Morgunblaðið - 30.11.2015, Blaðsíða 14

FRÉTTASKÝRING
Ásgeir Ingvarsson
ai@mbl.is
Skiptigengi evru og Bandaríkjadals hefur lækkað
nokkuð hratt og mikið undanfarnar vikur. „Frá
ársbyrjun 1999, er viðskipti með evruna á rafræn-
um gjaldeyrismörkuðum hófust, hefur miðgengi
evrunnar verið í kringum 1.2120 dalir. Gengið fór
lægst niður í ca. 0.8250 í októ-
ber 2000 og hæst í 1.5990 í júlí
2008. Nú virðist stutt í að geng-
ið verði 1,05 og fari jafnvel al-
veg niður í „parið“, þ.e. að
gengi evru og dals verði það
sama,“ segir Hallsteinn Arnar-
son.
Hallsteinn starfar sem sér-
fræðingur hjá IFS ráðgjöf og
heldur úti blogginu www.evra-
dalur.is þar sem hann skrifar
um gengi evru og dals, og aðra
helstu gjaldeyriskrossa auk þess að fjalla um
helstu erlendu hlutabréfavísitölur og hrávöruverð.
Með blogginu vill Hallsteinn vekja meiri áhuga og
athygli á erlendu fjármálamörkuðunum og á
tæknigreiningu sem mikilvægu tæki til aðstoðar
við ákvarðanatöku á mörkuðunum.
Hvað gerist við 1,05?
Að sögn Hallsteins verður m.a. áhugavert að sjá
hvaða sálrænu áhrif það hafi ef og þá þegar gengi
evru fari undir 1,05 dala markið, hvað þá ef mynt-
irnar verða jafnsterkar. Undanfarin 13 ár hefur
markaðurinn vanist því að gengi evru sé sterkara
en dalurinn. „Það er ekki ósennilegt að gefi 1,05
markið eftir með sannfærandi hætti, fari sjálfvirk
tölvuforrit í gang sem selji evru-dollar krossinn, er
aftur gæti haft áhrif á önnur gjaldmiðlapör og aðra
eignaflokka. Gætu þessar hreyfingar jafnvel orðið
til þess að flýta þróuninni svo að evran veikist
hraðar.“
Þróunin undanfarin misseri hefur einkum verið
drifin áfram af tveimur kröftum. Í Bandaríkjunum
er þess vænst að seðlabankinn þar í landi hækki
stýrivexti á næstunni. Hærri stýrivextir myndu
þýða aukna eftirspurn eftir Bandaríkjadal, a.m.k.
til skamms tíma, og þar með að gengi dalsins
styrkist.
Á sama tíma stendur evrópski seðlabankinn í
miklum skuldabréfakaupum, svk. magnbundinni
íhlutun, sem dælir evrum inn á markaðinn og
þrýstir þar með niður gengi sameiginlega evr-
ópska gjaldmiðilsins. Í næstu viku er vaxtaákvörð-
unarfundur bankans og bankinn gæti tilkynnt
frekari örvunaraðgerðir.
Væntingar sjást í genginu
„Miðað við þróunina í evru-dollar krossinum má
sjá að markaðsaðilar reikna með að á fundi sínum
16. desember muni peningastefnunefnd Seðla-
banka Bandaríkjanna hækka vexti í fyrsta skipti í
9 ár. Vafalaust er líka stór hluti væntinga mark-
aðsaðila um auknar aðgerðir af hálfu þess evr-
ópska nú þegar komnar fram í EURUSD-parinu.
En verði aðgerðir Seðlabanka Evrópu meiri en
gert er ráð fyrir, gæti gengi evru veikst nokkuð,“
segir Hallsteinn.
