SÍBS blaðið - 01.11.2000, Blaðsíða 15

hringir hjúkrunarstjóri í viðkomandi og spyr
hann nokkurra spurninga, meöal annars um
reykingar. í þessu viðtali fær einstaklingurinn
ráðleggingar varðandi undirbúning reykleysis
ef hann er ekki þá þegar hættur aö reykja.
Þarna fer undirbúningsferlið í fullan gang í
huga hans og nú veit hann nákvæmlega hvaða
dag hann mun hætta að reykja í síðasta lagi.
Við komu á deildina, á sunnudagskvöldi, fær
einstaklingurinn viðtal við hjúkrunarfræðing,
þar sem hann svarar reykingasögu; lagt er mat
á nikótínfíkn samkvæmt viðurkenndum
mælitækjum og gerð áætlun um nikótín-
lyQameðferð. Flestir okkar skjólstæðinga hafa
reykt mikið og lengi og flokkast því í þann hóp
sem vitað er að hefur gagn af því að nota lyf
sér til hjálpar í baráttunni gegn reykingum og
eru lyfin sjúklingnum að kostnaöarlausu meðan
á endurhæfingu stendur.
A mánudagskvöld mætir hann á fyrsta fræðslu-
og stuðningsfundinn með reykingavarna-
hópnum, þ.e. með öllum þeim sjúklingum á
lungnadeildinni sem þiggja reykleysismeðferð.
Fræðsluefninu er skipt niður í sex hluta, það er
að segja: sjúkdómar og reykingar, vaninn,
nikótínfikn - fráhvarfseinkenni og helstu
bjargráð við þeim, óbeinar reykingar, streita og
gildismat, hið jákvæða við reykbindindi og
nýjan lifsmáta.
Fræöslufundir:
Sjúkdómar og reykingar
Vaninn
Nikótínfíkn, fráhvarfseinkenni
Obeinar reykingar
Streita, gildismat
Nýr lífsmáti
Fundirnir standa i 30-60 mínútur. Fræðslan
tekur 10-15 mínútur af tímanum, afgangurinn
fer i umræöur um hvernig fólkinu gengur að
venjast reykleysi, viö ræðum töluvert um líðan,
bæði andlega og líkamlega. Þau segja frá og
styðja hvert annað. Oftast er einhver sem
þekkir vandamál sem annar lýsir og getur þá
miðlað af sinni reynslu.
Góðir gestir
Stundum fáum við gesti, fólk, sem hefur farið í
gegnum námskeiðið og er útskrifað. Þeim fylgja
ferskir vindar og oft skemmtilegar umræður, því
allir eru sammála um að það er sitt hvað að
vera reyklaus innan veggja Reykjalundar eða
brjótast út úr viðjum vanans heima hjá sér.
Enda segja margir að mesta hættan sé að byrja
aftur að reykja þegar þeir eru einir heima og
leiðist. Samkvæmt rannsókn sem gerð var á
Reykjalundi 1995-6 kom fram aö vaninn og
nikótínfíkn eru þau atriði sem helst valda því
að fólk fer aftur að reykja (sjá línurit).121
Hvers vegna reykbindindi er oftast rofið
(skv. rannsókn á Reykjalundi 1995-6)
Við leggjum því mikla áherslu á að styðja
skjólstæðinga okkar í að virkja félagslegan
stuðning sinn heima fyrir, hvort sem það er hjá
sambýlisfólki eða vinum annarsstaðar. Þá er
ekki átt við að sjúklingurinn eigi að gera
einhvern annan ábyrgan að passa að hann
reyki ekki; þvert á móti, hann á að biðja um
stuðning vina sinna til að takast á við erfið
tímabil en hann þarf sjálfur að axla ábyrgð á
því að leita eftir stuðningi frekar en að reykja.
Við útskrift af Reykjalundi fær einstaklingurinn
á blaði áætlun um niðurtröppun á nikótín-
lyQum, sem hann hefur gert í samráði við
reykingavarnahjúkrunarfræðing. Einnig fær
hann viðurkenningarskjal fyrir að hafa náð því
takmarki að verða reyklaus.
Eftirfylgni
Eftirfylgni er í eitt ár eftir útskrift, en hún felst
í því að við hringjum í skjólstæðinga okkar á
tveggja mánaða fresti í eitt ár, ræðum við þá
og veitum stuðning og ráðgjöf.
Árangur 60%
Námskeiðið hefur skilað 60% árangri undan-
farin ár miðað við fjölda þeirra sem eru reyk-
lausir eftir 12 mánuði frá útskrift.
Lífsmáti
En endurhæfing er ekki aðeins það að hætta að
reykja eða aðeins að þjálfa úthaldið. Á Reykja-
lundi fær einstaklingurinn alhliða endurhæfingu
og það skýrir þann góða árangur sem reykinga-
vamanámskeiðin hafa skilað. Hann fær fræðslu,
stuðning og þjálfun, en einnig hæfilega hvild og
svefn. Hann er að gefa sjálfum sér tækifæri til að
lifa heilbrigðara lífi en hann hefur gert hingað
til. Áreynslan bætir þol, hjálpar til að halda réttri
þyngd og bætir svefti. Áreynslan eykur lífsgleði
og vellíðan. Skjólstæðingar okkar finna fljótt aö
reykingar passa ekki inn í þennan lífsmáta.
Heimildir:
1) Hallgrimur Pétursson: Gullregn úr Ijóöum Hallgrims
Péturssonar, bls. 10-11. Forlagið 1994.
2) Hjartavemd: Bœklingur um reykingar: reykingar eru
dauðans alvara. Mars 2000.
3) Ingibjörg Margrét Baldursdóttir og Guöbjörg Pétursdóttir,
Rannsókn á lungnadeild Reykjalundar 1995-6.
4) Steinunn Ólafsdóttir. Munnlegar heimildir varðandi
stríðsárin á íslandi.