Fréttablaðið - 26.09.2016, Blaðsíða 19

Undanfarið hefur Katla verið að
bæra á sér. Ef eldgos yrði myndi
mikið mæða á neyðarvarnarhópi
Rauða krossins í Vík. Sveinn Þor­
steinsson, formaður Víkurdeildar,
segir virka sjálfboðaliða deildar­
innar í þess konar vá vera fimm­
tán til tuttugu manns. „Sjálfboða­
liðar fá fræðslu og þjálfun í að
bregðast við þessari neyð og deild­
in tekur þátt í árlegri rýmingar­
áætlun vegna Kötlugoss. Ef gos
yrði og vatn myndi flæða hér yfir
þyrfti að rýma allan neðri hluta
bæjarins,“ útskýrir Sveinn.
Um sex hundruð manns búa í
Vík og eru haldnar skrár yfir alla
íbúa sem eru uppfærðar árlega.
Skýr aðgerðaáætlun er til ef til­
kynnt er um að Katla sé að fara að
gjósa og von sé á flóði. Talið er að
það taki vatnið um tvo klukkutíma
að fara frá Kötlu og niður á þjóð­
veg. „Á þeim tíma ættum við að
ná að rýma neðri hluta þorpsins.
Um leið og tilkynning um Kötlu­
gos kemur fer björgunarsveitin
af stað og hlaupa sex hlauparar
hús úr húsi í þessum hluta þorps­
ins því ekki er vitað hvort símar
muni virka. Allir íbúar eiga að
hafa í sínum fórum spjald til að
setja út í glugga eða á áberandi
stað sem sýnir að húsið sé yfir­
gefið og mæta til skráningar upp
í fjöldahjálparstöð. Hlaupararn­
ir banka þar sem skiltin eru ekki
komin upp. Þegar þeir hafa farið
í öll húsin sín þá koma þeir upp í
fjöldahjálparstöð til okkar með sín
gögn um hvert þeir hafa farið og
hvar ekki var svarað. Ef viðkom­
andi manneskja er ekki búin að
gefa sig fram í fjöldahjálparstöð­
inni fara björgunarsveitarmenn­
irnir aftur þangað og kanna af
hverju ekki var svarað.“
Hlutverk sjálfboðaliða Rauða
krossins í slíku ástandi er að opna
fjöldahjálparstöð. „Þar tökum við
á móti fólki, skráum alla íbúana og
segjum þeim í hvaða hús þeir eigi
að leita eftir húsaskjóli. Við þurf­
um einnig að sinna ferðamönn­
um en ekki er endanlega ákveðið
hvernig þeir verða skráðir,“ segir
Sveinn og bætir við að sá mikli
fjöldi ferðamanna sem er á svæð­
inu verði helsta vandamálið ef til
goss kæmi.
„Starfssvæði Víkurdeildar er
stórt, það nær frá Múlakvísl að
Steinum undir Austur­Eyjafjöllum
og á þessu svæði er mikið af vin­
sælum ferðamannastöðum, meðal
annars Skógar, Vík og Reynis­
fjara. Engin skrá er yfir alla þessa
ferðamenn en ef Katla byrjar að
gjósa þá eru sms­skilaboð send í
alla síma sem eru á svæðinu sam­
kvæmt staðsetningarbúnaði. Einn­
ig ferðast björgunarsveita­ og lög­
reglumenn um svæðið og koma
boðum til ferðamanna og vara þá
við hættunni.“
Sveinn segir að komi til þess að
Katla gjósi muni fyrstu tveir tím­
arnir skera úr um hvernig ástand­
ið verður. „Það fer allt eftir því
hvernig þetta hagar sér, hvort við
getum sent ferðamennina út úr
bænum, áleiðis til Reykjavíkur.
Annars verðum við að finna bíla­
stæði fyrir fólk sem er á bílum og
koma þeim sem ekki eru á bílum í
hús, þá erum við að horfa til kirkj­
unnar,“ útskýrir hann.
