Morgunblaðið - 19.09.2015, Blaðsíða 28

28 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 19. SEPTEMBER 2015
GARÐATORGI 7
210 GARÐABÆ
Sími : 545-0800
gardatorg@gardatorg.is
www.gardatorg.is
Þóroddur S. Skaptason lögg. fasteignasali
Góður húsakostur: 139.3 m2 íbúðarhús, 30 fm gestahús.
32 hesta hesthús og reiðskemma.
Jörðin er vel gróin, tún og beitiland.
Möguleiki á sumarhúsalóðum við Hrútsvatn.
Fallegt útsýni m.a. til Heklu og Eyjafjallajökuls.
Allar nánari uppls. veitir Þóroddur lögg.fasteignasali
í síma 868 4508 thoroddur@gardatorg.is
Jörðin Ásmúli í Ásahreppi
RangárvallasýsluFASTEIGNA-
MARKAÐURINN
ÓÐINSGÖTU 4, SÍMI 570 4500. OPIÐ VIRKA DAGA KL. 9–17.
fastmark@fastmark.is - www.fastmark.is
Jón Guðmundsson, lögg. fastsali. Guðmundur Th. Jónsson, lögg. fastsali.
Kvistaland- Fossvogi
Eign í sérflokki á einum eftirsóttasta stað á höfuðborgarsvæðinu
Glæsilegt 238,5 fm einbýlishús á einni hæð
neðst í Fossvoginum að meðtöldum 31,5 fm
bílskúr. Hús og lóð hafa nýlega verið endurnýjuð
(2006-2015) á mjög fallegan og smekklegan
hátt. Telma B. Friðriksdóttir, innanhússarkitekt
hannaði breytingar að innan, lóðin var hönnuð
af landslagsarkitektunum Ingu Rut Gylfadóttur
og Björk Guðmundsdóttur (FÍLA) og Baldur
Svavarsson, arkitekt hannaði breytingar á bílskúr
og vinnurými. Stofa er opin og björt með stóra
og síða glugga sem snúa til suðurs, vesturs og
norðurs. Stórt og bjart eldhús með vel skipulögðu
vinnuumhverfi. 4-5 svefnherbergi. Hellulögð
bílastæði með stæði fyrir 4 bíla.
Einstök staðsetning, innst í lokaðri götu,
ofan götu. Mikil kyrrð og veðursæld.
Hinn 27. júlí s.l.
sendi ég tölvubréf það
sem hér fer á eftir til
Eyglóar Harðardóttur
félagsmálaráðherra:
„Komdu sæl Eygló.
Ég leita til þín sem
félagsmálaráðherra
vegna nýlegra fregna
þess efnis að fyrir-
hugað sé að veita hér
hæli talsverðum fjölda
flóttamanna á næstu árum. Spurn-
ing mín er sú hvort stjórnvöld hafi
hugað að því að velja fremur kristna
hælisleitendur en menn úr öðrum
trúflokkum. Ég spyr ekki vegna
þess að ég sé svo sannkristinn sjálf-
ur, heldur þykir mér einsýnt að
kristið fólk muni samlagast íslensku
samfélagi betur en fólk úr öðrum
trúarhópum. Einnig er ljóst að nóg
ætti að vera af kristnum hælisleit-
endum þar sem kristnir menn sæta
nú ofsóknum víða um heim.“
Rétt er að undirstrika að bréf
þetta var ritað áður en sú flóðbylgja
flóttamanna skall á, sem nú er
helsta fréttaefni fjölmiðla. Bréfinu
var ekki svarað. Hinn 13. ágúst
sendi ég eftirfarandi tölvubréf til
biskupsskrifstofu:
„Til skrifstofu biskups.
Fyrir nokkru sendi ég meðfylgj-
andi fyrirspurn til félagsmálaráð-
herra. Ekkert svar hefur borist.