Áhugavert er að skoða með hvaða hætti ólík
markmið seðlabankanna tveggja spila inn í
ákvarðanatökuna. „Bandaríski seðlabankinn hefur
tvenns konar markmið: að viðhalda annars vegar
hámarks atvinnustigi og hins vegar stöðugu verð-
lagi. Sá evrópski vinnur bara út frá verðbólgu-
markmiðinu,“ útskýrir Hallsteinn. Atvinnuleysi
vestra mælist nú í kringum 5% og hefur ekki verið
jafn lágt síðan 2008, þó eflaust megi deila um að-
ferðafræðina að baki þeim tölum. Verðbólgumark-
mið bankans er 2% og mælist verðbólga vest-
anhafs lág. „Það hefur komið mörgum á óvart að
sögulega lágir vextir og magnbundin íhlutun hafi
ekki hleypt verðbólgunni upp í Bandaríkjunum og
ýmsar skýringar hafa verið gefnar á því, eins og að
fjármagnið hafi leitað út úr landi og inn á hluta-
bréfamarkaðinn frekar en til neytenda og þar með
út í almennt verðlag. Sömuleiðis sýna tölur sem
mæla verðbólguvæntingar á markaði að ekki er
búist við mikilli verðbólgu á næstunni. Bandaríski
seðlabankinn horfir nú líklega meira á verðbólg-
una og á væntingar um verðbólgu í framtíð heldur
en á atvinnustigið.“
Fléttast inn í aðra markaði
Bendir Hallsteinn á að áframhaldandi styrking
á gengi Bandaríkjadals og veiking gengi evru geti
síðan haft mikil áhrif á hlutabréfa- og hrávöru-
markaði. Segir hann að þó oft sé fjallað um gjald-
eyri, hlutabréf og hrávörur sem algjörlega að-
skilda eignaflokka, þá fléttist þessir markaðir
saman með ýmsum hætti. „Í dag eru einfaldlega
sterk tengsl á milli ólíkra markaða. Þegar aðilar á
markaði eru bjartsýnir varðandi horfur í efna-
hagsmálum og á markaði, þá sækja þeir í áhættu-
meiri eignir á borð við hlutabréf. Þegar aftur
svartsýni ríkir leita menn í öruggt skjól áhættu-
minni eignaflokka á borð við dalinn og bandarísk
ríkisskuldabréf.“
Er Hallsteinn sérstaklega áhugasamur um S&P
500 vísitöluna. „Vísitalan er líklega sú vísitala sem
flestir markaðsaðilar horfa til. Engu að síður inni-
heldur hún bara stærstu fyrirtækin miðað við
markaðsverðmæti. Þar með gefur hún ekki nægi-
lega skýra mynd af almennri verðþróun hlutabréfa
í Bandaríkjunum,“ segir hann. „Stofnanafjár-
festar, sem verða alltaf að vera inni á hlutabréfa-
markaðnum, færa oft fjármagn sitt í stærri og
öruggari fyrirtæki þegar óvissa ríkir á mark-
aðnum. Þar með er ákveðin tilhneiging að hækk-
anir í S&P 500 vísitölunni vari lengur en í öðrum
helstu vísitölum. Á tímum bjartsýni og áhættu-
sækni á mörkuðum leita fjárfestar aftur meira í
hlutabréf smærri og áhættumeiri fyrirtækja, t.d.
þeirra sem eru í Russell 2000 vísitölunni.“
Svo hefur sterkara gengi Bandaríkjadals al-
mennt neikvæð áhrif á verð hrávara þar sem þær
eru verðlagðar í dölum. Óhætt er að segja að sú
hrávara sem mestu máli skiptir í dag sé olían, en
heimsmarkaðsverð á hráolíu tók að lækka hratt
seinni hluta árs 2014 og hefur verið með lægsta
móti allt þetta ár. „Það virðist skoðun markaðarins
að olíuverð sé nálægt botni og að meira jafnvægi
sé að nást á markaðnum. Haldi gengi Bandaríkja-
dals samt áfram að styrkjast, m.a. gagnvart evru,
gæti verð á hráolíu mælt í dölum lækkað meira.“
Evra og dalur næstum jafnsterk
 Evran verið sterkari en dalurinn í þrettán ár  Frekari styrking dals og veiking
evru gæti haft sálræn áhrif  Getur líka haft áhrif á hrávöru- og hlutabréfaverð
AFP
Örk Rosa Gumataotao Rios, féhirðir bandaríska fjármálaráðuneytisins, sýnir blaðamönnum nýprent-
aða seðla með raðnúmerum sem byrja á 8888, sem þykir happatala í Kína. Líklegt er að allir banda-
rískir seðlar, „happaseðlar“ jafnt sem þeir venjulegu, muni halda áfram að styrkjast gagnvart evru.
Hallsteinn
Arnarson
14 FRÉTTIRViðskipti | Atvinnulíf
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 30. NÓVEMBER 2015
Borðapantanir og frekari upplýsingar
í síma 487 5700 eða á
hotelranga@hotelranga.is
Við minnum á villibráðarseðilinn okkar
sem er í fullum gangi til og með
19. nóvember.
