Morgunblaðið - 11.08.2015, Blaðsíða 16

16 FRÉTTIRViðskipti | Atvinnulíf
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 11. ÁGÚST 2015
 


   
  
   
  

 




 
  

!"#!
"!
$%

 !$
#
"#
#%
%!#
&'()* (+(

 

 
,-&.&+/0 -'+(1(23& 45+(2/5
"
!"%!
"%
$!
!%
 !$
"$
"%#
#


!"%%
"!"
$#
!
 !#
%
"%$
##%
#%
!"!"!
Skannaðu kóð-
ann til að sjá
gengið eins og
það er núna á
● Seðlabanki Íslands hefur nú gefið út
rannsóknarritgerð sem fjallar um fjár-
málakreppur á Íslandi 1875-2013. Hún er
rituð af þeim Bjarna G. Einarssyni, Krist-
ófer Gunnlaugssyni, Þorvarði Tjörva
Ólafssyni og Þórarni G. Péturssyni. Rit-
gerðin er á ensku og ber titilinn „The
long history of financial boom-bust cyc-
les in Iceland – Part I: Financial crisis.“
Er þetta 68. ritgerðin í ritröð Seðlabank-
ans.
Niðurstöður höfunda eru m.a. þær að
efnahagssamdráttur í kjölfar fjár-
málakreppa sé að jafnaði um tvöfalt
dýpri og vari hátt í tvöfalt lengur en í
kjölfar hefðbundins efnahagssamdráttar.
Fjármálakreppur á Ís-
landi frá 1875 til 2013
● Í nýútgefnu upplýsingariti Lánamála
ríkisins, Markaðsupplýsingum, kemur
fram að ábyrgðir sem hvíli á ríkissjóði
Íslands hafi lækkað frá fyrra ári. Miðar
staðan við lok júnímánaðar, en þá stóðu
ríkisábyrgðir í rúmum 1.185 milljörðum
króna. Í árslok 2014 voru ábyrgðirnar
1.213 milljarðar og höfðu þá lækkað um
52 milljarða frá fyrra ári.
Staða ríkisábyrgða nú er nærri því
hin sama og árið 2010 en hæst fóru
ábyrgðirnar í árslok 2012, þegar þær
stóðu í tæpum 1.320 milljörðum.
Ríkisábyrgðir halda
áfram að lækka
STUTTAR FRÉTTIR ...
BAKSVIÐ
Sigurður Tómason
sigurdurt@mbl.is
Tekjumyndun lífeyrissjóðanna af því
að lána verðbréf til skortsölu gegn
traustum veðum, svo sem öðrum rík-
isbréfum, yrði nær áhættulaus, ef
þeir fá heimildir til þess, að sögn
Agnars Tómasar Möller, sjóðsstjóra
hjá GAMMA. „Með því að lána verð-
bréf til skortsölu geta lífeyrissjóðirn-
ir fengið þóknun eða vexti á bréfum
sem hefðu annars staðið kyrr.“
Auknar heimildir til þess að
hækka ávöxtunarkröfuna á ríkis-
skuldabréfum gætu einnig orðið líf-
eyrissjóðunum hagstæðar. „Lífeyris-
sjóðirnir hafa ekki sérstaka
hagsmuni af því að ávöxtunarkrafan
sé lág á ríkisskuldabréfunum,“ segir
Agnar Tómas.
Nú geta aðeins stóru viðskipta-
bankarnir þrír og MP Straumur
fengið verðbréfalán hjá Lánamálum
ríkisins til skortsölu og hámarkslán
til þessara aðila eru tveir milljarðar
króna. Lífeyrissjóðum og verðbréfa-
sjóðum er hins vegar báðum óheimilt
að veita slík lán.
Lánamál ríkisins gefa sjálf út
bréfin en veitir samt sem áður
verðbréfalán svo aðrir geti skortselt
þau. „Það er ekki sjálfsagt að Lána-
mál ríkisins séu að veita þessi
verðbréfalán og eina ástæða þess að
þau gera það er að hafa meiri selj-
anleika á markaðinum og dýpka
hann,“ segir Agnar Tómas.
Hann segir jafnframt upplýsinga-
gjöf Lánamála ríkisins vegna stöðu
