Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.04.2012, Síða 47

Tímarit hjúkrunarfræðinga – 2. tbl. 88. árg. 2012 43
Áhrif á heilsuna
Það er óumdeilt að te er hollt og gott – enda er það aðalatriðið.
Það er hins vegar umdeildara og flóknara mál að sanna með
vísindalegum hætti að te komi í veg fyrir eða lækni sjúkdóma.
Gerðar hafa verið margar vísindalegar rannsóknir á virkni tes
– sumar hafa sýnt fram á jákvæða virkni, aðrar ekki. Það er
þó óhætt að fullyrða að fyrir liggja vísindalegar rannsóknir sem
gefa vísbendingar um að te geti haft jákvæð áhrif á ýmislegt
í heilsu okkar. Telaufin innihalda ýmis efni, svo sem vítamín,
steinefni, olíur, polýfenól, flúor og koffín. Meðal vítamína, sem
finna má í tei, eru C-, B- og E-vítamín en það síðastnefnda
er talið auka frjósemi og hamla ótímabærum öldrunaráhrifum.
Polýfenól er andoxunarefni sem þýðir að það er talið geta
komið í veg fyrir myndun og uppbyggingu óæskilegra efna
í líkamanum sem kallast sindurefni. Sindurefni skaða frumur
líkamans og sum slík efni eru talin geta stuðlað að sjúkdómum.
Almennt má segja að te innihaldi helmingi minna koffín en kaffi,
það er þó mismunandi eftir tegundum.
Svart, oolong, grænt eða hvítt
Til eru fjórar megintegundir af tei: hvítt, grænt, oolong og svart.
Hvítt te er minnst unnið og oft talið best fyrir heilsuna. Grænt
te er lítið unnið og heilsusamlegt, undanfarin ár hefur neysla á
grænu te vaxið mikið á Vesturlöndum. Oolong-te er hálfgerjað
og svart te er mest unnið eða mest gerjað. Framleiðsluferlið
felst í þurrkun, rúllun, gerjun og brennslu. Fyrir utan þessar
tegundir eru nokkrar staðbundnar og sérstakar tegundir, svo
sem matcha frá Japan. Rétt er að nefna einnig tegundir sem
oft eru taldar með tei, svo sem rooibos frá Suður-Afríku, og
hvers konar ávaxta- og jurtaseyði. Strangt til tekið eru þetta
ekki tetegundir heldur seyði enda kemur teplantan hvergi nærri
framleiðslu á þessum tegundum.
„Gott te er unaðslegur drykkur
sem vert er að njóta.“
Að búa til te – nokkur ráð og athugasemdir
Fyrsta regla er að nota frekar laust te en te í pokum. Auðvitað
getur pokate verið ágætt en almenna reglan er að te í lausu
er betri vara. Hafið í huga að íslenskt vatn er mýkra en vatn
víðast í Evrópu. Það þýðir að stöðutíminn fyrir te, sem búið er
til á Íslandi, er um það bil 20% styttri en til dæmis í Danmörku.
Stöðutíminn skiptir mismiklu máli eftir því hvaða te er verið að
útbúa. Stundum er ágætt að gleyma teinu í katlinum – bragðið
verður bara meira og betra. Stundum eyðileggst teið ef það fer
hálfa mínútu yfir uppgefinn stöðutíma. Það er því öruggast að
fara eftir leiðbeiningunum.
Ef sérstaklega á að vanda til tebollans er hægt að setja laufin
laus í ketilinn í stað þess að hafa þau í tesíu. Þá leikur vatnið
enn betur um laufin og vatnið tekur í sig meira bragð. Þegar
ÚTFARARSTOFA
KIRKJUGARÐANNA
Vesturhlíð 2 • Fossvogi • Sími 551 1266 • www.utfor.is
REYNSLA • UMHYGGJA • TRAUST
Önnumst alla þætti útfararinnar
Þegar andlát ber að höndum
Arnór L. Pálsson
framkvæmdastjóri
Ísleifur Jónsson
útfararstjóri
Frímann Andrésson
útfararþjónusta
Svafar Magnússon
útfararþjónusta
Hugrún Jónsdóttir
útfararþjónusta
Guðmundur Baldvinsson
útfararþjónusta
Þorsteinn Elísson
útfararþjónusta
Ellert Ingason
útfararþjónusta
Ingibjörg J. Friðbertsdóttir er hjúkrunarfræðingur
á dagdeild blóð- og krabbameinslækninga á
Landspítala.
stöðutíminn er liðinn er hægt að nota síuna til að sía laufið úr
þegar hellt er í bollana. Það getur verið gott að láta heitt vatn
renna í teketilinn á meðan vatnið er að ná réttu hitastigi. Ef
ketillinn er heitur helst hitinn á vatninu betur, þ.e. orkan úr heita
vatninu fer ekki í að hita teketilinn sjálfan heldur í að leysa upp
efnin úr telaufunum. Vatnið þarf að vera súrefnisríkt. Þess vegna
er góð regla að nota aldrei vatnið sem er í katlinum þegar komið
er að honum. Best er að láta renna nýtt vatn í ketilinn og taka
vatnið af hellunni (ef ketillinn er á hellunni) áður en það sýður
eða um leið og það sýður (eftir því hve heitt vatn fólk vill nota).
Gott te er unaðslegur drykkur sem vert er að njóta. Te er gott
í sama skilningi og gott vín, góður ostur eða úrvalssúkkulaði.
Te er hollt og betra fyrir líkamann en kaffi. Te hefur andlega
slakandi áhrif, það er notalegt að taka sér góðan tíma, vanda
undirbúninginn, búa til gott te, setjast á friðsaman stað og sötra.