Víkurfréttir - 26.05.1989, Blaðsíða 18

KEFLAVÍK 40 ÁRA
MlKilK
„Þá var
algengt að
sjá 6-8 báta
bundna saman
í brælum“
- segir Gunnlaugur Karlsson, útgerðar-
maður, sem er að draga saman seglin
eftir 35 ára útgerðarsögu
Fyrir um 40 árum, eða á þeim ár-
um þegar Keflavík hlaut kaupstað-
arréttindi, var útgerð hér blómleg.
Þá var algengt að 60 til 70 bátar, og
jafnvel fleiri, stunduðu róðra héð-
an samtímis, ýmist á línu eða net-
um. Nú er öldin önnur, aðeins ör-
fáir bátar gerðir út.
En hvers vegna þessi breyting?
Til að glöggva okkur á því tókum
við tali aðila, sem var skipstjóri á
þessum árum hér í bæ og hóf raun-
ar útgerð fyrir 35 árum og hefur á
þeim tíma gert út tvær Vonir, en
Vonin er einmitt bátsnafnið hans.
Þessi maður er raunar að fara að
draga saman seglin eins og fram
kemur í viðtalinu. Maðurinn heit-
ir Gunnlaugur Karlsson og fyrst
spyrjum við hann hvort hugarfar
fólks hafi verið annað á þeim ár-
um?
Áður fyrr
„Þá snerist allt um útgerð í byggð-
arlögunum hérna. Höfn var bara bér í
Keflavík, en Njarðvíkurhöfn varekki
komin. Algengt var að sex til átta
bátar væru bundnir saman í röð í
brælum. Þá voru líka miklu meiri erf-
iðleikar að vera sjómaður, heldur en í
dag.“
-A ttu þá við að tcekjakosturinn sé
betri í dagi
„Þegar ég byrja skipstjórn, 1946,
var aðeins einn kompás í bátnum,
engir dýptarmælar komnir eða neitt
slíkt. Fyrstu tækin voru að koma þeg-
ar ég keypti fyrri bátinn. Á þeim ár-
urn reyndi mikið meira á sjómennina,
kunnáttu þeirra til staðhátta."
Rányrkja
-Nú hafa orðið miklar breytingar
frá þessum árum. Hver er aðal orsök-
in fyrir þeirri þráun sem orðið hefur í
útgerðinni?
„Maður hélt að það myndi aukast
fiskur er erlendi togaraflotinn var
tekinn af Islandsmiðum, en sú varð
raunin ekki. Þau tæki sem nú eru
komin og veiðarfæri eru orðin það
stórvirk að þessir 150 til 200 tonna
bátar, sem nú eru á trolli, eru komnir
með stærri veiðarfæri en voru hjá
þessum bresku togurum hér áður
fyrr, sem reknir voru út fyrir land-
helgi Islendinga.
Mér finnst að íslenskir sjómenn og
útgerðarmenn framkvænri rányrkju
sér í óhag og þar er ég eða aðrir ekki
undanskildir, heldur er það íslenskur
sjávarútvegur sem framkvæmir rán-
yrkju. Það hefur verið veiddur allt of
smár fiskur.
Ef við hefðum vit á því að láta hann
alast upp lengur og veiða hann þegar
hann er stærri, væru þetta þeir mestu
vextir sem hægt væri að hugsa sér í
veröldinni, þ.e. að veiða fiskinn þeg-
ar hann er kannski orðinn 5-7 kg í
stað þess að veiða hann þegar hann er
aðeins eitt til eitt og hálft kíló. Ef við
geymum hann í sjónum og leyfum
honum með þessu móti að bera af sér
afkvæmi, hrygna tvisvar til þrisvar
sinnum. Væri þetta framkvæmt væri
miklu meiri fiskur hér við íslands-
strendur en er í dag.
Það er svo lítið til skiptanna, kvót-
inn svo lítill og allir eru að rífast um
að fá ekki nægjanlega mikinn kvóta.