Fróðlegt væri að vita hvort tals-
menn Þjóðkirkjunnar hafa látið
þetta mál til sín taka með ein-
hverjum hætti.“
Samdægurs fékk ég persónulegt
svar frá biskupi, Agnesi Sigurð-
ardóttur, þar sem hún þakkaði mér
fyrir að taka þetta mál upp við fé-
lagsmálaráðherra. Vissulega væri
þörf á því að minna á að kristnir
menn sæti ofsóknum víða um heim,
ekki síst í því landi sem flóttamenn
kæmu nú frá.
Mér fannst svar biskups lofa
góðu. Af síðari yfirlýsingum for-
svarsmanna þjóðkirkjunnar er hins
vegar ljóst, að kirkjunnar menn
vilja ekki gera greinarmun á hæl-
isleitendum eftir trúflokkum. Er
það í samræmi við yfirlýsta stefnu
Evrópusambandsins sem Íslend-
ingum verður líklega sagt að fylgja,
hvort sem þeim er það ljúft eða
leitt.
Umburðarlyndi telst til mann-
kosta hér á landi, og með vísan til
þess gæti farið svo að hingað yrði
boðið ýmsum sem ekk-
ert umburðarlyndi hafa
gagnvart þeim sem að-
hyllast aðra trú en þeir
sjálfir. Afleiðingarnar
gætu orðið býsna alvar-
legar. Frændur okkar
Norðmenn hafa nokkra
reynslu í þessum efn-
um. Árið 2007 kom út
bók um innflytjenda-
mál eftir norska blaða-
manninn Hege Stor-
haug sem býr yfir
sérþekkingu á þessum málaflokki.
Bókin var þýdd á íslensku og hlaut
nafnið „Dýrmætast er frelsið“. Ég
er þeirrar skoðunar að allir sem
fjalla um innflytjendamál ættu að
kynna sér þessa bók.
Í Morgunblaðinu 13. september
var þessi spurning lögð fyrir nokkra
vegfarendur: „Hvað finnst þér að
Íslendingar eigi að taka við mörgum
flóttamönnum?“ Eitt svarið valdi at-
hygli mína: „Engum. Ég er frá Sví-
þjóð. Þetta kostar meira en við
höldum.“ Ég hef grun um að konan
sem svaraði hafi ekki aðeins átt við
fjárhagslegan kostnað. Svíar hafa
meiri reynslu af þessu en við.
En hver er reynsla okkar af að-
lögun þeirra sem þegar hafa fengið
hér hæli? Ef dæma skyldi eftir
fréttum í blöðum og útvarpi er sú
reynsla jákvæð og vandræðalaus.
En manna á milli ganga sögur af
öðru tagi, og sumar þeirra hef ég
frá fyrstu hendi. Þær benda til þess
að fólk sem hefur allt önnur lífs-
viðhorf en við eigum að venjast og
lætur stjórnast af þröngum trúar-
skoðunum, geti átt erfitt með að að-
lagast íslensku samfélagi eða vilji
það hreinlega ekki. Fréttir af þessu
tagi eiga ekki upp á pallborðið í fjöl-
miðlum, líklega vegna pólitísks rétt-
trúnaðar sem í vaxandi mæli er orð-
inn hemill á málfrelsi hérlendis.
Stjórnvöld ættu að huga að þessu
vandamáli áður en það er um sein-
an.
Spurning sem
ekki var svarað
Eftir Þorstein
Sæmundsson
Þorsteinn Sæmundsson
» Væri ekki skyn-
samlegt að taka tillit
til þess að kristið fólk
samlagast íslensku
þjóðfélagi betur en fólk
úr öðrum trúarhópum?
Höfundur er stjörnufræðingur.
Þann 10. sept-
ember sl. birti Morg-
unblaðið opnuviðtal
við Guðmund Inga
Ásmundsson, for-
stjóra Landsnets, í
tilefni af því að fyr-
irtækið hefur sent frá
sér kerfisáætlun til
næstu 10 ára. Land-
vernd óskar fyrirtæk-
inu til hamingju með
þann áfanga en hefur margt að at-
huga við áætlunina sjálfa og ákveðin
atriði í máli forstjórans. Í þessari
grein er ekki tækifæri til að fara yfir
það allt, aðeins að drepa á nokkrum
atriðum.
