Jökull


Jökull - 01.12.1982, Blaðsíða 15

Jökull - 01.12.1982, Blaðsíða 15
Topographic Evolution of Eastern Iceland G.P.L. WALKER Department of Geology and Geophysics, University of Hawaii at Manoa, 2525 Correa Road, Honolulu, Hawaii 96822, U.S.A. ABSTRACT This article considers the erosional history of the deeply dissected Austfirðir and part of the inland plateau to the west, and includes an estimate of the erosion rate. The uplifted lava surface on which erosion began was constructed 12 m.y. ago in the extreme east to 2.5. m.y. ago in the west and the elevation of this surface, as reconstructed from the Zeolite zones, variesfrom 1500 m to 700 m above sea level. A steplike uplift of the Austfirðir produced three successive accordant summit levels, and after uplift of the third, head- ward erosion by east-flowing rivers caused river capture and a general westerly migration of the main watershed. The contrast between the Austfirðir and inlandplateau is attri- buted to a departure about 5 m.y. ago from steady state conditions, caused by a significant southward migration of the locus of volcanism. INTRODUCTION I he Austfirðir comprise 4500 km2ofmountainous country rising to 1200 m above sea level, in which many of the mountains have the jagged outlines oi peaks which rose as nunataks above the Quaternary ice sheets. Inland to the west is an extensive plat- eau, much of it near 650 m elevation, which was completely over-run by the ice sheets. It is traversed by two broad and deep glacial valleys, Jökuldalur and Fljótsdalur, which carry Vatnajökull meltwat- ers to the sea. The contrast between the Austfirðir and the inland plateau is very striking, and the topographic evolution of this region poses many geomorphological and volcanological problems. Some of these problems are considered in this art- icle which the author contributes in honour of Sig- urður Thorarinsson, a geomorphologist and geo- grapher as well as a volcanologist and geologist of intemational renown. CONSTRAINTS ON TOPOGRAPHIC EVOLUTION There are two major constraints on the origin of the topographic features in this area. One is set by zeolite zones within the lavas; these zones are be- lieved to parallel the original constructional lava surface, and they give the position of the level on which erosion was initiated. The other is set by the age of the rocks; the oldest known have a K-Ar age of 13.3 million years, and the entire landscape, in- cluding the creation of the volcanic pile and then its partial destruction by erosion, is the product of that time period. Consider the íirst constraint. Mapping has re- vealed that the zeolite zones are sub-horizontal and diachronous, and have been superimposed on the lava stratigraphy (IValker 1960, 1974). Knowingthe thickness of each zone and that of the capping zone of no zeolites, a contour map (Fig. 1) can be drawn giving the elevation of the original constructional surface, assuming that each zone is uniform in thickness. The contours reveal a gently undulating surface exceeding 1500 m above sea level in two areas: one in the vicinity of Reyðaríjörður vol- canic centre north of Reyðaríjörður, and the other including most of the country south of Beruljörður and also a northwards extension which embraces the Thingmúli central volcano. The surface falls in elevation to 700 m in the inland plateau area. Consider now the second constraint. At the east- ern side of the Austfirðir, the Gerpir section con- tains the oldest dated (13.3 m.y.) rocks, but it is known from the zeolite zones that several hundreds of metres of rocks have been stripped olf the top of the section, and extrapolation suggests that the top- most of these lavas would have been about 12 m.y. old. At the western side of the Austfirðir in the same latitude, rocks dated at 9 m.y. occur at the top ofthe JÖKULL32. ÁR 13
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.