vita meira
um þá sem gengur vel að tileinka sér efni á ensku í
háskólanámi. Hvað geta þeir sem hinir geta ekki? Rétt
er að fram komi að í enskuáföngum framhaldsskól-
anna er víða unnið með akademíska ensku. Spurningin
er hversu mikil áhersla ætti að vera á slíka ensku og
hvenær á námsferlinum.
Breytt skólakerfi
Fjöldi þeirra sem útskrifast með stúdentspróf hefur
vaxið hratt á undanförnum áratugum og breiddin
í nemendahópnum aukist að sama skapi. Jafnframt
hefur nám á háskólastigi breyst, háskólum og náms-
greinum fjölgað.
Nú nota nokkrar deildir Háskóla Íslands svokölluð
A-próf ásamt árangri á stúdentsprófum til að meta
nemendur sem þeir taka inn í skólann. Enska er meðal
greina sem eru prófaðar í A-prófum. Ef veita á nem-
endum sértækan undirbúning í að lesa texta á aka-
demískri ensku má spyrja hvar sá undirbúningur eigi
best heima. Á hann heima á framhaldsskólastigi eða
á háskólastigi sem e.k. undirbúningsnám? Einnig má
velta því fyrir sér hvort vönduð samræmd próf gætu
verið heppileg.
Í farvatninu eru enn meiri breytingar á framhalds-
skólakerfinu. Því er brýnt að skoða og ræða þessi mál
til hlítar.
Heimildir:
Aðalnámskrá framhaldsskóla 2011: Erlend tungumál. 2011.
Anna Jeeves. (2013). Relevance and the L2 self in the context of Icelandic
secondary school learners: Learner views. Reykjavík: Hugvísindastofnun
Háskóla Íslands.
Birna Arnbjörnsdóttir. (2009). Enska í háskólanámi. Í Rebekka
Þráinsdóttir og Magnús Sigurðsson (ritstjórar). Milli mála – Ársrit
Stofnunar Vigdísar Finnbogadóttur í erlendum tungumálum (bls. 77–94).
Reykjavík. Háskólaútgáfan.
Birna Arnbjörnsdóttir. (2011). Exposure to English in Iceland. A
Quantitative and Qualitative Study. Netla – Veftímarit um uppeldi
og menntun. Sótt af http://netla.hi.is/menntakvika2011/004.pdf.
Birna Arnbjörnsdóttir og Hafdís Ingvarsdóttir. (2010). Coping with
English at University: Student´s Beliefs. Netla – Veftímarit um uppeldi
og menntun. Sótt af http://netla.his.is/menntakvika2010/008.pdf.
Birna Arnbjörnsdóttir og Hafdís Ingvarsdóttir. (2012). Staða enskunnar í
nýju málumhverfi. Málfríður, 28(2), 15–17.
Birna Arnbjörnsdóttir og Hafdís Ingvarsdóttir. (2014). From English as
a lingua franca to English in academia: Learning in two languages.
Í A. Fabricius og B. Preisler (ritstjórar). Transcultural interaction
and linguistic diversity in higher education: The student experience.
London: Palgrave Macmillan.
Gerður Guðmundsdóttir og Birna Arnbjörnsdóttir. (2014).
Undirbúningur framhaldsskólanemenda fyrir notkun ensku í hák-
skólanámi. Námskrár og nýtt íslenskt málumhverfi. Netla http://
netla.hi.is/greinar/2014/ryn/010.pdf.
6 MÁLFRÍÐUR