Rýmingaráætlanir eru æfðar
reglulega í bænum og að sögn
Sveins vita flestir íbúar hvern­
ig á að haga sér ef þetta gerist.
„Fólk hér hefur alltaf áhyggjur af
Kötlugosi og þetta er alltaf í und­
irmeðvitundinni hjá fólki. Þegar
hún er að rumska eins og hún
hefur gert að undanförnu verð­
ur umræðan meiri en maður finn­
ur þó ekki fyrir hræðslu hjá fólki
því það veit upp á hár hvert það á
að fara. Mestar áhyggjur í þessu
sambandi höfum við af erlendum
íbúum okkar. Þeir vita ekki alveg
hvernig þetta virkar hjá okkur.
Það er fyrirhugað að fara á næst­
unni og heimsækja þá íbúa og er
verið að vinna í því hvernig það
verður framkvæmt.“
„Við hjá Rauða krossinum höfum
að undanförnu lagt mikla áherslu
á að koma upp neyðarvarnaráætl­
un, nauðsynlegum búnaði og að
þjálfa starfsfólk og sjálfboðaliða.
Nú fannst okkur kominn tími til
að setja meiri kraft í almennings­
og forvarnarfræðslu og sóttum um
styrk til Land Rover í Bretlandi en
fyrirtækið hefur styrkt landsfélög
Rauða krossins um allan heim í
ýmsum verkefnum sem tengjast
neyðarvörnum,“ upplýsir Hjálmar
Karlsson, verkefnastjóri hjá Rauða
krossinum.
Verkefnin eru ólík eftir svæð­
um. Í Kanada er Rauði krossinn
með skógareldaverkefni og í Ástr­
alíu þurrkaverkefni en verkefnin
eru eðli málsins samkvæmt löguð
að aðstæðum á hverjum stað. „Við
hyggjumst ferðast um landsbyggð­
ina og fræða almenning um hvern­
ig bregðast skal við ef einhvers
konar hamfarir verða. Stór hluti
hinna dreifðu byggða er byggð­
ur upp í kringum svæði þar sem
reglulega koma upp óveður og
hlaup í ám. Þá geta sums staðar
orðið jarðskjálftar, eldgos og snjó­
flóð. Með verkefninu vill Rauði
krossinn undirstrika mikilvægi
þess að fólk geti bjargað sér í þrjá
daga ef til þess kemur að rof verði
á innviðum,“ segir Hjálmar.
Hann segir dæmi um að vegir
lokist og að fólk sé án rafmagns,
rennandi vatns, net­ og símasam­
bands í einhverja daga. „Með því
að hafa vaðið fyrir neðan sig má
komast hjá ýmsu tjóni auk þess
sem góður undirbúningur minnk­
ar álag á viðbragðsaðilum eins og
björgunarsveitum þegar mikið
liggur við,“ útskýrir Hjálmar.
Fræðslan hefst á Vesturlandi
nú í lok mánaðar. „Við fikrum
okkur svo landshluta eftir lands­
hluta allan hringinn. Við komum
til með að halda fræðslufundi
fyrir almenning en leggjum líka
ríka áherslu á að fara inn í grunn­
skólana og kynna verkefnið fyrir
börnum. Sú fræðsla verður sett
upp á myndrænan og skemmti­
legan hátt enda tilgangurinn alls
ekki að hræða heldur ræða málin á
uppbyggilegan máta. Börnin fá svo
ýmiss konar upplýsingaefni með
sér heim og geta haldið umræð­
unni áfram með fjölskyldunni.“
Hugmyndin er að sögn Hjálm­
ars að fá fólk til að hugsa aðeins
út í hvað ber að gera ef einhvers
konar hamfarir verða en það er
betra að vera búinn að því áður
en eitthvað kemur upp á. Þetta
snýst um hugarfarsbreytingu og
er betra að gera þetta svona en
að láta hlutina koma aftan að sér.
