Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2008, Síða 20

var sá texti mjög styttur og einkum dvalið við beinharða atburði, svo sem
bardagalýsingar.
Elsta Stjórnarhandritið, AM 228 fol., geymir eingöngu frásagnir Stjórnar
III, allt frá Jósúa og til loka Konungabóka. I þessum bókum biblíunnar er
margur bardaginn og ýmis tækifæri fyrir glæstar hetjur að glansa. Islendingar
virðast hafa haft talsverðan áhuga á þessum hetjum Gyðinga ef lagður er
saman fjöldi þeirra handrita og handritsbrota sem varðveist hafa af Stjórn III
annars vegar og Gyðinga sögu hins vegar, og þessi áhugi er ekki bundinn við
miðaldir heldur helst eftir siðbreytingu eins og pappírshandritin vitna um.
Þýðendurnir sem færðu þessar frásagnir í norrænan búning virðast enda hafa
gert sér far um að skerpa æsilega atburðarás og halda fram hlut hetjunnar,
ef marka má rannsókn Christine Fell á stíl og frásagnarbrögðum í hinni
norrænu Jósúabók. Hún lýsir því til dæmis hvernig meira er gert úr sam-
tölum í þýðingunni og frásagnartöfum beitt til þess að betri stígandi fáist
í söguna. A hinn bóginn sneiðir þýðandinn hjá nákvæmum staðfræðiupp-
lýsingum og öðru efni sem ekki kemur beint við atburðarásina eða dregur
athygli áheyrenda um of frá persónu Jósúa.19
Athuganir mínar á þeirri þýðingu á Júdit sem varðveist hefur í
Reynistaðarbók benda til svipaðra vinnubragða. Islenski textinn fylgir
Vúlgötu yfirleitt náið, nema þegar kemur að löngum ræðum eða bænum
— þær eru iðulega styttar til þess að atburðarásinni sé ekki drepið óþarflega
19 “...the Old Testament narrator has his own formal structure, and relies for his effects very much
on the device of ritualistic repetition. The translators changes are towards greater drama, greater
variety of presentation, and greater realism. Dialogue is heightened, stylistic devices rhetorical
and alliterative are employed, episodes are re-shaped either to prolong the suspense element, or
to bring them to a more sharply defined climax, incidents are dramatised and humanised where
the original offers bare factual outlines. This is seen both in matters of detail and matters of
general structure. The whole book of Joshua becomes centred on the activities of its hero. This
necessitates selection from the Vulgate of only that material which is relevant to the personal story
of Joshua. Lists of names are omitted. the Vulgate describes the division of the land of Canaan
among the children of Israel. The description is full of unfamiliar names and incomprehensible
geography. The translator ignores it.” Christine Elizabeth Fell, „The Old Norse version of the
Book of Joshua,“ Proceedings ofthe First international saga conference, ritstj. Peter Foote, Hermann
Pálsson og Desmond Slay (London: The Viking Society for Northern Research, 1971), 114-142,
121. Svipaða tilhneigingu má sjá í sumum elstu þýðingum postulasagna, sjá Philip Roughton,
„Stylistics and sources of the Postola sögur,“ Gripla XVI (2005): 7-50, 33-37.
18