Morgunblaðið - 04.11.2015, Blaðsíða 18

18 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 4. NÓVEMBER 2015
FRÉTTASKÝRING
Guðmundur Magnússon
gudmundur@mbl.is
Hart er nú deilt um rúmlega tveggja
ára gamlan samning Ríkisútvarpsins
og fjarskiptafélagsins Vodafone um
dreifingu sjónvarps- og útvarpsefnis.
Í skýrslu nefndar um starfsemi og
rekstur RÚV undir formennsku Ey-
þórs Arnalds er
samningurinn
gagnrýndur
vegna kostnaðar,
fjárbindingar og
tæknilegrar
lausnar sem hann
felur í sér. Enn-
fremur gagnrýnir
nefndin upplýs-
ingagjöf vegna
samningsins og
segir hana hafa verið misvísandi.
Vodafone segir í yfirlýsingu að samn-
ingurinn hafi verið gerður við félagið
eftir útboð á evrópska efnahagssvæð-
inu. Tæknin sem notast sé við sé út-
breiddasta og mest nýtta sjónvarps-
dreifileið á landi í heiminum í dag.
Páll Magnússon, fyrrverandi út-
varpsstjóri, segir misskilnings gæta í
kaflanum um samninginn í skýrsl-
unni.
Útboðið
Vorið 2012 auglýstu Ríkiskaup eft-
ir þátttöku áhugasamra aðila í forvali
fyrir lokað útboð með samkeppnis-
viðræðum, „Broadcast Network
Renewal – Digital Television Broad-
cast“. Verkið fólst í því að skipta hlið-
rænni útsendingu Ríkisútvarpsins út
fyrir stafræna útsendingu (e. Digital
Video Broadcast (DVB)) og starf-
rækja umrætt kerfi. Ástæðan fyrir
útboðinu var sú að búið var að lög-
festa fjarskiptaáætlun sem skikkaði
stofnunina til að loka fyrir hliðræna
dreifingu fyrir árslok 2014. Fjögur
fyrirtæki uppfylltu þær kröfur sem
gerðar voru í forvalinu og var boðin
þátttaka í samkeppnisviðræðum.
Tveir af fjórum þátttakendum kusu
að taka ekki þátt í viðræðunum og
skiluðu því ekki tilboði. Tveir voru því
eftir, norska fjarskiptafyrirtækið
Norkring og Vodafone á Íslandi. Þeg-
ar endanleg tilboð voru opnuð
snemma árs 2013 var það mat Ríkis-
kaupa að tilboð Vodafone væri hag-
stæðara og var því gengið að því.
Norkring kærði þá niðurstöðu, en
kærunefnd útboðsmála hafnaði kær-
unni í febrúar sama ár og endanlega
með ítarlegri greinargerð í júní 2013.
Samningur RÚV og Vodafone var
gerður í lok mars 2013. Hann fól í sér
að Vodafone mundi annast stafrænar
útvarps- og sjónvarpssendingar fyrir
RÚV næstu fimmtán árin. Í tilkynn-
ingu til Kauphallarinnar kom fram að
tekjur Vodafone af samningnum
næmu fjórum milljörðum króna á
samningstímanum. Gert var ráð fyrir
því að rekstur á FM- og lang-
bylgjusendingum Ríkisútvarpsins
yrði viðvarandi á samningstímanum,
en rekstur á hliðrænu sjónvarps-
dreifikerfi legðist af í árslok 2014.
Fyrir þann tíma mundi Vodafone
tryggja að stafrænar útsendingar á
tveimur háskerpurásum fyrir Ríkis-
útvarpið stæðu 99,8% heimila til
boða.
„Algerlega galið“
Stuttu eftir að samningurinn var
gerður sætti hann harðri gagnrýni í
aðsendri grein í Morgunblaðinu. Hélt
Arnar Sigurðsson því fram að dreifi-
kerfið byggðist „á úreltri radíótækni,
„DVB-T2“, á sama tíma og sjónvarps-
heimurinn er að færa sig alfarið yfir á
internetið sem staðlaða flutnings-
leið“. Sagði Arnar að skattgreiðendur
væru að fjárfesta fyrir 4 milljarða
króna í fortíð sem vitaskuld væri „al-
gerlega galið“.
Línuleg dreifing ríkjandi
Páll Magnússon, þáverandi út-
varpsstjóri, svaraði þessum að-
finnslum í viðtali við Morgunblaðið og
lagði áherslu á að RÚV væri ekki að
byggja upp nýtt dreifikerfi, heldur
hefði dreifiþjónustan verið boðin út á
evrópska efnahagssvæðinu. „Þetta
útboð var óháð tækni,“ var haft eftir
honum. „Við settum upp ströng skil-
yrði um dreifinguna. Hún átti að vera
á tveimur háskerpurásum og ná til
99,8% landsmanna og uppfylla mjög
ströng tækni- og öryggisskilyrði.“
Um tæknina sagði Páll að hún væri
ný af nálinni, tekin í gagnið 2010 og
væri nú notuð í Bretlandi, Svíþjóð og
Finnlandi, auk þess sem Bandaríkin,
Indland og fleiri ríki væru að taka
hana upp. „Hún er nú ekki úreltari en
það,“ sagði Páll. Staðhæfingin um að
sjónvarpsheimurinn væri alfarið að
færa sig yfir á netið væri beinlínis
röng. „Ég þekki raunar enga al-
mannaþjónustusjónvarpsstöð sem
lætur dreifingu á internetinu koma í
staðinn fyrir línulega dreifingu. Alls
staðar er litið á dreifingu á internet-
inu sem viðbót,“ sagði hann.