verðbréfa vera mjög góða og ef auka
ætti heimildir til skortsölu skipti
miklu máli að upplýsingagjöfin hald-
ist góð. „Það er mikilvægur liður í
gagnsæi markaðarins,“ segir Agnar
Tómas.
Litlar fjárhæðir hreyfa miklu
„Breytingar eru æskilegar á
skuldabréfamarkaði ef markaðsaðil-
ar ætla að geta tekið við erlendum
fjárfestum án þess að markaðurinn
fari á hliðina,“ segir Snorri Jakobs-
son hjá fjármálaráðgjöf Capacent. Í
júnímánuði lækkaði ávöxtunarkrafa
lengstu óverðtryggðu ríkisskulda-
bréfanna um allt að 70 punkta þrátt
fyrir vaxtahækkun Seðlabankans og
hefur það verið tengt við kaup er-
lendra aðila í bréfunum fyrir tæpa 5
milljarða íslenskra króna í lengstu
tveimur bréfunum.
„Þetta var í raun og veru lág fjár-
hæð miðað við stærð bréfanna en
hreyfingin á þeim í kjölfarið var mjög
mikil,“ segir Snorri. „Fyrir hrun var
verið að kaupa fyrir tugi milljarða og
ávöxtunarkrafan hreyfðist sáralítið,“
segir hann jafnframt. Þá var um að
ræða miklu dýpri fjármálamarkað
með meiri seljanleika.
Í dag er skortsala dýr og fjárfest-
ingabækur viðskiptabankanna taka
mjög litlar stöður á markaði að sögn
Snorra. „Með stærri og virkari fjár-
festingabækur og meiri heimildir til
skortsölu yrði markaðurinn dýpri og
kaup erlendra aðila eins og í júní
myndu líklega ekki hafa jafn mikil
áhrif á ávöxtunarkröfu og raun bar-
vitni,“ segir Snorri.
Takmarkanir á skortsölu
geta bjagað verðmyndun
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Fjármálakerfið Aðeins fjórir aðilar geta fengið verðbréfalán hjá Lánamálum ríkisins til skortsölu.
Hvað er skortsala?
» Skortsala er fjármála-
gerningur sem gerir aðilum
á fjármálamarkaði kleift að
veðja á lækkun verðbréfa.
» Aðilar fá þá bréf að láni
gegn þóknun, selja þau,
vonast eftir því að gengi
þeirra lækki, og kaupa þau
á ný.
» Ef gengi bréfanna lækkar,
hagnast aðilinn. Annars tap-
ar hann.
 Áhættulausir tekjumöguleikar fyrir lífeyrissjóðina  Myndi auka seljanleika
Í nýrri Hagsjá Landsbankans kem-
ur fram að óhagstætt sé að leigja
íbúðarhúsnæði í Reykjavík í saman-
burði við að kaupa húsnæði. Þar seg-
ir að leiguverð íbúðarhúsnæðis hafi
fylgt þróun söluverðs náið eftir síð-
ustu fjögur árin, eða allt frá því farið
var að mæla vísitölu leiguverðs.
Samkvæmt greiningu hagfræði-
deildar bankans þyrfti
hlutfallið milli ársleigu og kaup-
verðs á fermetra að breytast mikið
til að hagstætt væri að leigja, og
leiguverðið þyrfti að lækka um þriðj-
ung til að það væri hagstætt.
Í samanburði við fyrri ár kemur
fram að mun óhagstæðara sé að
leigja núna en áður. Eina tímabilið
þar sem hagstæðara hafi verið að
leigja hafi verið á árunum 2005-2008
en þá hafi flestir þó hugsað meira um
að kaupa en leigja.
Í samanburði við aðrar norrænar
borgir hefur Reykjavík sérstöðu þar
sem hlutfallið milli kaupverðs og
leiguverðs er töluvert lægra. Það
gefur til kynna að leiguverð sé hlut-
