Lystræninginn - 01.05.1979, Blaðsíða 6

Lystræninginn - 01.05.1979, Blaðsíða 6
Einþáttungur eftir Þorstein Marelsson: Alþýðlegur fyrirlestur Þátturínn er tileinkaður öllum þeim gáfumönnum sem komið hafa fram í fjölmiðlum undanfarin ár og frætt alþýðu landsins um nánast allt milli himins og jarðar. Borð, stóll. Á borðinu er glas með vatni. Fyrirlesarinn kemur inn. Hann er miðaldra. Hann er með úttroðna skjalatösku, skellir henni á borðið, sest. Tekur blað uppúr jakkavasanum, lítur á það, verður undrandi á svipinn, dæsir. Rís upp. Fyrirlesarinn: Hér hafa orðið á mistök, ég vissi ekki betur en ég ætti að halda fyrirlestur um breytilega heila- starfsemi á grundvelli sólarferða með hliðsjón af sólar- ferðum íslendinga. En á þessum miða (veifar miðanum) stendur skýrum stöfum að ég eigi að halda alþýðlegan fyrirlestur um efnið: Hvað er sannleikur? (Setur mið- ann í vasann). Svona er þjóðfélagið orðið ómanneskju- legt, vegna þess að ég er frægur maður hefur þjóðfélagið slegið eign sinni á mig, útvegar mér umboðsmann sem sendir mig þvers og kruss um landið og lætur mig halda fyrirlestra, ég fæ ekki einu sinni að vita um hvað fyrr en á síðustu stundu. (Tekur miðann úr vasanum, horfir á hann, hlær). Ja hvar fjandinn. Þetta er ekki ég - það er allt annar maður sem á að flytja þennan fyrirlestur. Svona ruglingur kom fyrir þegar ég var á fyrirlestrar ferð í Danmörku fyrir skömmu. Það var eftirminnileg stund en býsna óþægileg. Það vakti undrun mína að hús þetta var hrörlegt, illa við haldið og stóð við fáfarna götu. Því fremur vakti þetta undrun mína að ég stóð í þeirri trú að ég ætti að flytja smá tölu yfir jóskum slátrurum sem héldu þing sitt í Kaupmannahöfn um þetta leyti. Raunar taldi ég þetta misskilningum leiðog ég kom í salinn þeas ég taldi það misskilning að þarna væri um misskilning að ræða. Þeir störðu á mig alveg einsog slátrarar, þó var eitt sem kom mér á óvart - þarna voru margir horaðir, en slátrarar eru feitir einsog allir vita - sérstaklega þeir dönsku. Þeir sátu þarna hálf vandræðalegir og störðu á mig, augnaráð þeirra var - var græðgislegt, nærri því hægt að segja að þeir hafi slefað með augunum. Svo kom heldri maður uppá svið og kynnti mig sem indverskan kynlífssérfræðing og nafnið á fyrirlestrinum var: Variation og fornyelse i sexuallivet. Og þarna sátu þessir vesalingar tilbúnir að gleypa í sig hvert orð. Ég hef aldrei lent í öðru eins og ég sem er .... (þagnar, rótar í vösunum, dregur aftur upp miðann, starir á hann). Nú, égvirðist veraáréttumstað eftir allt saman. Ég sé það líka þegar ég horfí betur á ykkur, þið eruð greinilega alþýðufólk (þefar út í loftið) það leynir sér ekki. Ég á mjög gott með að flytja fyrir- lestra fyrir alþýðufólk, þótt ég segi sjálfur frá. Það eru nokkur grundvallaratriði sem þarf að hafa í huga þegar haldinn er fyrirlestur (opnar töskuna). Vegna þess að þið eruð alþýðufólk - en aðaleinkenni alþýðunnar er - sundurleysi. (Klórar sér í höfðinu) þetta er kannski ekki nógu vel orðað hjá mér. Tökum dæmi: Hvernig þekkj- um - ja þekkjum td -ja segjum já, hvernig þekkjum við lögregluþjón frá ja presti? Það er ofurauðvelt, prest- ar blóta ekki og nota hornspangargleraugu. Það er einmitt þetta sem ég á við þegar ég er að tala um alþýð- una. Einsog ég sagði áðan á ég auðvelt með að flytja fyrirlestra fyrir alþýðufólk, ég er af alþýðufólki kominn og þekki vel hugsanir þess, drauma og tilfinningar. En