Morgunblaðið - 25.05.2016, Blaðsíða 19

19
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 25. MAÍ 2016
Vorverkin Ekki er ráð nema í tíma sé tekið og þegar amma í Skorradal kallar taka Unnur María Einarsdóttir, Elvar Bjarki Eggertsson og Jóhanna Ísold Ægisdóttir til hendi.
Eggert
Líklegast mun ég
aldrei skilja af hverju
ríkisstjórnarflokk-
arnir komust að þeirri
niðurstöðu að skyn-
samlegast væri að
stytta kjörtímabilið
og boða til alþing-
iskosninga í haust.
Ríkisstjórn Fram-
sóknarflokks og Sjálf-
stæðisflokks hefur
náð miklum árangri frá því að hún
tók við völdum og nýsamþykkt lög
um meðferð aflandskróna undir-
strika árangurinn og renna styrk-
um stoðum undir afnám fjár-
magnshafta.
Stöðugleiki, jafnvægi í búskap
ríkisins, aukinn kaupmáttur, sterk-
ur hagvöxtur, lítið atvinnuleysi,
aukin framlög til heilbrigðismála
og almannatrygginga bera þess
vitni að í flestu hefur tekist vel til.
Afnám almennra vörugjalda, nið-
urfelling tolla á fatnaði og lækkun
tryggingagjalds eru til marks um
vilja stjórnarflokkanna að lækka
opinberar álögur á fyrirtæki og
launafólk um leið og stólpar vel-
ferðarkerfisins eru styrktir. Tekin
hafa verið mikilvæg skref í átt að
skynsamlegu kerfi tekjuskatts,
þótt enn sé langt í land að lagfæra
þau skemmdarverk sem unnin
voru á einföldu og gegnsæju skatt-
kerfi á síðasta kjörtímabili.
En þótt vel hafi gengið og lífs-
kjör batnað verulega á síðustu ár-
um hefur ríkisstjórnin langt í frá
lokið við öll verkefnin sem stefnt
var að eða stuðningsmenn hennar
bundu vonir við að yrðu kláruð.
Heilbrigðismál í hættu
Fyrir tæpu ári, þegar ég líkt og
aðrir taldi að tvö ár væru enn til
kosninga, hélt ég því
fram að helstu mál
næstu kosninga yrðu
heilbrigðismál; heil-
brigðiskerfið, fjár-
mögnun þess, skipu-
lag og hvernig við
sameiginlega tryggj-
um hvert öðru bestu
mögulegu heilbrigð-
isþjónustu óháð aldri,
efnahag og búsetu.
Ég var sannfærður
um að nýtt ár gæti
markað upphaf sóknar
í heilbrigðisþjónustu, ekki aðeins
með því að tryggja aukna fjármuni
heldur ekki síður með skipulags-
breytingum og betri nýtingu fjár-
magns og þess mikla mannauðs
sem fyrir hendi er. Þar skiptir
miklu að nýta krafta einka-
framtaksins samhliða því að
byggja upp öflugt háskólasjúkra-
hús og styrkja grunninn – heilsu-
gæsluna.
Á kjörtímabilinu hafa verið stig-
in stór skref og útgjöld til heil-
brigðismála á þessu ári verða að
óbreyttu um 38 milljörðum hærri
en á fjárlögum 2013. Fyrir nokkru
var rekstur þriggja nýrra heilsu-
gæslustöðva boðinn út og heil-
brigðisráðherra hefur lagt fram
tímamótafrumvarp um greiðslu-
þátttöku í heilbrigðisþjónustu.
Verði frumvarpið að lögum verður
komið í veg fyrir mikla fjárhags-
lega erfiðleika og jafnvel gjaldþrot
einstaklinga sem glíma við lang-
varandi veikindi.
Kosningar í haust stefna þessu
öllu í óvissu og hættu. „Kerfið“ lít-
ur á frumvarp um greiðsluþátttöku
– mikilvægt réttlætismál – sem
tækifæri til að „koma böndum“ á
starfsemi sjálfstætt starfandi sér-
fræðinga og annarra einkaaðila í
heilbrigðisþjónustu. Nái „kerfið“
sínu fram verður ekki aðeins dreg-
ið úr valmöguleikum einstaklinga
heldur verður aðgengi skert, bið-
listar lengjast og þjóðhagslegur
kostnaður hækkar. Taki vinstri
stjórn við völdum að loknum kosn-
ingum er öruggt að settir verða
steinar í götu nýrra heilsugæslu-
stöðva. Hagkvæmni – skynsamleg
nýting mannauðs og fjármuna –
samhliða öflugri þjónustu þar sem
aðgengi allra er tryggt, er líkt og
aukaatriði í hugum vinstri manna.
Aðalatriðið er að ríkið sjái um
reksturinn.
Ungt fólk og fjárhags-
legt sjálfstæði
Eitt stærsta óleysta verkefni
ríkisstjórnarinnar er á sviði hús-
næðismála. Frumvarp stjórn-
arinnar um húsnæðisbætur bygg-
ist á rangri hugmyndafræði og
grefur fremur undan möguleikum
launafólks til að öðlast fjárhags-
legt sjálfstæði. Ungt fólk hefur
áttað sig á þessu.