fallslega hátt hér eða söluverðið
hlutfallslega lægra en gerist og
gengur annars staðar. Þá er tiltekið
dæmi þar sem í Reykjavík væri hægt
að kaupa eign fyrir upphæð sem
nemur 13 ársleigum en í samanburði
við Stokkhólm þurfi nálægt 40 árs-
leigum.
Í Hagsjánni segir að frá árinu
2012 hafi fyrirtæki keypt um 800
íbúðir á höfuðborgarsvæðinu af ein-
staklingum og ætla megi að fjöldi
íbúða á leigumarkaði hafi aukist um
álíka tölu vegna þessa, en í greining-
unni er gert ráð fyrir að íbúðir í
Reykjavík séu rúmlega 40 þúsund.
Morgunblaðið/Styrmir Kári
Reykjavík Talið er hagstæðara að
kaupa en leigja húsnæði.
Kaupa frekar en
leigja í Reykjavík
 Leiguverð þyrfti
að lækka um þriðj-
ung í borginni
Í nýju virðismati IFS greiningar á
Icelandair kemur fram að bréf fé-
lagsins ættu að vera metin á 28,5
krónur á hlut en markaðsvirði bréf-
anna er 26,4 krónur á hlut.
Ragnar Benediktsson, sérfræð-
ingur í hlutabréfum hjá IFS, segir að
samkvæmt nýja matinu felist kaup-
tækifæri fyrir fjárfesta, en þegar
horft er eitt ár fram í tímann metur
IFS það svo að verðið á hlutabréf-
unum ætti að vera 30,6 krónur á hlut.
Ragnar segir að virðið sé metið
hærra meðal annars vegna mikillar
sætanýtingar, aukinnar hagkvæmni
í rekstri, lægra olíuverðs og lægri
launakostnaðar vegna gengis.
Í matinu er gert ráð fyrir að olíu-
verðið verði áfram lágt út árið 2016.
„Stýring veltufjármuna er gríðar-
lega öflug hjá Icelandair. Flugmiðar
eru seldir einhverja mánuði fram í
tímann en laun, olía og annar
rekstrarkostnaður er greiddur síðar.
Það er ákveðið virði í því og ekki
mörg félög sem búa við slíkt.“
Gætu selt vélar og leigt aftur
Áform Icelandair um kaup á 16
nýjum flugvélum á árabilinu 2018-
2021 hefur áhrif á matið. Vélarnar
eru hagkvæmari hvað notkun á olíu
varðar.
Í matinu er gert ráð fyrir að Ice-
landair muni selja að minnsta kosti
fjórar af nýju vélunum og leigja þær
aftur, en Ragnar segir það tíðkast
meðal flugfélaga í heiminum til þess
að draga úr áhættu og minnka efna-
hagsreikninginn. „Með slíkum að-
gerðum verður sjóðsstreymið betra
en ella, það koma peningar strax inn
en til lengri tíma litið minnkar hagn-
aðurinn þar sem félagið er þá að
leigja vélarnar. Þá er ávöxtunar-
krafa á eigið fé tiltölulega há í
samanburði við önnur flugfélög.“
Ragnar segir að Icelandair sé auk
þess með mikið rými til skuldsetn-
ingar í framtíðinni. „Í samanburðar-
félögum IFS þá virðist sem einungis
eitt flugfélag hafi meiri möguleika til
skuldsetningar, en það er Singapore
Airlines.“ margret@mbl.is
Icelandair metið hærra
 Gæti selt vélar og leigt  Mikið rými til skuldsetningar
 Kauptækifæri fyrir fjárfesta segir sérfræðingur IFS
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Fjárfestingar Icelandair áformar að kaupa 16 nýjar flugvélar en í virðis-
matinu er gert ráð fyrir að a.m.k. 4 vélar verði seldar og leigðar aftur.