Fréttatíminn - 02.09.2016, Blaðsíða 24

24 | FRÉTTATÍMINN | Föstudagur 2. september 2016
Við lifum skemmtilega tíma. Það er ekki hægt kvarta undan doða eða leiðind­um. Samfélög okkar eru að
ganga í gegnum miklar breytingar;
efnahagslegar forsendur riðlast und­
ir atvinnuvegum og búsetu, hug­
myndir fólks um hamingju og gott líf
umbreytast og helstu stofnanir hafa
staðnað og þurfa að endurfæðast.
Að miklu leyti var Hrunið gott. Það
afhjúpaði ágalla ríkjandi hugmynda.
Það var sem við hefðum keyrt á vegg
við endann á blindgötu. Þá var ekki
annað að gera en bakka aftur út. Það
gekk Íslendingum vel. Þrátt fyrir að
Hrunið hafi valdið mörgum miklu
tjóni hefur þjóðin nú ágæt tækifæri
til að byggja upp gott samfélag. Og
betra en áður.
Og um það ætti stjórnmálaumræð­
an að snúast? Hvert viljum við fara?
Eigum við að reyna aftur við blind­
götuna? Komumst við kannski í
gegnum vegginn ef við gefum í? Ef
við gerum meira af því sama og við
gerðum fyrir Hrun?
Við getum keyrt aftur inn blind­
götuna ef við ákveðum það. En líka
ef við ákveðum ekkert annað. Það
er ákvörðun í sjálfu sér að taka ekki
ákvörðun. Ef við tökum ekki aðra
stefnu þá fylgjum við fyrri stefnu.
Og því miður er það líkleg niður­
staða. Í það minnsta bjóða stjórn­
málin ekki upp á ákafa umræðu um
nýja stefnu.
Það er langt síðan stjórnmála­
umræðan á Vesturlöndum snerist
um uppbyggingu betra samfélags.
Það var einkenni umræðunnar frá
eftirstríðsárunum og fram á áttunda
áratug síðustu aldar. Þá var horft
fram í leit að lausn. Hvernig gátum
við stytt vinnutíma, aukið þægindi,
bætt réttindi og aukið jöfnuð? Þegar
olíukreppan skall á í byrjun áttunda
áratugarins var hins vegar komið
þrot í bjartsýnina.
Hugmynd eftirstríðsáranna um
gott samfélag var byggð á öðrum og
einsleitari gildum en komust á yfir­
borðið þegar fleiri hópar fengu rödd,
kröfðust réttinda, hljómgrunns og
virðingar. Þótt markmiðið hafi ver­
ið að gefa öllum tækifæri tapaðist
hinn einfaldi samhljómur þegar all­
ir hófu upp rödd sína. Í stað þess að
auka samhljóm leiddu samfélagsum­
bæturnar til ákafari deilna um gildi,
markmið og leiðir.
Út úr þrengingum olíukreppunnar
risu því stjórnmál sem horfðu ekki
til framtíðar að lausnum heldur for­
tíðar. Framtíðin var ekki lausn held­
ur vesen.
Nýfrjálshyggjan vildi lækna sam­
félagið af spillingu félagslegra mark­
miða. Hún vildi frelsa stofnanir,
eignir og verkefni úr hrammi ríkis­
ins og færa þau aftur út á markað­
inn, í sitt náttúrlega umhverfi. Við
vorum ekki lengur samfélag á leið
fram til betri lausna heldur samfélag
á leið aftur til gamalla lausna.
Samhliða því að snúa umræðunni
frá framtíð að fortíð varð stjórnmála­
umræðan upptekin af ógn. Okkur
stafaði ógn af furðulegustu hlutum.
Hér heima gátu það verið kommar,
Baugur, Evrópusambandið, kröfu­
hafar, múslimar.
Annað einkenni þessa viðsnún­
ings var að áherslan fór frá fé­
lagslegum lausnum, hefðbundn­
um stjórnmálum, að tæknilegum
lausnum. Við áttum ekki að stefna
að tilteknum markmiðum, til dæm­
is samfélagslegum jöfnuði, heldur
myndi hin allra besta lausn spretta
fram ef við pössuðum okkur á að
snerta sem minnst við sigurverki
markaðarins.
Stjórnmálin lögðu sig því niður
að mestu. Í stað stjórnmálalegra
markmiða var rætt um tæknilegar
lausnir.
Að hálfu leyti var þetta gert vegna
þess að ný kynslóð stjórnmála trúði
því að búið væri að finna lausn á öll­
um helstu pólitísku deilumálum.
En að hálfu var markmiðið að leiða
umræðuna frá stjórnmálum og að
tæknilegum álitamálum. Það var
markmið í sjálfu sér að ræða ekki
stjórnmál vegna þess að markmiðið
var að breyta sem minnstu.
Það er ástæða þess að pólitísk
umræða á Íslandi getur snúist um
staðsetningu spítala, flugvallar eða
mosku. Hver kunni að verða niður­
staðan í samningum við kröfuhafa
eða hvernig best sé að hnýta lausa
enda við afléttingu hafta. Hvernig
vaxtakjör fólk semur um sín á milli.
Og svo framvegis.
Við erum orðin svo von þjarki
stjórnmálamanna um tæknilegar
lausnir að við erum farin að trúa
að það sé í raun pólitísk umræða.
Sem það er ekki. Stjórnmálamenn
ættu náttúrlega að ræða sín á milli
og við okkur um hvert við viljum
að samfélagið stefni en ekki tækni­
leg úrlausnarmál, sem stjórnmála­
mennirnir hafa hvorki hæfni né
þekkingu á að leysa.
Næst þegar stjórnmálamenn
koma til okkar og vilja ræða við okk­
ur um tæknileg úrlausnarmál ætt­
um við að segja nei, takk. Og biðja
frekar um pólitíska umræðu um
hvernig samfélagi við viljum búa í.
Gunnar Smári
OKKUR VANTAR
MEIRI PÓLITÍK,
EKKI MINNI
Köllunarklettsvegi 1, 104 Reykjavík. Sími: 531 3300. ritstjórn@frettatiminn.is
Útgefandi: Gunnar Smári Egilsson. Ritstjórar: Gunnar Smári Egilsson og Þóra Tómasdóttir.
Fréttastjóri: Þóra Kristín Ásgeirsdóttir. Ritstjórnarfulltrúi: Höskuldur Daði Magnússon. Dreifing: Póstdreifing. Framkvæmdastjóri
og auglýsingastjóri: Valdimar Birgisson. Fréttatíminn er gefinn út af Morgundegi ehf. og er prentaður í 83.000 eintökum í Landsprenti.
lóaboratoríum lóa hjálmtýsdóttir
KATRÍNARTÚNI 12 WOWAIR.IS WOWAIR@WOWAIR.IS
BOSTON f rá
15.999 kr.*
MONTRÉAL f rá
15.999kr.*
SAN FRANCISCO f rá
23.499 kr.*
LOS ANGELES f rá
23.499 kr.*
VERTU
WOW Í
AMERÍKU
*Verð miðast við flug aðra leið með sköttum ef greitt er með Netgíró.
sept . - mars
sept . - nóv.
sept . - nóv.
okt .- mars
TORONTO f rá
15.999 kr.*
sept . - mars