Allflestir vilja meira en það er bara
ekki meira til skiptanna.“
Brotið blað
-Fyrir utan kvótann, hvererönnur
aðalástœðan fyrir breytingunnifrá út-
gerð 60-70 báta og íþá stöðu að nú má
telja báta í Keflavík næstum á annarri
hendi?
„Það var brotið blað í sögu útgerð-
ar í Keflavík er Fiskiðjan lagðist nið-
ur. Það mátti mikið betrumbæta í því
juWt
fyrirtæki. Það var ekki hægt að reka
það eins og það var. Þetta fyrirtæki
var búið að afla sér stórra báta og
skipa sem voru hérna staðsett.
Þetta fór allt í burtu, Fiskiðjan
lagðist niður og þær afurðir sem þarf
að vinna í mjöl þarf nú að keyra í
burtu. Því segi ég að þarna hafi verið
brotið blað í sögu bæjarins. Hvort
þetta er aðalástæðan eða ekki, þá er
þetta ein af orsökunum.
Allir vita í dagaðþjóðin lifiráþess-
um sjávarútvegi, eða a.m.k. all flestir
þegar ekki fæst gjaldeyrir. En ein-
hvern veginn er það þannig að ef sjáv-
arútvegurinn ber eitthvað úr býtum
og menn geta hjálpað sér hjálparlaust,
er alltaf komið og krafist meira og
meira af útgerðinni og einhvern veg-
inn er það svo að mörgu fólki finnst
vera vond lykt af þessu.
Þó er ekki litið niður á þetta fólk,
en einhvern veginn er það þannig að
ef útgerðarmaður gerir eitthvað, t.d.
kaupir sér nýjan bíl, er alltaf sagt
„þeir geta þetta útgerðarmennirnir“.
Sem betur fer er velmegun hjá okkur,
en það er ekkert nefnt ef almenning-
ur kaupir sér nýjan bíl eða eitthvað.“
-A ttu við að Keflavík sé að hverfa
meira og meira frá uppruna sínum og
yfir í þjónustubx eða eitthvað annað?
Svefnbær
„Mitt mat er að Keflavík sé að
verða eins og Garðabær var á sínum
tíma, einskonar svefnbær. Hérá i$n-
aður mjög erfitt uppdráttarþrátt fyr-
ir dugnað í mörgum iðnaðarmannin-
um hérna.
Er þetta því nokkurs konar svefn-
bær fyrir stóra atvinnurekandann
hérna í heiðinni fyrir ofan okkur. Þá
er þetta viðskiptabær fyrir byggðar-
lögin hér í kring.“
-Þótt völlurinn hafi skapað mikla
atvinnu fyrir okkur, heldur þú að
bann hafi skaðað okkur að þessu leyti?
„Eg er ekkert á móti vellinum og
því fólki sem vinnur þar. Eg sam-
fagna þeim að hafa þarna góða vinnu
og góðar tekjur. Flugvöllurinn hefur
alltaf verið í samkeppni við fiskiðnað-
inn.
Eg myndi persónulega vilja borga
sjómönnum og því fólki sem vinnur
við fiskinn hærri laun, ef það væri
nokkur möguleiki. Þetta fólk á skilið
að fá miklu meiri laun fyrir þá vinnu
sem það framkvæmir en fólk í öðrum
iðnaði."
Allt jákvæðara
-Sérðu eitthvað bjartara framund-
an hér í útgerðinni?
„Eins og allir vita höfum við verið
útundan hjá Iánastofnunum, s.s.
Byggðastofnun. Ef einhver afgangur
er, þá þýðir kannski fyrir útgerð á
Suðurnesjum að sækja um einhverja
fyrirgreiðslu, en svo hefur ekki verið.
Uti á landi er allt annað uppi á tening-
unum og þar er miklu meira veitt í
þessa þætti en hjá okkur. Þó öllum
finnist að aðrir fái meira en þeir sjálf-
ir, þá höfum við orðið hvað mest út
úr slíku hér.
