Jökull - 01.12.1953, Page 7

subjected to the weight of the glacier, flowes,
and the extra elastic stresses disappear. In the
end we get the equilibrium depression found
earlier, while the elastic depression found here
dwindles nearly to zero, and may be neglected.
As to the probable present state of affairs at
Vatnajökull the reader is referred to the discuss-
ion in my former note.
REFEREN CES:
1. G. G. Bárðarson, Fossile Skalaflejringer ved
Breidifjörður i Vest-ísland. Geol. För. í
Stockh. Förliandl. 1921.
2. G. G. Bárðarson, Fornar sjávarminjar við
Borgarfjörð og Hvalfjörð. Vís. Isl. I,
Reykjavík 1923.
3. J. Askelsson, Kvartárgeologische Studien
von Island. Geol. För. i Stockh. Förhandl.
1934.
4. G. Ivjartansson, Arnesingasaga I, Tarðsaga.
Reykjavík 1943.
5. T. Einarsson, Unpublished studies of
glacial geology in Northern Iceland.
6. H. Hertz, Gesammelte Werke, Bd. 1, p. 288,
1895. Also in Handb. d. Physik Bd. VI, p.
224.
For F. A. Vening Meinesz’ use of Hertz’
solution in isostadc reductions see. f. ex.
7. F. A. Vening Meinesz, Gravity Expeditions
at Sea 1923-38, Vol 4 1948.
8. J. Eythorsson, Þykkt Vatnajökuls (Thick-
ness of Vatnajökull). Jökull I, 1951.
9. A. E. H. Love, A Treatise on the Mathema-
tical Theory of Elasticity, 1944, p. 191.
10. T. Einarsson, Jökulfarg og landsig. Jökull
2. ár 1952, p. 25.
SIG JARÐSKORPUNNAR
UNDAN JÖKULFARGI
ÁGRIP. Af rannsóknum Guðmundar G.
Dárðarsonar og Jóhannesar Askelssonar má
ráða, að rishraði landsins, eftir að jökulfarginu
létti af þvi i lok siðustu ísaldar, hefur verið
meiri og kann að hafa verið allt að 10 sinnum
meiri en rishraði Eystrasaltssvaðisins. Af þvi
má aftur ráða, að undirlögin undir Islandi hafa
seigjuna ca. 1021 þoises. Það þýðir, að þau eru
100 milljón sinnum seigari (meir þykkfljótandi)
en is, 100 þúsund sinnum seigari en silfurbergs-
krystall og um 1000 sinnum seigari en matar-
saltskrystall. Undirlögin eru þannig, í öllum
venjulegum skilningi, eitilhörð, og er það mjög
athyglisverð ni.ðurstaða, þegar hin tíðu og miklu
eldsumbrot i landinu eru höfð í huga.
Ofan á þessum dýpri lögum, sem að visu eru
hörð, en geta þó runnið á löngum tíma, er
skorpa, sem ekki rennur, en getur svignað und-
an fargi. Þykkt hennar mœtti finna, ef farg is-
aldarjökuls og sigið undan þvi vceri þekkt.
Hvorugt er þó þekkt með nagilegri nákvœmni,
en rœkilegar ísaldarrannsóknir hér á landi, þar
sem meðal annars yrðu notaðar nýjustu aðferðir
til nákvœmra aldursákvarðana, gcetu vœntanlega
síðar meir leitt hvort tveggja i Ijós með ncegilegri
nákvæmni.
1 greininni er lýst nýrri aðferð til að reikna
sig undan tilteknu fargi og með tiltekinni
skorpuþykkt. Má beita henni við ýmis viðfangs-
efni, þótt aðalverkefnið, að finna skorpuþykkl-
ina út frá gefnu jökulfargi og gefnu tilsvarandi
sigi, sé enn langt fram undan. T. d. hef ég notað
hana til að finna sig undan núverandi Vatna-
jökli (um 600 m þykkt), er fulhnyndað vceri, og
sýnir tafla III, hve það yrði mikið í metrum á
ýmsum stöðum. Reiknað er fyrir þrjú mismun-
andi gildi á skorpuþykkt T, en sennilegasta
gildið má cetla að liggi milli 10 og 30 km.
Sigið 10—20 m sem ég gaf up>p í 2. árg.
JÖKULS eftir annari aðferð og miðað var viS
300 m jökulþykkt, svarar til þess, að T væri um
30. km. Þá hef ég reiknað út, að við Akureyri
mundi síga um 1 m vegna fargs Hofs- og Lang-
jökuls (með 200 m meðalþykkt, eftir áætlun)
og i Vík í Mýrdal mundi síga um 2 m undir
fargi Mýrdalsjökuls (300 m meðalþykkt eftir
áætlun). Auk þess sigs, sem hér hefur verið rætt
um og byggist á hægfara rennsli dýpri jarðlaga,
verður lítilsháttar sig strax og jökulfarg mynd-
ast. Það stafar af samþjöppun djúplaganna.
Undan fargi núverandi Vatnajökuls mundi á
þennan hátt verða 4.2 m sig undir jökulmiðju,
2 m sig við Jökulsárós og 0.9 m á Djúpavogi.
Með tímanum renna djúplögi?i og samþjöpp-
unin hverfur og þá myndast sú sigdæld, sem
áður var um rætt. Að öðru leyti vísast til þess
sem sagt er i fyrri grein minni um JÖKUL-
FARG OG LANDSIG.
5