Við munum hvetja fólk til að koma
Hvert heimili undirbúið
Verkefninu 3 Dagar var nýverið hleypt af stokkunum hjá Rauða krossinum. Því er ætlað að efla viðnám Íslendinga gagnvart rofi á innviðum.
Hvert heimili er þá viðbúið hamförum og neyðarástandi með heimilisáætlun og viðlagakassa. Sjónum er aðallega beint að landsbyggðinni.
Á þessari teikningu um viðbúnaðaráætlun Almannavarna ríkisins má sjá fjöldahjálparstöðvar, lokun vega, helstu hlaupaleiðir,
framrás hlaups og hámarks útbreiðslusvæði hlaups.
Aðaláhyggjuefnið að ná til ferðamanna
Ef af Kötlugosi yrði þyrfti að rýma helming húsa í Vík í Mýrdal. Auk þess þyrfti að koma þúsundum ferðamanna á svæðinu í öruggt skjól.
Mikið álag yrði því á neyðarvarnarhóp Rauða krossins í Vík en fyrstu tveir tímarnir eftir tilkynningu um gos skera úr um ástandið.
sér upp heimilis áætlun um hvern­
ig eigi að bregðast við í tilteknum
aðstæðum og einhvers konar íláti
sem við höfum kosið að kalla við­
lagakassa. Í hann eru settir hlutir
sem eru til á flestum heimilum, þó
mögulega þurfi að bæta einhverju
við. Það er hins vegar lagt til að
öllu sé safnað saman á einn stað og
kassinn geymdur á aðgengilegum
stað þar sem allir vita af honum.“
Í kassanum eru kerti, eldspýt­
ur, viðgerðarlímband, fjölnota
verkfæri, langbylgjuútvarp, leik­
föng og spil, teppi, matur með gott
geymsluþol og vatn svo eitthvað sé
nefnt en nánari útlistun er að finna
á raudikrossinn.is.
Með því að hafa
vaðið fyrir neðan
sig má komast hjá ýmsu
tjóni auk þess sem góður
undirbúningur minnkar
álag á viðbragðsaðilum
eins og björgunarsveit­
um þegar mikið liggur
við.
Hjálmar Karlsson verkefnastjóri
Deildin tekur þátt
í árlegri rýmingar­
áætlun vegna Kötlugoss.
Sveinn Þorsteinsson
Hjálmar Karlsson
Aldur: 29 ára
Áhugamál: Kvikmyndir, að spila
fótbolta og ferðast
Fjölskyldustaða: Ég á kærustu,
mömmu, pabba og bróður. Svo
passa ég stundum hund
Uppáhaldsmatur: Lambalæri hjá
mömmu
Uppáhaldsstaður á Íslandi:
Heima
Hve lengi hefur þú starfað hjá
Rauða krossinum? Í fimm ár, þar
af rúm þrjú og hálft sem verk-
efnastjóri
Sveinn Þorsteinsson
Aldur: 65 ára
Áhugamál: Mannúðarmál og
íþróttir
Fjölskyldustaða: Giftur, á fjögur
börn og átta barnabörn
Uppáhaldsmatur: Lambakjöt
Uppáhaldsstaður á Íslandi: Vík
og Vestmannaeyjar
Hve lengi hefur þú starfað hjá
Rauða krossinum? Síðan 2006
og formaður deildar síðan 2007
Fréttablað Rauða Krossins HjÁlpin
26. september 2016 5
2
6
-0
9
-2
0
1
6
0
4
:4
1
F
B
0
5
6
s
_
P
0
3
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
3
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
1
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
2
6
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
A
A
E
-4
2
8
0
1
A
A
E
-4
1
4
4
1
A
A
E
-4
0
0
8
1
A
A
E
-3
E
C
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
6
A

F
B
0
5
6
s
_
2
5
_
9
_
2
0
1
6
C
M
Y
K