Morgunblaðið - 25.08.2016, Blaðsíða 6

6 MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 25. ÁGÚST 2016SJÁVARÚTVEGUR
Skútuvogi 4, Rvk
Rauðhellu 2, Hafnarfirði
Sími 568 6844 | ga@ga.is | ga.is
Vörur fyrir sjávarútveginn
Skipastál • Lunningajárn • Bakjárn
Kælirör • Fíber- og galvanhúðaðar ristar
Svört- og ryðfrí rör og fittings
Ál • Ryðfrítt stál • PVC plötur
POM öxlar • PE plötur
Lokar af ýmsum gerðum
Opið virka daga kl. 8-17
Vatnagarðar 16, Reykjavík, s. 568 6625, velarehf.is
Við látum dæluna ganga
• Dælur - dæluviðgerðir
• Ásþétti
• Rafmótorar
• Belzona viðgerðarefni
• Vélavarahlutir
Lesendur þekkja starf sjómannsins
vel og vita að mikið gengur á þegar
koma þarf aflanum um borð. Flestir
vita líka hvernig hlutirnir ganga fyrir
sig á markaðinum, og hvernig útflytj-
endur þurfa að hafa snör handtök til
að koma vörunni í hendur kaupenda
um allan heim.
En hvað gerist þarna á milli? Jú,
það þarf að landa aflanum. Að tæma
lestina á togara er allt annað en létt
verk og segir Svavar Helgi Ásmunds-
son að starfsmenn Löndunar ehf. séu
oft í kappi við tímann.
Löndun verður 30 ára á næsta ári
og þjónustar minni og stærri útgerðir
á höfuðborgarsvæðinu. „Við vorum
fjórir félagarnir sem vorum að leita
okkur að sumarstarfi og enduðum á
að stofna fyrirtækið árið 1987. Áður
höfðum við unnið fyrir Hraðfrysti-
stöðina og landað úr togurunum Við-
ey og Engey yfir sumartímann, og
einnig úr Ögra og Vigra. Þetta árið
fór Faxamarkaðurinn af stað, Tog-
araafgreiðslan hf. var hætt rekstri og
greinilegt að vantaði þjónustuaðila við
Reykjavíkurhöfn,“ segir Svavar. Í
dag eru eftir tveir af upphaflega
stofnendahópnum; Svavar er þjón-
ustutjórinn og Stefán Sigurjónsson
framkvæmdastjórinn. „Það endaði
með því að við ákváðum að taka séns-
inn og hófum rekstur 16. júní 1987 og
var enginn okkar þá kominn yfir þrí-
tugt.“
Eins og gott fótboltalið
Löndun ehf. sérhæfir sig í dag í að
landa vörum upp úr skipum og koma
á markað, í gáma, í flutningatæki eða
beint í frystigeymslu. Löndun þrífur
síðan lestina og setur umbúðir, kost
og veiðarfæri um borð.
Löndunin kallar á vandað skipulag
og vel þjálfaða starfsmenn. Segir
Svavar að löndun snúist fyrst og
fremst um gott samstarf innan lönd-
unargengisins og líkir hann vinnunni
við samspil góðs knattspyrnuliðs. Á
meðan hvílir á fólkinu á skrifstofunni
að skipuleggja vinnuna vel og tryggja
að nægilega margir starfsmenn séu til
staðar til að vinna verkin. „Við höfum
ákveðið kerfi, eins konar töflu, þar
sem við merkjum inn hvenær skip eru
væntanleg. Sumar útgerðirnar eru
búnar að þaulskipuleggja löndunar-
dagana og í tilviki stóru frystiskip-
anna er iðulega mjög brýnt að lönd-
unin gangi hratt fyrir sig; ef skipið
kemur inn að morgni höfum við ferli
sem er þannig hannað að hægt er að
halda aftur til veiða að kvöldi.“
Jafna út sveiflurnar
Skipulagið getur verið nokkið flók-
ið púsluspil, sérstaklega á mestu
álagstímunum eins og þegar makríl-
veiðarnar standa hvað hæst. „Menn
vilja ekki tapa neinum tíma frá veið-
unum og það þarf að sinna mörgum
skipum. Á sama tíma verðum við að
gæta þess að skipta mannskapnum
ekki of mikið upp því ef of fáir eru í
hverju gengi þá minnka afköstin,“ út-
skýrir Svavar.