til að nálgast ykkur, brúa bilið svo ykkur finnist ekki að ég sé yfir ykkur hafinn, svo þið finnið að ég er einn af ykkur (fer úr jakkanum) ætla ég að klæða mig uppá (tekur vinnuskyrtu uppúr töskunni). Fötin skapa manninn (fer í skyrtuna). Yfirleitt hefégekkifataskipti fyrir framan áheyrendur, td kæmi mér það ekki til hugar ef þessi fyrirlestur væri á vegum (rifur upp buxur úr töskunni) hundavinafélagsins. I mínum augum er þetta táknrænt, alþýðan er alltaf að hafa fataskipti (treður sér í buxurnar utanyfir þær sem hann er í). Éger mikið fyrir táknrænar aðgerðir og í beinu framhaldi af því - mikið fyrir dæmisögur. Jæja gott fólk - alþýðufólk vildi ég sagt hafa. Nú er ég orðinn einn af ykkur, þið skuluð ímynda ykkur að ég sé hafnarverkamaður sem hef komið í heimsókn til ykkar - réttur og sléttur hafn- arverkamaður. Áður en ég fjalla beint um efnið - hvað er sannleikur? er rétt að gera sér grein fyrir örfáum mikilvægum atriðum, þó er auðvitað alltaf spurning hvað er mikilvægt og hvað ekki. Sem dæmi get ég tekið danskan prófessor, sem taldi öllu öðru mikilvægara að finna kvaðratrót af mínus einum. Um þetta var hann að hugsa dag og nótt, þar til hann fór að halda því fram að hann væri kvaðratrótin af mínus einum og að lokum kastaði hann sér út um glugga - þó ekki af fyrstu hæð. Enginn má skilja orð mín á þann veg að ég sé á móti leit mannsins að þekkingu, mikið langt frá því. Ég vil að- eins benda ykkur á að forðast öfgar. Ég held að sú stétt manna sem hefur tekist að temja sér hvað mesta hóf- semi sé prestastéttin ég get ekki hugsað mér nokkurn þann prest sem væri tilbúinn að láta krossfesta sig og þó efast ég ekki um eitt andartak að þeir eru trúaðir og tilbúnir að láta allt í sölurnar fyrir trú sína. Ykkur finnst kannski að ég sé kominn langt frá því efni sem ég á að tala um en þegar maður leitar að sannri þekkingu verður maður að fikra sig áfram, rétt einsog sá sem ætlar uppá fjallsbrún byrjar ferðina við rætur fjallsins. Það sem er númer eitt er að muna eftir hverju er verið að leita. Það var náungi sem ég þekkti - hann var að því mig minnir í hjálparsveit skáta - eða flugbjörgunar- sveitinni, man ekki hvort heldur var, enda skiptir það ekki máli. Sko þarna geri ég greinarmun á því sem skiptir máli og aukaatriðum. Það er aukaatriði hvort hann var í hjálparsveit skáta eða flugbjörgunarsveit- inni og ég tek það fram, þá vitum við að þarna er um að ræða aukaatriði sem þar af leiðandi skiptir ekki máli. Þá er aðalatriðið - það er - það er ekki áðurnefnt aukaatriði, því getum við slegið föstu (fer að róta í töskunni, kemur með bækur og blöð setur á borðið). Já það er kannski rétt að fara aðeins nokkrum orðum um afstæðiskenn- inguna sem er ákaflega einföld og hvert mannsbarn skilur. Það má með nokkrum sanni segja að afstæðis- kenningin sé svo einföld að það sé útilokað að útskýra hana með orðum svo að nokkuð gagn sé að og býsna hæpið að fara nánar útí þá sálma þó get ég (tekur upp bók, blaðar í henni) get ég dregið aðalatriðin saman í nokkrar setningar. En áður vil ég leggja ríka áherslu á að þið megið ekki gleyma - ekki eitt andartak gleyma því að fyrirlesturinn fjallar um hvað er sannleikur, það er . . . já nú man ég. Ég var áðan að segja ykkur frá 6

x

Lystræninginn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lystræninginn
https://timarit.is/publication/1228

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.