SÍBS blaðið - 01.11.2000, Blaðsíða 21

SLELS-bJ a ö i ð
Jóhanna Konráösdóttir yfirsjúkraþjálfari:
Endurhæfing lungnasjúklinga
Endurhæfing lungnasjúklinga er sniðin
að þörfum einstaklingsins með
nákvæmri sjúkdómsgreiningu, and-
legum stuðningi, þjálfun og fræðslu.
Hún miðar að því að viðhalda eða
bæta líkamlega, andlega og félagslega
heilsu og ná þannig fram bestri
mögulegri færni til að lifa lifinu betur
en lungnasjúkdómurinn hefði annars
leyft.1
Markmið endurhæfingar
lungnasjúklinga
Jóhanna Markmið lungnaendurhæfingar eru mörg og
Konráðsdóttir göfug enda markið sett hátt, að lifa lífinu eins
lifandi og sjúkdómurinn leyfir og helst aðeins
betur. Þau helstu eru:
• Minnka öndunarvinnu
• Auka afköst við æfmgar og athafnir daglegs
lifs
• Færa slagæðablóðgös í eðlilegt horf
• Minnka mæði
• Auka skilvirkni í orkunotkun
• Bæta andlega líðan
• Hægja á framgangi sjúkdómsins
• Minnka kostnað heilbrigðiskerfisins
Margar starfsstéttir vinna sameiginlega að
þessum markmiðum, þær helstu eru sjúkra-
þjálfari, iöjuþjálfi, læknir, hjúkrunarfræðingur,
sálfræðingur, næringarráðgjafi og
félagsráðgjafi.3 Hvert hlutverk hverrar stéttar
er, er ekki fast afmarkað og miðast við
aðstæður hverju sinni. Ekki er nauðsynlegt að
allar þessar starfsstéttir komi að endurhæf-
ingunni og oft nóg að geta leitað til þeirra.1'3
Þættir endurhæfingar og árangur
af henni
Aðal áherslan í endurhæfingunni er líkamleg
þjálfun og hefur gagnsemi hennar verið
visindalega sönnuð. Þar er bæði þjálfað úthald
til hreyfmga eins og að ganga eða hjóla en
einnig er þjálfaður styrkur vöðva. Rannsóknir
sýna að þjálfunin minnkar mæði því
öndunarvinnan minnkar og öndunin batnar,
jafnvel þó blástursprófm lagist lítið. Hægt er
að þjálfa öndunarvöðvana sérstaklega en
gagnsemi þeirrar þjálfunar er umdeild þar sem
hún nýtist einungis takmörkuðum hópi
lungnasjúklinga og erfitt að finna þá í
fjöldanum.
Fræðsla og leiðbeiningar samfara þjálfun er
mjög mikilvæg. Lungnasjúklingar þurfa að
læra að mæðin í sjálfu sér er ekki hættuleg og
óhætt er að leyfa sér að verða móö(ur) við
aðstæður sem við þekkjum. Við það hverfur
líka kvíðinn og örvilnunin er fylgir mæðinni.
Fræðsla um skilvirkni í orkunotkun og skipulag
athafna er mjög mikilvæg því margir
lungnasjúklingar ná tæplegast að anda að sér
nógu miklu súrefni í hvíld hvað þá við
áreynslu.1
Allir þessir þættir vinna saman að því að auka
lífsgæði og minnka félagslega einangrun sem
oft er fylgifiskur lungnasjúkdóma. Persónuleg
tengsl við aðra í hópnum skipta einnig miklu
máli. í sumum tilfellum þarf auk þess andlegan
og félagslegan stuðning. Reykingavarnir og
stuðningur til að hætta reykingum eru
nauðsynlegar ef hægja skal á framgangi
sjúkómsins.1'4
Hvar geta lungnasjúklingar komist
í endurhæfingu?
Sjúkrahústengd endurhæfíng: í huga fíestra
tengist lungnaendurhæfíng eflaust Reykjalundi
enda hefur þar, vel á annan áratug, verið
starfandi öflug endurhæfmg íyrir
lungnasjúklinga og er sú þjálfun í fararbroddi á
norðurlöndunum. Þar er fjöldi fagfólks sem í
sameiningu vinnur að ofangreindum
markmiðum. I langflestum tilfellum skilar sú
þjálfun mjög góðum árangri og hafa margir
öðlast „nýtt Iíf‘ eða „endurnýjun á lífinu".
Engin önnur stofnun á landinu býöur upp á
sambærilega þjálfun.
Göngudeildar þjálfun: Á HL stöðinni hefur frá
upphafi verið þjálfun og endurhæfmg fyrir
lungnasjúklinga. Þjálfað er í hóp tvisvar í viku
og boðið er upp á fræðslu sniðna að þörfum
lungnasjúklinga. Þeir sem þurfa að þjálfa með
súrefni geta fengið það á staðnum.
Einkastofur sjúkraþjálfara hafa líka boðið upp
á þjálfun og endurhæfmgu íyrir lungna-
sjúklinga og útvegað súrefni ef þörf er á. Á
þessum stofum starfa yfírleitt sjúkraþjálfarar
með reynslu af lungnaendurhæfingu.
Sjúkrahústengd heimaendurhæfíng: Hér á
landi hefur ekki verið boðið upp á þjálfun í
heimahúsum sem framhald af sjúkrahúslegu.
Erlendis hefur þessi tegund þjálfunar verið
reynd með ágætis árangri.4 Á Landspítala
Vífilsstöðum er að fara í gang tilraun með
sjúkrahústengda lungnaendurhæfmgu.
Sjúklingi verður fylgt eftir á göngudeild eða
farið heim til þess sem ekki getur sótt þjálfun
vegna heilsufars. Markmiðið er að stytta
sjúkrahúsleguna og bæta heilsutengd lífsgæði.