Eg samfagna þeim byggðarlögum
sem geta náð sér í ný atvinnufyrir-
tæki en hér virðast viðhorf ráða-
manna vera allt önnur og þeir leyfa
öllu að fara lönd og leið. En úti á
landi, þar sem byggðarlögin byggja
allt sitt á útgerð, er viðhorf almenn-
ings og ráðamanna allt annað og mik-
ið jákvæðara. Allir samfagna ef ný
skip koma í umrædd byggðarlög, ef ef
eitthvað slíkt gerist hér, sem erþó allt
of sjaldgæft, eru það miklu færri sem
samfagna þeim sem eru að ná í þessa
lífsbjörg íslendinga."
\Jimr<
(*iOU

r jh^, i w *
ftfp: itt

Dregur saman seglin
-Nú ert þú búinn að gera út í 35 ár
og ég veit að þú ert að draga saman
seglin. Hver er ástceðan?
„Eg er kominn á þennan aldur og
orðinn þreyttur á þessu. Strákarnir
mínir vilja ekki taka við, því þeir sjá
hver framvindan er I greininni og ekk-
ert bjart að fara út í þetta. Þvl hafa
þeir ekki áhuga á að halda áfram eins
og til var stofnað. Eg séekki, því mið-
ur, að neitt bjart sé framundan og
ekki síst ef ekkert á að gera fyrir
þennan iðnað.“
-Heldur þú að það verði lítið um að
nýtt blóð komi í þennan hóp hér í
Kefavík?
„Því miður finnst mér engin teikn
á lofti um að nýtt blóð sé að koma í
þetta. Fremur virðast margir þeirra,
sem nú standa í útgerð, vera orðnir
þreyttir og jafnvel þó yngri séu.“
-Nú ert þú aðeins búinn að gera út
tvö skip á þessum árum, þar af sama
skipið frá 1961. Er ekki óvanalegt að
sami báturinn sé þetta lengi í útgerð
sömu aðila?
„Þetta er dálítið táknrænt. Þegar
ég keypti þennan bát 1961 var við-
horf eidri útgerðarmanna svipað og
mitt í dag. Þegar ég kom með þann
bát til Keflavíkur í okt. 1961 sögðu
gömlu mennirnir við mig: „Mikið
ertu bjartsýnn, en við óskum þér
samt til hamingju. En ekki líst okkur
á það.“ Svona var viðhorf þeirra eldri
þá og kannski er svipað með mig nú.
Þó var það allt annað þá, maður mátti
fiska eins og hver gat en nú er allt
skammtað. Þá var dugnaður meira
metinn."
Mínir bestu róðrarí lífinu
„Ég vil þakka öllum sem hafa unn-
ið með mér. Ég hef alltaf haft mjög
gott fólk, bæði til sjós og lands.
Óðruvísi hefði þetta ekki getað geng-
ið svona vel. Eins með þá sem ég hef
þurft að sækja til. Þetta fólk hefur allt
verið mér mjög hliðhollt og gert allt
sem ég hef beðið það um á allra handa
máta. Þessu fólki vil ég þakka sérstak-
lega, enda hefur það gert mér mjög
vel.
Þá minnist ég þess að tvisvar hef ég
verið sérstaklega heppinn. Þetta var
1948 og 1966, en í báðum tilfellunum
gat ég bjargað nauðstöddum sjó-
mönnum.
Fyrra tilfellið varð 18. feb. 1949 er
báturinn Njáll var á leið frá Reykja-
vík til Vestmannaeyja í suðaustan
roki með átta manns um borð. Ég var
í landi er fréttir bárust af því að bát-
urinn væri að sökkva í um klukku-
stundar siglingu frá Keflavík. Þá var
ég með m.b. Bjarna Ólafsson og fór-
um við þegar út til hjálpar hinum
sökkvandi báti. Er við komum að
honum sneri vindurinn sér og logn
varð á meðan. Lögðumst við því upp
KEFLAVÍK 40 ÁRA
að Njáli og komum taug í hann, en
sjór var kominn upp á miðja vél.
Ókkur tókst að draga bátinn til hafn-
ar í Keflavík.
25. nóvember 1966, er við vorum á
síldveiðum út af Dalatanga, fór m.b.