Ekki viðbótarkostnaður
Vodafone segir í yfirlýsingu eftir að
skýrsla nefndar Eyþórs Arnalds var
birt, að tæknin sem notast sé við sé
„útbreiddasta og mest nýtta sjón-
varpsdreifileið á landi í heiminum í
dag“, sér í lagi hjá fjölmiðlum í al-
mannaeigu enda geri hún ekki kröfu
til viðbótarkostnaðar hjá notendum.
DVB-T2 staðallinn hafi upphaflega
verið útfærður árið 2008. Fyrsta kerf-
ið hafi farið í loftið í Bretlandi árið
2010 og fjölgi enn stöðugt þeim lönd-
um sem nýti sér þessa tækni. Þá segir
í yfirlýsingu Vodafone að útboð RÚV
árið 2012 hafi sett skilyrði um 99,8%
dreifingu með DVB-tækni og allir
þátttakendur útboðsins hafi boðið
miðað við þær forsendur.
Í skýrslu nefndar Eyþórs Arnalds
er fundið að því að misvísandi tilkynn-
ingar um samninginn hafi verið send-
ar til Kauphallar Íslands frá RÚV
annars vegar og Vodafone hins vegar.
Í yfirlýsingu Vodafone segir að upp-
lýsingagjöf félagsins um umræddan
samning hafi verið vönduð og skýr.
Vodafone hafi fengið staðfest hjá
Kauphöll Íslands að upplýsingagjöf
félagsins sé hvorki til skoðunar né
rannsóknar þar. Magnús Geir Þórð-
arson útvarpsstjóri hefur staðfest að
samningur RÚV og Vodafone hafi
aukið dreifingarkostnað RÚV. Hann
vilji hins vegar ekki taka afstöðu til
þess hvort kostnaðurinn sé óeðlilega
mikill, enda hafi samningurinn verið
gerður fyrir hans tíð í stól útvarps-
stjóra.
„Til landsins alls“
Deilt hefur verið um það hvort
krafan um 99,8% dreifingu efnis
RÚV, sem kveðið er á um í samn-
ingnum, sé eðlileg. Páll Magnússon
sagði í samtali við Morgunblaðið í gær
að við það hefði verið miðað að dreif-
ingin í nýja kerfinu væri ekki lakari
og helst betri en í hinu gamla. Þannig
væri talan fundin. Aldrei hefði komið
til greina að draga úr þeirri þjónustu
sem við lýði var. Í lögum um stofn-
unina segir að Ríkisútvarpið skuli
„dreifa efni til alls landsins og næstu
miða með a.m.k. tveimur hljóðvarps-
dagskrám og einni sjónvarpsdagskrá
árið um kring“. Um 80 sveitabæir
hafa verið utan þess svæðis sem út-
sendingarnar ná til.
Samningur til 15 ára
Samningur RÚV og Vodafone er til
15 ára og óuppsegjanlegur. Hefur
þetta sætt gagnrýni. Í tilkynningu frá
Vodafone er bent á að samningurinn
feli í sér „skyldur til umtalsverðra
fjárfestinga og rekstrarkostnaðar
fyrir Vodafone“. Sendastöðum hafi til
að mynda verið fjölgað um 70% um
land allt á uppbyggingartímabilinu
2013 til 2014. Páll Magnússon bætir
við að enginn hefði sýnt útboðinu
áhuga ef ekki hefði verið í boði samn-
ingur til langs tíma. Það leiði af þeim
fjárfestingum sem honum fylgdi að
hann hlyti að vera til allnokkurra ára.
„Það er margt ágætt í þessari
skýrslu um RÚV,“ sagði Páll Magn-
ússon við Morgunblaðið í gær, „en
kaflinn um Vodafone-samninginn er
einn lakasti hluti hennar. Enda sést
það af skrá yfir viðmælendur nefnd-
arinnar að þar er enginn sem þekk-
ingu hefur á tækni og dreifingar-
málum.“ Páll sagði að nefndarmenn
virtust ekki hafa áttað sig á því að
RÚV hefði ekki getað beðið með end-
urnýjun dreifikerfisins. „Það var að
hruni komið,“ sagði hann. Eins væri
það misskilningur hjá nefndinni að
ætla að internetdreifing væri einhver
valkostur á móti öðrum dreifikerfum.
Svo væri ekki.
Dreifingin yrði ekki lakari en áður
 Samningur RÚV og Vodafone frá 2013 um dreifingu sjónvarps- og útvarpsefnis gagnrýndur
 Var gerður eftir útboð á EES-svæðinu  Vodafone segir tæknina hina útbreiddustu í heiminum
Morgunblaðið/Eva Björk
Deilur Hart er deilt um rekstur og starfsemi Ríkisútvarpsins í kjölfar skýrslu um stofnunina.
Páll Magnússon
Morgunblaðið/Eggert
Nýtt kerfi Slökkt var á hliðrænu dreifikerfi RÚV í febrúar á þessu ári.
Sköpunargleði í stað sníkjulífs
Siðferðileg vörn Ayns Rands fyrir kapítalismann
Ayn Rand er áhrifamikill kvenheimspekingur, og hafa
skáldsögur hennar, Kíra Argúnova, Uppsprettan og Undirstaðan,
selst í þrjátíu milljónum eintaka um víða veröld. Þær hafa
allar komið út á íslensku. Hannes greinir og gagnrýnir
siðferðiskenningar Rands um annars vegar hinn skapandi
einstakling, afburðamanninn, framkvæmdamanninn, fjárfestinn,
kapítalistann, og um hins vegar afætuna, sem hrifsar sjálfsaflafé
annarra til sín með valdi. Tekur hann mörg íslensk dæmi.
Fundarstjóri: Sjöfn Vilhelmsdóttir forstöðumaður
Rannsóknarsetur um nýsköpun og hagvöxt
Stofnun stjórnsýslufræða og stjórnmála í Háskóla Íslands