Stóriðjan veldur en
almenningur borgar
Það sem stingur einna mest í augu
er að forstjóri Landsnets kemst í
gegnum opnuviðtal án þess að nefna
stóriðjuna, bleika fílinn í stofunni,
einu nafni. Aftur á móti talar hann
um að styrkja þurfi raforkuflutn-
ingskerfið fyrir almenning og að
byggðalína standi eðlilegri atvinnu-
uppbyggingu á landsbyggðinni fyrir
þrifum. Ekkert er fjær sanni. Í
fyrsta lagi snúast fyrirætlanir
Landsnets ekki um styrkingu núver-
andi byggðalínu, þótt því sé oft hald-
ið fram í umræðunni, heldur bygg-
ingu nýrra 220 kV lína við hlið
hennar. Slíkar línur þekkjum við t.d.
af Hellisheiðinni. Í öðru lagi er nú-
verandi byggðalína fyllilega nógu
öflug fyrir almenna notkun í landinu
ef ekki væri fyrir stóriðjuna. Al-
menn raforkunotkun er innan við
20% af allri raforkuframleiðslu í
landinu. Ástæður fyrir flökti í kerf-
inu og tímabundnum rafmagns-
skorti, „grillun“ heimilistækja o.þ.h.
eru truflanir sem verða þegar út-
sláttur verður hjá álverunum. Kerf-
isáætlun er fyrst og fremst ætlað að
bregðast við þessu með því að tengja
stórvirkjanir og stóriðju, annars
vegar á Norður- og Austurlandi og
hinsvegar á Suður- og Suðvestur-
landi. Tvær meginhugmyndir eru í
gangi, svokölluð T-tenging frá
Blönduvirkjun til Fljótsdals og yfir
Sprengisand og hringtenging með-
fram núverandi byggðalínu.
Forstjóri Landsnets nefnir óhjá-
kvæmilegar gjaldskrárhækkanir
vegna nýrra flutningsmannvirkja og
að þessar hækkanir verði meiri en
ella ef ekki verður farið yfir Sprengi-
sand. Landsnet ætlar sem sagt al-
menningi (þolendum) að borga fyrir
styrkingu flutningskerfisins sem er
gerð fyrir stóriðjuna! Það er óásætt-
anlegt. Ef stóriðjuverin í
landinu þurfa nýjar há-
spennulínur eiga þau
skilyrðislaust sjálf að
greiða fyrir þær. Þá á
ekki að einblína á ódýr-
ustu lausnir heldur þær
sem eru ásættanlegar
fyrir náttúruna og aðra
þolendur, s.s. ferðaþjón-
ustuna og heimamenn.
Sveiflur í afrennsli
hluti af breytileika
náttúrunnar
Forstjóri Landsnets talar um
vatnsskort undanfarin ár og að
skerða hafi þurft raforkuafhendingu
þess vegna. Í því samhengi nefnir
hann að alvarlegir hnökrar séu
komnir á rafvæðingu fiskimjölsverk-
smiðjanna fyrir austan. Landvernd
fagnar því auðvitað að dregið sé úr
olíubruna á landinu. Tímabundinn
orkuskortur er þó alls ekki sjálfsögð
forsenda þess að rjúka í nýjar virkj-
anir eða stórkostlega uppbyggingu
flutningskerfisins eins og forstjórinn
gefur í skyn. Sala á raforku til fiski-
mjölsverksmiðjanna – sem nota
bene þurfa á mestri orku að halda á
vorin þegar minnst er af henni
vegna lágrar vatnsstöðu í uppistöðu-
lónum – mun aldrei standa undir
gríðarlegri fjárfestingu í nýju flutn-
ingskerfi. Skerðing afhendingar raf-
orku er byggð inn í alla samninga við
stóriðjuna enda er hún ekki að
kaupa 100% trygga orku á fullu
verði. Það er eðlilegt þegar gert er
út á breytilega náttúru að bregðast
við með því að draga úr framleiðslu
þegar illa árar. Bændur skera niður
bústofninn eða kaupa hey þegar
heyfengur er lítill. Umhverfiságóði
rafvæðingarinnar fer auk þess fyrir
lítið ef hún kallar á línu yfir víðerni
miðhálendisins, yfir Sprengisand.