Í febrúar skrifaði Erla María
Tölgyes pistil á vefritið romur.is
um húsnæðisbótafrumvarpið. Þar
varaði hún við hugmyndafræði
bótavæðingarinnar, sem frum-
varpið byggist á:
„Upp í hugann kemur orðtakið
gefðu manni að borða og hann
verður saddur í dag, kenndu hon-
um að veiða og hann þarf aldrei að
líða hungur aftur. Ég spyr því les-
endur hvort hljómi betur; mán-
aðarlegur tékki frá ríkissjóði eða
hvatar sem verðlauna sparnað
fólksins sjálfs.“
Kristófer Már Maronsson hag-
fræðinemi hefur lagt fram athygl-
isverðar hugmyndir um hvernig
gera má almenningi – ekki aðeins
ungu fólki – kleift að eignast eigið
húsnæði. Hann vill að launafólki
verði heimilt að nýta hluta iðgjalda
í lífeyrissjóð í allt að sjö ár til að
eignast eigið húsnæði – byggja
upp eigið fé og greiða beint inn á
höfuðstól húsnæðislána.
Hugmynd Kristófers Más er
róttæk en gjörbreytir húsnæð-
ismarkaðinum. Hún byggir undir
séreignarstefnuna og styrkir fjár-
hagslega stöðu almennings í bráð
og lengd. Ríkisstjórnin gerði
margt vitlausara en að taka hug-
myndir af þessu tagi upp á sína
arma, útfæra og hrinda í fram-
kvæmd.
Kosningar í haust ganga þvert á
vonir ungs fólks um róttækar
breytingar. Ríkisstjórn vinstri
flokka framkvæmir ekki hug-
myndir af þessu tagi heldur
þrammar áfram veg bótavæðingar
og leiguliðastefnu.
Enn fleiri verkefni
Verkefnin eru miklu fleiri sem
ríkisstjórnin gæti unnið að.
Sameiginlega verða Íslendingar
að lyfta grettistaki við að styrkja
innviði samfélagsins. Á næstu 10
árum þurfum við ráðast í allt að
500 milljarða innviðafjárfestingu,
ekki síst í heilbrigðiskerfinu,
menntakerfinu, samgöngu- og
fjarskiptakerfi. Slík fjárfesting
verður ekki nema með þátttöku
einkaaðila, lífeyrissjóða og fagfjár-
festa. Heildstæð stefna og áætlun
liggur ekki fyrir.
Hvernig undið verður ofan af
ríkisvæðingu fjármálakerfisins er
óljóst. Hvert hlutverk ríkisins
verður eða á að vera er óljóst og
umdeilt. Sá er þetta ritar hefur
lagt til að fyrsta skrefið til að
draga ríkið út úr áhættusömum
rekstri fjármálafyrirtækja sé að
afhenda skattgreiðendum og fjöl-
skyldum þeirra 12% í öllum bönk-
unum – alls 74 milljarða miðað við
eigið fé. Með þessum hætti fengju
landsmenn að njóta með beinum
hætti þess mikla virðisauka sem
myndast hefur innan veggja bank-
anna frá endurreisn þeirra.
Rökin fyrir kosningum í haust
verða sífellt léttvægari. Ég hef
lýst áhyggjum mínum yfir því að
þær breytingar sem búið er að
ákveða á tekjuskatti einstaklinga
muni ekki ná fram að ganga, ef ný
ríkisstjórn tekur við völdum fyrir
komandi áramót. Þriggja þrepa
tekjuskattur fær að lifa (á kostnað
millistéttarinnar) og líklega mun
það eitt gerast að skattprósentan
hækkar, ef hugmyndafræði „nor-
rænu velferðarstjórnarinnar“
2009-2013 verður endurvakin. Von-
ir um lækkun annarra skatta –
erfðafjárskatts, tekjuskatts fyr-
irtækja, tryggingagjalds, verða að
þokukenndum draumi en martröð
skattahækkana tekur við.
Traustur meirihluti á þingi gef-
ur ríkisstjórninni tækifæri til að
ganga rösklega til verks; tryggja
að fyrirhugaðar breytingar á
skattkerfinu verði að veruleika,
sótt verði fram á sviði heilbrigð-
isþjónustu, lögð fram stefna í fjár-
festingum innviða næstu árin,
byggt undir séreignarstefnuna,
tryggt að almenningur fái beinan
hlut í virðisauka bankanna, að ekki
sé minnst á einföldun almanna-
tryggingakerfisins, með bættum
hag eldri borgara og öryrkja.
Eftir Óla Björn
Kárason »Kosningar í haust
ganga þvert á vonir
ungs fólks. Ríkisstjórn
vinstri flokka fram-
kvæmir ekki hugmyndir
af þessu tagi heldur
þrammar veg bótavæð-
ingar.
Óli Björn Kárason
Höfundur er varaþingmaður
Sjálfstæðisflokks.
Fjölmörg verkefni eru enn óleyst