Kjarnateymið samanstendur af um
16 hraustum mönnum. „Síðan erum
við með 10-15 manns til viðbótar sem
koma jafnvel úr öðrum vinnum eða
sleppa skólanum þegar þeirra er
þörf, enda gott kaup í þessu fyrir erf-
iða vinnu. Til að nýta mannskapinn á
milli löndunarverkefna tökum við
einnig að okkur ýmsa þjónustu við út-
gerðirnar, s.s. eins og þegar breyta
þarf merkingum á vöru eða færa á
milli gáma. Einnig smíðum við pal-
lettur fyrir annað fyrirtæki og það er
hentugt verkefni að grípa í þegar lítið
er að gera annars.“
Löndun kallar á ákveðna vinnu-
tækni og takmarkað hversu mikið má
nota tæki til að létta vinnuna. Þá þarf
að sýna vissa gætni og fara varlega
með hráefnið. „Jafnvel þótt fiskurinn
sé frystur og kominn í pappakassa þá
verður kassinn að komast óskemmd-
ur í hendur kaupandans.
Lítið gagn að færiböndum
Ekki virðist hægt að flýta fyrir
með því t.d. að stinga færibandi ofan í
lestina. „Það hefur verið reynt, en
gengið illa því færibandið þarf þá að
virka ofan í lest þar sem getur verið
25-30 stiga frost, og líka ofan þilja þar
sem er kannski 20 stiga hiti.“
Helstu framfarirnar sem orðið hafa
segir Svavar að séu annars vegar
notkun hreyfanlegra löndunarskýla,
sem þýða að jafnvel þótt veðurskil-
yrðin séu slæm þá hamlar það ekki
þjónustunni, og hins vegar hafa minni
lyftarar gert það mögulegt að vél-
væða hluta vinnunnar um borð.
„Lyftarinn er þá látinn síga niður í
lestina og færir aflann undir lúgu eins
og það er kallað. Þarf þá ekki að
handlanga aflann eftir endilangri
lestinni.“
Morgunblaðið/Ófeigur
Fara þarf varlega með aflann. „Jafnvel þó fiskurinn sé frystur og kominn í pappakassa þá verður kassinn að komast
óskemmdur í hendur kaupandans.“ Stefán Sigurjónsson og Svavar Helgi Ásmundsson, eigendur Löndunar.
Að landa úr skipi
snýst um gott samspil
Ásgeir Ingvarsson
ai@mbl.is
Starfsmenn Löndunar ehf.
eru oft í kappi við tímann
og takmarkað hversu mikið
þeir geta notað tæknina til
að létta störfin.
ÞRÓUN KORTLÖGÐ
Fersk ýsuflök (Noregur) Útflutningur frá Noregi FOB verð í €
Heilfryst ýsa (Noregur) Útflutningur frá Noregur FOB verð í €
Magn (t) Kg verð í €
Magn (t) Kg verð í €
10.000
8.000
6.000
4.000
2.000
0
500
400
300
200
100
0
5
4
3
2
1
0
10
8
6
4
2
0
Verðþróun
Magn 2016 Meðalt. síðustu 3 ára Verð 2015 Verð 2016
Magn 2016 Meðalt. síðustu 3 ára Verð 2015 Verð 2016
Janúar
Janúar
Desember
Desember
7,09
7,92
2,13 2,08
3,19
1,72
Samantekt markofish.com
ÝSA
Ýsuveiði í Noregi hefur aukist um
30% á milli ára og hefur nær öll sú
aukning skilað sér í útflutningi á
heilfrystri ýsu, einkum til Kína.
Skilaverð hefur lækkað um tæp 40%
á sama tíma og hefur ekki verið
lægra í evrum síðan árið 2012.
Verðþróun á ferskum ýsuflökum
hefur verið mun hagstæðari og ætti
verðmunurinn að fela í sér hvata til
að vinna ýsuflök fersk, þrátt fyrir
háan launakostnað. Norsk stjórn-
völd hafa hvatt til aukinnar full-
vinnslu sjávarafurða en hvað varðar
ýsu þá hefur lítið breyst og hlutfall
ýsu sem ráðstafað er í vinnslu á
ferskum flökum hefur lækkað á milli
ára og er innan við 5%.
Nýjustu frystitogarar Norð-
manna hafa flestir verið byggðir
með sérhæfða heilfrystingu um borð
í huga og hlutdeild þeirra í heildar-
aflanum hefur aukist. Þrátt fyrir það
er meirihluti ýsuaflans ekki sjófryst-
ur líkt og hjá Rússum, heldur er
hlutfallið innan við 50% af heildarafl-
anum. Hluti vandans liggur í að stór
hluti ferska aflans berst að landi á
fyrstu þremur mánuðum ársins. En
sú sveifla er ekki jafnmikil og í
þorski þannig að skortur á fram-
leiðslugetu og norskar hefðir virðast
einnig vera takmarkandi þáttur.
Spurningin er þó hversu lágt verð
norskar útgerðir þola áður en veiðar
hætta að borga sig og ef norska
krónan fer að styrkjast.
Verð ferskrar ýsu hækk-
ar en heilfryst gefur eftir
Morgunblaðið/Þorkell