Sæúlfur BA 75 frá Patreksfirði, á hlið-
ina. Komst 11 manna skipshöfn í
gúmmíbát. Við vorum nærstaddirog
björguðum áhöfninni. Báturinn sökk
skömmu síðar, en þarna voru 5-6
vindstig. Þetta eru mínir bestu róðr-
ar í lífinu.“
Oheillaþróun
verði snúið við
„Það er einlæg ósk mín til íslensku
þjóðarinnar að hún snúi þeirri
óheillaþróun við sem snýr að íslensk-
um sjávarútvegi i dag. Að ráðamönn-
um þjóðarinnar skiljist að ef sjávarút-
vegurinn er jafn sveltur og píndur,
eins og hann er í dag, erþjóðarbúið á
vonarvöl.
Þeir sem ekki skilja þetta verði
látnir víkja fyrir þeim sem skilja og
hafa vit á aðal atvinnuvegi þjóðarinn-
ar. Þá væri vel ef hægt væri að losna
við það fólk sem heldur að sjávarút-
vegur sé ríkisstyrktur. Að lokum
óska ég íslenskum sjávarútvegi, sjó-
mönnum og fiskiðnaðarfólki alls hins
besta, því undir því er allt komið að
búa á íslandi.“
Tískuverslunin KÓDA:
. i
„Keflvíkingar fylgjast
vel með tískunni“
»
- segja Kristín Kristjánsdóttir og Halldóra Lúðvíksdóttir
„Keflvíkingar fylgjast mjög vel
með tískunni", sögðu þær Halldóra
Lúðvíksdóttir og Kristín Kristjáns-
dóttir í versluninni Kóda, Hafnar-
götu 17.
Verslunin fagnaði nýlega 5 ára af-
mæli en hún opnaði 8. desember
1983. „Það hafa orðið miklar breyt-
ingar á þessum árum. Fólk er farið að
hugsa meira um sjálft sig. Það vill
klæða sig vel og líta vel út, sérstak-
lega kvenfólkið en einnig karlmenn-
irnir“ segja þær Halldóra og Kristín.
Hvað með samkeppnina, sem er
umtöluð í tískubransanum? „Hún
hefur aukist mjög mikið. Tískuversl-
unum hefur fjölgað mikið á undan-
förnum árum, sérstaklega á höfuð-
borgarsvæðinu. Viðskiptavinirnir
gera því meiri kröfur og því verður
maður að standa sig. Þetta er mikil
vinna og púl oft á tíðum. Við höfum
þó verið heppnar með merki og höf-
um flest þau bestu sem í boði eru á
höfuðborgarsvæðinu."
En hvaða aldurshópur verslar mest
tískufatnað? „Yngri hópur fólks, 20
ára og undir, fylgist mjög vel með
tískunni og er opnari fyrir breyting-
um. Eldri hópurinn eröðruvísi og vill
meira fatnað sem ekki allir eru í.
Yngra fólkinu er alveg sama um það.
Þetta þarf maður meðal annars að
hafa í huga þegar keypt er inn. Þá
kaupum við færri eintök í hverju í
sparifatnaði sem höfðar til eldri hóps-
ins en svo öfugt fyrir þann yngri, sem
einnig er meiri sportfatnaður.“
Hver er svo sumarlínan í ár? „Það
eru skærir litir með blómamunstri,
gallafatnaður er áberandi en svo er
viskosefnið alltaf vinsælt í betri fatn-
aði. En sem fyrr verður mikil breidd í
litavali."
Að lokum, Halldóra og Kristín,
hvernig er að reka tískubúð í dag?
„Við getum ekki kvartað. Rekstur-
inn gengur mjög vel. Við höfum
marga góða viskiptavini sem hafa
haldið tryggð við okkur alla tíð og
verslað mikið hjá okkur“ sögðu þær
stöllur að lokum.
Kristín Kristjáns-
dóttir (t.v.) og Hall-
dóra Lúðvíksdóttir
- ejgendur tískuverslunarinnar
KÓDA. „Fólk er farið að hugsa
meira um klæðaburð og útlitið,
og vill fylgjast með tískunni".