Orkudreifing og
orkuflutningur
Forstjóri Landsnets virðist gera
lítinn greinarmun á orkudreifingu
og orkuflutningum og mannvirkjum
til þessara nota. Hann talar um sam-
tal og samráð við fólkið og að hér á
landi sé gengið mjög langt í jarð-
strengjavæðingu. Þar er hann þó
fyrst og fremst að vísa til jarð-
strengjalagna RARIK, Orkuveitu
Reykjavíkur og Orkubús Vestfjarða.
Þessi fyrirtæki eru að dreifa orku til
notenda með 11 kV línum sem ódýr-
ara er að leggja í jörð en í lofti.
Landsnet er aftur á móti að flytja
orku á hárri spennu milli landshluta.
Fyrirtækið hefur vissulega lagt ein-
hverja strengi á 66 kV undanfarin ár
en lítið byggt upp í meginflutnings-
kerfinu m.a. vegna þess að engin
sátt er um stefnu eða vinnubrögð
fyrirtækisins. Almenningur og sveit-
arstjórnir vilja að sem mest af há-
spennulínum (132 – 220 kV) verði
sett í jörð, en fyrirtækið hefur
þrjóskast við án fullnægjandi rök-
stuðnings.
Í því samhengi er vert að rifja upp
að eina óháða skýrslan um jarð-
strengi á hárri spennu hér á landi, er
skýrsla kanadíska ráðgjafafyrirtæk-
isins Metsco sem unnin var fyrir
Landvernd (Metsco Energy Sol-
utions 2013. Comparison of Under-
ground and Overhead Transmission
Options in Iceland, 132 and 220 kV).
Þar kemur fram að kostnaður 132
kV jarðstrengja yfir líftíma þeirra sé
sá sami og 132 kV loftlína og að líf-
tímakostnaður 220 kV jarðstrengja
sé einungis 25% hærri en sambæri-
legra loftlína. Stofnkostnaður jarð-
strengja er hins vegar umtalsvert
hærri en loftlína á sömu spennu. Til-
boð sem Landsnet fékk í efni og
vinnu við lagningu 132 kV jarð-
strengs frá Njarðvík til Helguvíkur
staðfesta niðurstöðu Metsco. Kostn-
aðarmat sem Landsnet hefur birt
um lagningu 220 kV jarðstrengja er
hinsvegar órafjarri nýlegum erlend-
um reynslutölum.
Bjartsýn áætlun
Óskalausn Landsnets í uppbygg-
ingu raforkuflutningskerfisins er áð-
urnefnd T-tenging. Þar er fyrir-
tækið með hugmyndir um 50 km
jarðstreng til að mæta umhverfis-
kröfum og telur að koma megi slíkri
tengingu í gagnið á fimm árum að
lágmarki. Þetta er mikil bjartsýni
því ljóst er að umhverfis- og útivist-
arsamtök, fyrirtæki og samtök í
ferðaþjónustu munu berjast alla leið
gegn línu yfir Sprengisand, líka með
50 km jarðstreng. Leiðin yfir
Sprengisand er 200 km löng og ef
hún fer öll í jörð, sem er sjálfsögð
krafa, kostar T-tenging svipað og
hringtenging. Með þessu er ég ekki
að segja að Landvernd geti sætt sig
við jarðstreng yfir Sprengisand eða
að mæla hringtengingu bót, heldur
einfaldlega að draga fram valkosti.
Landvernd vinnur nú að ítarleg-
um athugasemdum við kerfisáætlun
Landsnets og umhverfisskýrslu
hennar.
Kerfisáætlun og bleiki fíllinn
Eftir Snorra
Baldursson » Landsnet ætlar al-
menningi að borga
fyrir styrkingu flutn-
ingskerfisins sem er
gerð fyrir stóriðjuna.
Snorri Baldursson
Höfundur er formaður Landverndar.