Víkurfréttir - 26.05.1989, Blaðsíða 3

\)ÍKUR
KEFLAVÍK 40 ÁRA
jutUi
LANDMINNSTA EN FJÖL-
MENNASTA SVEITARFÉLAGIÐ
Keflavík er kaupstaður við sam-
nefnda vík. Ibúar voru 7322 í des. ’88
og er kaupstaðurinn langfjölmenn-
asta byggðarlag á Suðurnesjum. Þar
búa urn það bil jafnmargir og í hinum
sveitarfélögunum sex samanlagt.
Fátt er vitað um byggð í Keflavík á
fyrri öldum. Skömmu eftir 1500 er
fyrst getið um þýska kaupntenn og
alla 16. öldina er þar verslunarstaður,
sennilega á Vatnsnesi. Þar er örnefn-
ið Þýska vör. Hamborgarkaupmenn
hlutu verslunarleyfi 1579, en er ein-
okunarverslun komst á 1602 fengu
Kaupmannahafnarkaupmenn einka-
leyfi á allri verslun við Keflavík. Fram
á 20. öld voru íbúar Keflavíkur eink-
um danskir kaupmenn og skyldulið
þeirra. Framundir 1800 var staðurinn
kostarýrt smábýli en eftir Básenda-
flóð 1799 hefur Keflavík verið versl-
unarmiðstöð Rosmhvalaness.
Veglegur er í verslunarsögu staðar-
ins þáttur Duus-ættarinnar sem þar
ríkti 1848-1920. Standa enn tvö af
húsum þeirra nærri rústum gamla
Keflavíkurbæjarins. Kristinn Reyr
orti urn reisn ættarinnar á þeirn tíma:
Forðum var faktor
hjá firma Duus.
Hann byggði á bjargi
eitt bjálkahús,
tveggja tasíu
til þess að njóta
útsýnis yfir
Asíu.
Eftir Duus-skeiðið komst verslun-
in í hendur landsmanna, fyrst Matt-
híasar Þórðarsonar frá Móum á
Kjalarnesi en 1935 reis á leggpöntun-
arfélag, síðar KRON-deild. Kaup-
félag Suðurnesja var stofnað 1948,
varð brátt umsvifamesti verslunarað-
ilinn og er enn.
Ekki óx Keflavík að marki fyrr en
eftir 1908 er Keflavík-Njarðvík varð
sérstakur hreppur. Umtalsverð út-
gerð hófst ekki fyrr en á þessari öld.
Frystihús kom 1929, hafskipabryggja
1932 og togara eignuðust Keflvíking-
ar 1948. Nú er staðurinn ein helsta
útflutningshöfn sjávarafurða hér-
lendis.
Kaupstaður varð Keflavík 1949 og
1952 var Keflavíkurprestakall stofn-
að. Gagnfræðaskóli tók til starfa
1953 og Fjölbrautaskóli Suður-
nesja 1976.
Má af þessu marka hve skammt er
síðan Keflavík reis á legg sem höfuð-
staður Suðurnesjabyggða. Enn er
staðurinn landminnsta sveiraríé'ag
þar þótt væna sneið af Gerðahreppi
hlyti Keflavíkurkaupstaður 1966. I
Keflavík eru flestar þjónustumið-
stöðvar Suðurnesjamanna, svo sem
fjölbrautaskóli, sjúkrahús, aðsetur
bæjarfógeta, lögreglustöð og skrif-
stofur Sambands sveitarfélaga á Suð-
urnesjum. Njarðvíkurmegin eru aðal-
verslanir á svæðinu og skrifstofur
Hitaveitu Suðurnesja. Bæirnir eru
sameiginlegt vinnusvæði.
Eitt merkasta mannvirki í Keflavík
er hin steinsteypta krosskirkja sem
reist var 1914 og rúrnaði þá flesta íbú-
ana. Rögnvaldur Olafssonteiknaði,
altaristafla er eftir Ásgrím Jónssor.
og myndskreyttir gluggar eftir Bene-
dikt Gunnarsson. Keflavík er
fjórði fjölmennasti kaupstaður
hérlendis. Sameiginlegur íbúa-
fjöldi í Keflavík-Njarðvík er um
9300 en á Rosmhvalanesi öllu búa
nærri 12.000 rnanns.
Margir hyggja að Keflavík sé í
vestur frá Njarðvík því að í þá rnegin-
átt liggur vegurinn frá Straumi að
Fitjum. Stefnubreytingu veittu öku-
menn litla athygli vegna þess að
hvergi var snöggbeygt. Nú eraðstaða
önnur. Bein er norðvesturleið í átt að
Leifsstöð en sveigt til norðurs inn í
Ytri-Njarðvík er við blasa tankar og
veitustöð Hitaveitu Suðurnesja.