Forréttir
Jólasúpa · Síld · Grafinn lax · Önd
Bleikja · Paté · Kæfa · Salöt
Aðalréttir
Svínahamborgarhryggur
Innbakað lambalæri · Purusteik
Kalkúnn · Fiskur dagsins
Grænmetisréttur
Meðlæti
Rauðkál · Grænar baunir
Grænmeti · Uppstúfur · Dillsósa
Rauðvínssósa · Sveppasósa
Waldorf salat
Eftirréttir
Riz à l’amande
Hjúpuð súkkulaðikaka
Ostar · Ávextir · Sörur www.hotelranga.is
Jólahlaðborðin verða:
20. og 21. nóvember, 27. og 28.
nóvember, 4. og 5. desember
og 11. og 12. desember
Jólahlaðborð
á Hótel Rangá
Meðal rétta á hlaðborðinu eru:
Rannsóknir bandaríska bankans
SunTrust benda til þess að verslunar-
helgin mikla vestanhafs hafi farið
hægt af stað. Bandarískar verslanir
buðu, venju samkvæmt upp á „Black
Friday“-afslætti eftir þakkargjörðar-
hátíðina og munu netverslanirnar að
vanda halda „Cyber Monday“ af-
sláttardag í dag.
Rannsakendur heimsóttu verslanir
á fimmtudag, þakkargjörðardag, og
voru biðraðir við afgreiðslukassa í
Wal-Mart og Target um helmingi
styttri en á sama tíma í fyrra. Þá virt-
ust neytendur gera meira af því að
skoða úrvalið en endilega að kaupa.
MarketWatch hefur eftir SunTrust
að raftæki af ýmsu tagi hafi verið
langsamlega vinsælasta varan og leit-
uðu neytendur í sjónvörp, farsíma og
spjaldtölvur sem boðin voru með
mjög ríflegum afslætti.
Könnun Reuters/Ipsons bendir til
þess að bandarískir neytendur hygð-
ust draga úr útgjöldum sínum þessa
jólavertíðina, frekar en að gefa í. Sú
könnun stangast þó á við rannsókn
Gallup sem leiddi í ljós að meðal-
Bandaríkjamaðurinn hygðist eyða
830 dölum í jólagjafir ár, borið saman
við 720 dali að meðaltali í fyrra.
Mikil aukning á netinu
Á meðan kraðakið í búðunum virð-
ist hafa minnkað jókst hlutur net-
verslunar á „svarta föstudag“. Tölur
Adobe Digital Index benda til þess að
netverslanir hafi selt vörur fyrir sam-
tals um 2,7 milljarða dala á svarta
föstudag sem er 14% hækkun milli
ára. Netverslun á sjálfan þakkar-
gjörðardag nam 1,73 milljörðum dala
sem er 25% hækkun frá síðasta ári.
Adobe spáir því að netverslun vest-
anhafs á mánudag muni í fyrsta skipti
fara yfir 3 milljarða dala markið.
ai@mbl.is
Afsláttar-
helgin hófst
rólega
 Færri í búðum en
netverslun tekur kipp
AFP
Geimur Eitt af vöruhúsum Amazon.
Eftirlitsstofnanir Evrópusambands-
ins hafa gefið grænt ljós á 2,72 millj-
arða evra greiðslu úr gríska stöðug-
leikasjóðnum til gríska bankans
Piraeus. ESB hefur komist að þeirri
niðurstöðu að stuðningurinn brjóti
ekki gegn reglum um ríkisaðstoð við
fyrirtæki.
Piraeus er stærsti banki Grikk-
lands en nýleg úttekt Seðlabanka
Evrópu leiddi í ljós að Piraeus vant-
aði um 4,93 milljarða evra viðbótar-
fjármögnun til að standast álags-
próf. Fjallaði Morgunblaðið um
úttektina í byrjun nóvember en hún
leiddi í ljós að helstu bankar Grikk-
lands þörfnuðust samtals 14,4 millj-
arða evra fjármögnunar.
Piraeus náði að afla 2,2 milljarða
evra hjá fjárfestum og með öðrum
leiðum og bankinn þarf að leita til
gríska stöðugleikasjóðsins um það
sem upp á vantar. Stöðugleikasjóð-
urinn, HFSF, var settur á laggirnar
árið 2010 og heyrir undir gríska rík-
ið. Hann er fjármagnaður af EFSF,
Efnahagsstöðugleikastofnun ESB.
Lífvænlegri til lengri tíma
Wall Street Journal hefur eftir
Margrethe Vestager, yfirmanni
samkeppnsimála hjá ESB, að sú
upphæð sem tókst að safna hjá
einkaaðilum sé til marks um tiltrú
markaðarins. „Viðbótarstuðningur
úr opinberum sjóðum og frekari
endurskipulagning starfseminnar
ætti að gera bankanum kleift að gera
starfsemina lífvænlega til lengri
tíma og halda áfram að styðja við
uppbyggingu gríska hagkerfisins.“
ai@mbl.is
ESB samþykkir 2,7 milljarða
evra framlag til Piraeus
 Vantaði 4,9 milljarða og fékk helminginn hjá fjárfestum
AFP
Bjartsýn Margrethe Vestager yfir-
maður samkeppnismála hjá ESB.