Jökull


Jökull - 01.12.1979, Blaðsíða 81

Jökull - 01.12.1979, Blaðsíða 81
discharge of ice down the steep outlet glaciers. The broad and less active lobes on the northern margin of Mýrdalsjökull have not advanced yet. EROSION, DEPOSITION AND LANDSCAPES Landscapes in Iceland are to a great extent shaped by glacier erosion during the Pleistocene. This is evident from the Fjord, cirque and Alpine landscapes in the Tertiary basalt regions. The “Palagonite Formation” was built up by subglacial volcanic activity and later subject to glacier erosion. The lowlands in Iceland are the result of glacier erosion as well as marine abrasion. Large areas in the country are covered by glacial and fluvioglacial deposits. The erosion of the present glaciers in Iceland is still very intense although the glaciers have suffered deficit for several decades and the velocity slowed down considerably. Due to the high total budget the southern glacier outlets from Vatnajökull and Mýrdalsjökull are able to flow actively right down to the snouts. Typical valley glacier erosion is found in the basalt regions in southeastern Vatnajökull. The glacier outlets are deeply cut into the moun- tain range. The less active northern lobes terminate at higher levels. They have not been able to modify the bedrock by any deep erosion. The rate of glacier erosion has been estimated for various glacier basins by measurements of the sediment transport in glacier meltwater streams. Table I gives a sum- mary of the results for the main ice caps. TABLE I. Denudation of land estimated by sediment load transport (Tómasson 1976) Region Vatnajökull Mýrdalsjökull Hofsjökull Langjökull Other glaciers Unglaciated areas Rates of denudation mm/year 3.2 4.5 0.9 0.4 0.3 0.1 Glacier surges produce extremely high sediment loads. During the surge of Brúarjökull in 1963—64, Jökulsá á Brú carried on the average 6470 mg/1 in suspension. The total transport of sediments during the year was 25 - 106 tons which corresponds to a denudation rate of 13.7 mm/year. Two years later, in 1966, the sediment load had fallen to 1580 mg/1 in suspension and the total annual sediment trans- port was 6.6 ■ 106 tons. The high erosional activity of the glacier outlets which run south from Vatnajökull is evident in the very large sandur deltas which they have built out in front of their snouts in Postglacial time (Fig. 1 and Fig. 3). The wide glacier margins terminate on a broad lowiand area and the heavily laden melt- water streams spread widely into braided courses which change continuously and pendulate slowly across the outwash plain from one side to another. The lack of vegetation testifies to the migration of the channels. Jökulhlaups (glacier bursts) caused by rapid drainage of ice dammed lakes or by sub- glacial eruptions play an important role in building up some of the sandur deltas. About 60% of glaciers in Iceland are situated inside the active volcanic zone. Skeidarársandur (1000 km2) is the largest out- wash plain in Iceland (Fig. 3). It reaches 25 km inland from the sea and the average slope is 5 m/km. Skeidarársandur is the playground of jök- ulhlaups from the subglacial lake Grímsvötn which is situated in a geothermal area in the central region of Vatnajökull. During the last three to four decades jökulhlaups from Grímsvötn have occur- red approximately twice each decade and the total water volume in each jökulhlaup has been roughly 3—3.5 km3 and the maximum discharge of the order of 10000 m3/s. Each jökulhlaup has carried about 30 ■ 106 tons of sediments down to Skeidarár- sandur. Earlier in this century one jökulhlaup with a water volume estimated to be the double of that of recent jökulhlaups occurred each decade with a maximum discharge of up to 40000 m3/s. Some of these jökulhlaups were accompanied by volcanic eruptions in Grímsvötn. During the eruption in Grímsvötn in 1934 the total sediment transport down to Skeidarársandur was of the order of 150 ■ 106 tons. Further, the western part of Skeidarár- sandur has been flooded by the lateral ice dammed lake Grænalón. The maximum discharge of jökul- hlaups from Grænalón has been of the order of 5000 m3/s. During the recent glacier recession jök- ulhlaups have become more frequent but smaller in volume due to the thinning of the damming ice barriers. Also, the number of dumping glacier lakes has been greatly reduced. Mýrdalssandur, Sólheimasandur and Skóga- sandur have been built to a large extent by jökul- hlaups caused by volcanic eruptions of the ice cov- JÖKULL 29. ÁR 79
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.