Gamla Reykjanesbrautin liggur
gegnum kaupstaðina tvo þar sem
tveir af hverjum þrem Suðurnesja-
mönnum búa. Ökumenn sem gamla
veginn fara frá Fitjum í Njarðvíkur-
botni að gömlu Duus-húsunum vest-
ast í Keflavík sjá ekki Vatnsnesið sem
aðskilur víkurnar tvær fyrir húsun-
um sem á skyggja, en glöggt sést nesið
af nýja veginum.
Sem áður segir er hið forna Rosm-
hvalanes mestallt grágrýtissvæðið
sem afmarkast af Vogastapa og Ósa-
botnum. Sr. Jón Thorarensen telur
nesið ná frá Djúpavogi norður í
Duus-gróf í Keflavík (Litla skinnið,
80). Þar eru nú fjögur sveitarfélög,
Njarðvík og Keflavík við samnefnd-
ar víkur í Stakksfjarðarbotni og
hreppar tveir á þríhyrndum skaga
sem í norður veit og hálflokar Faxa-
ílóa. Miðnes hét skaginn eitt sinn en
Garðskagi nyrsti oddinn. Nú er
Garðskaganafnið almennt notað um
þetta svæði allt en tanginn nyrst er
kallaður Garðskagatá. Austan meg-
in er Gerðahreppur en Miðnes-
hreppur nær frá Skagaflös skammt
sunnan við Garðskagatá suður í
Djúpavog í Ósabotnum.
(Ur bókinni „Suöur meö sjó“, sem
Rotarykiúbbur Suðurnesja gaí út).
„Var lengi
búinn að
vera með
þennan draum
í maganum“
- segir Friðrik
Smári Friðriksson
í Ný-Ung
„Ég var búinn að vera lengi með
þann draum í maganum að opna
söluturn og loks kom að því að ég
lét verða af því og talaði við fyrri
eiganda húsnæðisins, sem sölu-
turninn er nú í, og spurði hvort
ekki væri laust pláss.“ Þetta sagði
Friðrik Smári Friðriksson,yfirIeitt
kallaður Srnári, í samtali við blað-
ið, þegar hann var spurður að upp-
hafinu á „sjoppuævintýrinu".
Smári þurfti að bíða í nokkra mán-
uði eftir verslunarplássi, en byrjaði
síðan með söluturn á 75 fermetrum.
Smárn saman hefur fyrirtækið síðan
verið að vaxa og er nú komið í stóran
hluta húsnæðisins, sem við flest
þekktum sem Ungó hér á árum áður.
Samhliða söluturninum rekur
Smári stórglæsilega ísbúð og það eru
engar ýkjur þegar sagt er að hún sé ein
sú glæsilegasta og fjölbrevttasta í allri
Evrópu.
„Þessi garnli góði íslenski í brauð-
formi er samt alltaf vinsæ!astur,“
sagði Smári í samtali við biaðið. I is-
búðinni er lögð ntikil áhersla á glæsi-
lega ísrétti, sem geta verið heil rnáltíð
út af fyrir sig.
-Attir þú von á því að fyrirtxkið
cetti eftir að vaxa svona, eins og raun
ber vitnif
„Ég átti alls ekki von á þessu. Ég
hafði hugsað þetta smátt í upphafi og
að ég hefði atvinnu fyrir mig og kon-
una mína. Nú er raunin sú að ég er
með níu manns í vinnu. Ég fór út í
þetta blint og gerði mér reyndar ekki
grein fyrir því í upphafi hvað sölu-
turninn og ísbúðin eru vel staðsett.“
Smári sagði aðbreytinghefði orðið
á rekstrinum mtð tilkomu Lottósins,
því á laugardögum sé mest að gera við
sölukassann. Ný-ung mun aldrei hafa
farið niður fyrir 3. sæti hvað varðar
söluhæstu lottóstaði á landinu, en
yfirleitt hefur Ný-ung vermt topp-
sætið. Fyrsti vinningur hefur fimm
sinnum komið á miða sem seldurhef-
ur verið í söluturninum hjá Smára.
Að lokum sagði Smári að alltaf
væri eitthvað um nýjungar og meðal
þess nýjasta væri kæliborð, þar sent
fólk getur valið sitt uppánalds álegg á
sínar samlokur. Þá ntega ísáhuga-
menn eiga von á því að á næsta ári
verði hægt að fá hinn vinsæla jógúrtís
í Ný-ung í Keflavík.