Jökull


Jökull - 01.12.1979, Blaðsíða 32

Jökull - 01.12.1979, Blaðsíða 32
Surtsey, the new island off the south coast. This shield rests on a socle of hyaloclastite making Surtsey a similar structure to the table mountains or tuyas. The most common type of basalt volcanoes in Iceland are the crater rows. The craters are ag- glutinate or scoria cones, but occasionally phreatic craters may develop on a lava fissure if it cuts through a lake or waterlogged sediments. Extrusions of acid lava in historical time have taken place in the Landmannalaugar-Hrafntinnu- hraun area. One of these eruptions extruded the lava flow Hrafntinnuhraun and formed an em- bryonal tholoid dome. A special and common type of volcanic activity in Iceland are the eruptions of ice capped volca- noes. To these belong two of the most active volca- noes in historical time, Katla and Grímsvötn, and the two highest active ones, Öræfajökull and Eyja- fjallajökull (Fig. 2). As far as is known, the erup- tions of these volcanoes in historical time have been purely explosive, probably phreato-magmatic, as both Grímsvötn and Katla have produced only basalt. Each eruption of the subglacial volcanoes is accompanied by a water flood, termed “jökul- hlaup” (glacier burst) in Icelandic. The jökul- hlaups from Katla, Öræfajökull and Eyjafjallajök- ull are all due mainly to melting of ice by the eruptions themselves. The jökulhlaups from the Grimsvötn caldera in central Vatnajökull are caused by storage of water in the caldera, mainly due to continuous subglacial heat flow through solfatara activity. Since 1938 jökulhlaups have occured, on average, every 5th year, reaching an euphemeral maximum of ca. 10.000 m3/s after a week or so from their beginning and the total amount of water released is 3 to 3.5 km3. None of these floods have been accompanied by a volcanic eruption. Before 1938 the hlaups often occured with an interval of about 10 years, the total amount of water released by those hlaups was 6 to 7 km3, the max. run-off up to 40.000 m3/s, and they were often accompanied by a volcanic eruption. The jökulhlaups from Katla, occurring usually twice a century, usually last less than a day, but their max. run-off probably exceeds 100.000 m3/s. In Iceland the questions what is a single, in- dividual volcano? what is an active volcano? and what is a single, individual eruption? are difficult ones, not least in the light of the volcanic activity in recent years. Some characteristic features of the Icelandic volcanoes fit badly in any scheme based Fig. 2. Subglacial volcanoes and solfataras that have caused jökulhlaups in historical time. on classic, viz. Mediterranean volcanic activity. Studies of the activity in Krafla since 1975 have revealed that some of Iceland’s central-volcanoes are connected with fissure swarms, tens of kilometers in length, along which magma, rising underneath the volcano, can escape. It is now regarded as almost certain that the big explosive rhyolite-producing eruption in Askja on March 28/29 1875 and the basalt producing fissure erup- tion in Sveinagjá, 70 km farther north, in February-August of the same year were fed by the magma reservoir beneath the Askja caldera — as maintained already in 1881 by W. G. Lock. Should these two eruption sites then be regarded as one volcano and the eruptions a single one? The vol- canic activity collectively called the Surtsey erup- tion lasted from early November 1963 to early June 1967. It built up three islands, two of which disap- peared, and one submarine ridge on four separate fissures arranged en echelon. Are they all together one volcano? In the following the term “volcanic system” is used covering both a central volcano and a transecting fissure swarm. In the “Catalogue of active volcanoes” are listed as active all volcanoes which have eruptions known through written sources. The idea behind this is that these volcanoes can be expected to erupt again. In Iceland 18 volcanic systems have erupted 30 JÖKULL 29. ÁR
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.