Morgunblaðið - 01.04.2016, Qupperneq 19

19
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 1. APRÍL 2016
Þúsund ár Tólf af 15 systkinum frá bænum Öxl í Breiðuvíkurhreppi á Snæfellsnesi komu saman í Hafnarfirði í gærkvöld til að fagna því að þau náðu samanlagt 1.000 ára aldri. Afmælisbarn dags-
ins, Ólafur Karlsson, var fjarverandi, sem og Reimar og Elín. Á myndinni eru þau sem komu saman í gærkvöldi, f.v. Jóhannes, Kristlaug, Sigurður Karl, Guðrún, Emilía, Ingólfur, Ólöf, Anna,
Steinar, Guðbjörg Baldvina, Eiríkur og Kristjana Karlsbörn. Á forsíðu blaðsins í gær urðu þau leiðu mistök að systkinin voru sögð afkomendur Axlar-Björns og er beðist velvirðingar á því.
Árni Sæberg
Menn leita skýringa á
undirrót hryðjuverk-
anna í París í nóvember
2015 og í Brussel 22.
mars 2016. Öfgahyggju-
menn múslima standa
að baki voðaverkunum.
Ósvarað er hvers vegna
ungir menn snúast gegn
samborgurum sínum á
þennan hátt. Hryðju-
verkamennirnir laumast
til Sýrlands til fundar við illvirkja og
kveikja síðan á sjálfsmorðssprengj-
unum á heimavelli. Engin skýring er
einhlít.
Hér verður vitnað til þriggja ólíkra
manna sem hafa undanfarna daga
lýst skoðun sinni á því sem að baki
býr.
Stjórnmálamaðurinn
Sósíalistinn Patrick Kanner, ráð-
herra borgarmála í Frakklandi, sagði
í sjónvarpsviðtali á páskadag að „sum
hverfi í Frakklandi“ gætu tekið á sig
svipaða mynd og Molenbeek í Bruss-
el.
Frá því að hryðjuverkamenn réð-
ust á þrjá staði í París 13. nóvember
2015 hefur Molenbeek verið í heims-
fréttunum og lýst sem fátæku sam-
félagi múslima, kjörlendi fyrir ísl-
amska vígamenn. Athyglin á hverfið
minnkaði ekki eftir að belgíska lög-
reglan fann Salah Abdeslam þar 18.
mars 2016, eina eftirlifandi hryðju-
verkamanninn frá París.
Franski ráðherrann lýsti Molen-
beek sem hverfi fátæktar og atvinnu-
leysis utan belgíska samfélagsins þar
sem mafía stjórnaði neðanjarðar-
hagkerfi. Hverfið væri
að mestu án opinberrar
þjónustu og kjörnir
fulltrúar létu það sig
engu skipta.
Prófessorinn
Franska blaðið Le
Figaro birti þriðjudag-
inn 22. mars, dag hryðju-
verkaárásanna í Brussel,
viðtal við Pierre Verme-
ren, prófessor í nútíma-
sögu Norður-Afríku við
Sorbonne-háskóla.
Spyr blaðið hvernig Salah Abdes-
lam hafi tekist að fara huldu höfði í
fjóra mánuði þrátt fyrir mikið eftirlit í
Molenbeek-hverfinu. Prófessorinn
segir að hann hefði ekki getað falist
án samverkamanna í hverfinu og
samstöðu heimamanna. Svo virðist
sem hryðjuverkahópar í Brussel hafi
búið um sig með fjölskyldum og hóp-
um sem kenndir séu við Rif (strand-
hérað við Miðjarðarhaf í Marokkó) og
tengist þar með skipulögðum glæpa-
hópum þaðan. „Í þessum fjallabyggð-
um skammt frá Miðjarðarhafi og
einkum meðal íbúa þaðan sem flust
hafa til annarra landa hafa menn tam-
ið sér þagmælsku, að spyrja einskis,
að verjast í skjóli þagnar,“ segir pró-
fessorinn
Hann telur að líta megi á mafíu-
netið í Marokkó sem flytur út og
dreifir hassi sem sprota fyrir sellur
og síðan kerfi herskárra ofsatrúar-
manna. Ungu mennirnir sem stundi
glæpaverkin hafi ekki aðeins beðið
guð fyrirgefningar á óhæfuverkum
sínum heldur gengið öfgahyggjunni á
vald. Við afbrotastarfsemina á jaðri
samfélagsins hafi þeir hagnast og til-
einkað sér þekkingu á vopnum og
hvernig laumast megi milli landa og
innan Evrópu. „ Þeir sveifla sér stöð-
ugt milli síma, netsins og beinna sam-
skipta, maður á mann, þar sem það
jafngildir dauðadómi að standa ekki
við orð sín,“ segir prófessorinn.
Lögregla og leyniþjónustur í
Frakklandi hafi skilgreint hættuna af
þessari starfsemi til fullnustu. Á hinn
bóginn láti franskir stjórnmálamenn
sér þetta í léttu rúmi liggja, af van-
þekkingu, af áhugaleysi eða vegna
hugmyndafræði. Af þessum sökum
hafi svo lítið miðað frá árásunum árið
1993 (Marrakech), 1995 (Kelkal),
1996 (Roubaix-gengið), 2003 (Casa-
blanca), 2004 (Madrid), 2012 (Merah)
og 2015 (París í janúar og nóvember).
Í öllum þessum tilvikum hafi verið
tengsl milli hópa hryðjuverkamanna
og mafíunnar.
Sú skoðun hafi rutt sér til rúms
undanfarna áratugi meðal ráða-
manna (til hægri og vinstri) að versl-
un með hass sé ekki eins slæm og áð-
ur hafi verið talið. Elíturnar telji að í
hassi felist leið til að kaupa sam-
félagsfrið hjá ungu fólki, til að auðga
fátæka og draga úr byltingarþrá ann-
arra. Menntunarleysið, ofbeldið, geð-
veikin, umferðarslysin skipti minna
máli í þessu samhengi en afkoma
mafíunnar sem yrði enn ofbeldisfyllri
gæti hún ekki stundað þessi viðskipti.
Í stuttu máli þá telji margir miklu
skipta að ekkert sé gert á hlut hinna
umfangsmiklu fíkniefnasmyglara,
þeir verndi samfélagsfrið í Marokkó
en einnig í úthverfum franskra borga
og rói unga fólkið.
Lögfræðingurinn
Eftir árásirnar í Brussel leitaði
belgíska blaðið DH álits svissnesks
lögfræðings, Philippes Kenels, for-
manns svissnesk-belgíska verslunar-
ráðsins og birtist viðtal við hann
fimmtudaginn 24. mars. Hann segist
oft hafa talið þróunina í Sviss og Belg-
íu sambærilega þótt Sviss hafi aldrei
verið nýlenduveldi. Fjöldi verka-
manna frá Ítalíu, Spáni og Portúgal
hafi komið til Sviss en aldrei neinir
frá Marokkó eða Túnis eins og til
Belgíu á sjöunda og áttunda áratug-
unum. Norður-Afríkubúarnir hafi
fljótt fengið belgískan ríkisborgara-
rétt og aldrei hafi verið hugað sér-
staklega að aðlögun þeirra.
Þetta hafi leitt af sér sérstök hverfi
í Belgíu eins og Molenbeek. Íbúarnir
þar beri belgískan ríkisborgararétt
og njóti gæða samfélagsins þótt þeir
hafi aldrei lagað sig að hefðum þess
og siðum. „Sósíalistaflokkurinn hefur
árum saman notið þar [í Molenbeek]
verulegs fylgis meðal kjósenda. Það
er hart að þurfa að segja það en Belg-
ar borga það nú dýru verði að hafa
ekki fylgt markvissari stefnu,“ segir
Kenel.
Sjálfur hafi hann sætt ámæli og
verið stimplaður hægri maður fyrir
að minna á að Evrópa sé að grunni
kristin álfa.
„En hvers vegna að hræðast að
segja það? Þetta er einfaldlega stað-
reynd og felur alls ekki í sér andstöðu
við neinn annan. Ég hef ávallt talið að
best sé að taka á móti útlendingum
með óbrenglaða sjálfsmynd. Í mínum
huga er ekkert land án eigin sjálfs-
myndar, væri málum ekki þannig
háttað þyrfti ekki að ræða nauðsyn
þess að aðrir löguðu sig að einhverju.
Í Belgíu hafa menn dregið um of að
átta sig á þessu og gefið of mikið eftir
í stað þess að beita sama strangleika
og Svisslendingar gagnvart þriðju
ríkjum – er of seint að snúa nú við
blaðinu?“ spyr svissneski lögfræðing-
urinn og lýkur samtalinu á þeim orð-
um að í Belgíu kunni að reynast sér-
staklega erfitt að berjast fyrir
aðlögun múslima að belgísku sam-
félagi, þeir hugsi kannski einfaldlega
með sér að eftir hálfa öld myndi þeir
meirihluta í landinu.
Flókinn veruleiki
Nokkur samhljómur er í orðum
þessara manna: það hafi orðið til hóp-
ur á jaðri evrópskra samfélaga þar
sem öfgahyggju undir merkjum ísl-
ams hafi tekist að fylla tómarúm.
Tekist hafi að virkja smáglæpamenn
og fíkniefnaneytendur, oft með
hörmulegum afleiðingum. Ósann-
gjarnt er þó að setja alla í umræddum
hverfum undir sama hatt, þar eru
einnig dugmiklir, friðsamir og lög-
hlýðnir borgarar landa sinna.
Í samtímanum hefur skírskotun til
aðkomufólks sem lagar sig ekki að
siðum og hefðum nýrra heimalanda
meiri hljómgrunn en áður vegna hins
mikla fjölda sem streymir til Evrópu.
Hér á landi skiptir miklu eins og ann-
ars staðar að tómlæti og skortur á
markvissri stefnu geti ekki af sér
jaðarhópa, kjörin fórnarlömb öfga-
hyggju.
Eftir Björn
Bjarnason »Nokkur samhljómur
er: það hafi orðið til
hópur á jaðri evrópskra
samfélaga þar sem öfga-
hyggju undir merkjum
íslams hafi tekist að fylla
tómarúm.
Björn Bjarnason
Höfundur er fyrrv. ráðherra.
Jaðarhópar fórnarlömb öfgahyggju