Dagblaðið Vísir - DV - 05.01.2016, Blaðsíða 11

Fréttir 11Vikublað 5.–7. janúar 2016
Of auðvelt að bjóða sig fram til forseta
n Forseti má hafa flekkað mannorð n 111 milljóna launapakki fyrir kjörtímabilið
stjórnarskrárbreytingu til.
„Þetta var rætt út í hörgul við
samþykkt stjórnarskrárinnar 1944.
Það var ákveðið að hafa þetta svona
þannig að það er alveg ljóst hvað
stóð til. Þetta er þó eitthvað sem ekki
er hægt að breyta með almennum
lögum, þetta er bundið í stjórnar­
skrána. Og við vitum að breytingar
á henni gerast ekki fyrir forsetakosn­
ingarnar.“
Forseti hafi meirihluta
Hún segir brýnt að breyta þessu
enda sé þetta í raun fáheyrt í lýð­
veldisríkjum.
„Það er þetta tvennt. Að það þarf
meiri fyrirhöfn til að geta farið í for­
setaframboð, þannig að sýnt sé fram
á að frambjóðandi njóti í raun ein­
hvers stuðnings, eigi einhverju fylgi
að fagna, áður en hann fer í framboð.
Þannig að baráttan um forsetaemb­
ættið verði bæði markvissari þegar
ljóst er að frambjóðendur eiga ein­
hverju fylgi að fagna frekar en að það
séu margir með lítið og dreift fylgi.
Það er að ríkari kröfur væru gerðar til
þeirra sem eru að bjóða sig fram. Hitt
atriðið er síðan að það væri rökrétt
að forsetinn sem er réttkjörinn hefði
meirihluta atkvæða á bak við sig en
ekki bara flest atkvæði. Ég held að Ís­
land sé eina lýðveldið, sem ég man
eftir í svipinn, þar sem þjóðkjörinn
forseti þarf aðeins flest atkvæði en
ekki meirihluta. Lang oftast eru tvær
umferðir í forsetakjöri, við getum
tekið sem dæmi Finnland sem stend­
ur næst okkur, Frakkland og flest lýð­
veldi hafa þennan hátt á. Eða þá að
það er sérstakt kosningakerfi sem
miðast við að menn forgangsraði
frambjóðendum þegar þeir kjósa og
síðan er notast við ákveðnar aðferð­
ir við að reikna út frá þeirri forgangs­
röðun mesta fylgið svo ekki þurfi að
fara fram tvær umferðir.“
Björg segir að það hversu auðvelt
það er að bjóða sig fram til forseta
geti dreift áherslum í kosningabar­
áttunni. Að atkvæðin dreifist um of,
þvert á það sem stjórnarskrárgjafinn
vonaðist til árið 1944. Hún bendir á
að í áliti stjórnarskrárnefndar sem
afgreiddi stjórnarskrárfrumvarpið
árið 1944 sagði að þessi skipan væri
höfð í „trausti þess að þjóðinni takist
að fylkja sér þannig um forsetaefni
að atkvæði dreifist eigi úr hófi fram.“
Breyttir tímar
Ljóst er að margt hefur breyst á Ís­
landi á 71 ári frá því stjórnarskráin
var samþykkt. Meðal annars mann­
fjöldinn. Björg segir að hafa verði í
huga að þegar menn gerðu þá kröfu
að frambjóðendur hefðu minnst
1.500 meðmælendur árið 1944, hafi
74 þúsund manns verið á kjörskrá.
„Þannig að það jafngilti tveimur
prósentum kjósenda á kjörskrá. Þá
var sagt í skýringum við þetta ákvæði
að rétt væri að hafa frekar háan
þröskuld og að 1.500 væri eðlileg
tala. En í síðustu forsetakosningum,
árið 2012, voru kjósendur 235 þús­
und. Þannig að lágmarksfjöldi með­
mælenda er núna um 0,6 prósent
kosningarbærra manna. Það er mik­
ill munur á þessu. Árið 1944 þóttu
þetta strangar kröfur en myndu ekki
teljast strangar kröfur eins og þetta
er núna. Þetta hefur gjörbreyst.“
Ef miðað væri við tvö prósent
kjörgengra manna í dag, þyrftu
frambjóðendur að safna minnst
4.700 meðmælum.
Ólafur opnaði flóðgáttir
Aðspurð um þann fjölda sem þegar
hefur lýst yfir framboði segir hún að
koma verði í ljós hvað verður. „Ég
hef ekki trú á því að þótt menn slái
þessu fram núna, að frambjóðendur
verði þetta margir. Þó voru sex
frambjóðendur síðast og þar af voru
þrír með undir þremur prósentum
atkvæða.“
Bent hefur verið á að það sé engu
líkara en að með því að lýsa því yfir
að hann ætli ekki að bjóða sig fram
til endurkjörs í sjötta sinn hafi Ólafur
Ragnar Grímsson opnað flóðgáttir
sem margir sem eiga sér forseta­
drauma hafi verið að bíða eftir þar
sem þeir hafi ekki talið sig eiga roð
í sitjandi forseta sem nýtur enn tals­
verðs fylgis. Í síðustu forsetakosning­
um hlaut Ólafur Ragnar til að mynda
53 prósent atkvæða en hans helsti
mótframbjóðandi, Þóra Arnórsdótt­
ir, fékk 33 prósent. Sá sem næstur
kom var Ari Trausti Guðmunds­
son sem hlaut aðeins níu prósent
atkvæða en hinir þrír, líkt og Björg
bendir á, þrjú prósent eða minna.
Sjö lýst yfir framboði
Þorgrímur Þráinsson rithöfundur
var einna fyrstur til að lýsa opinber­
lega yfir að hann hygðist bjóða
sig fram til forseta, áður en Ólafur
Ragnar kunngjörði ákvörðun sína.
Fleiri þjóðþekktir einstaklingar hafa
boðað framboð. Elísabet Jökuls­
dóttir skáld, Ástþór Magnússon
athafnamaður ætlar enn og aftur
fram og Sturla Jónsson vörubílstjóri
virðist sömuleiðis ætla í fram­
boð. Þá hafa Ari Jósepsson, leik­
ari og YouTube­stjarna, Árni Björn
Guðjóns son, listmálari og húsgagna­
smiður, Hildur Þórðardóttir, rit­
höfundur og þjóðfræðingur, einnig
boðað framboð sitt. Árni Björn til­
kynnti reyndar síðdegis á mánu­
dag að hann væri hættur við og ent­
ist því rúman sólarhring í framboði.
Ritstjórinn fyrrverandi og þjóðfé­
lagsrýnirinn Jónas Kristjánsson fjall­
ar um þessa flóðgátt sem Ólafur
Ragnar opnaði á bloggsíðu sinni á
mánudag:
„Greinilega hafa margir haldið
lengi í sér. Forsetinn segist ekki
lengur hafa lyst. Þá ryðst fram hver
óþekkti snillingurinn á fætur öðr­
um. Hafa allir sama boðskapinn,
vilja verða forseti Íslands. […] Greini­
lega var tímabært, að Ólafur Ragnar
Grímsson hleypti öðrum að til að
létta á sér. Fjörið magnast með vor­
inu. Þungavigtarfólkið bíður enn um
sinn, kemur nafninu í umræðuna
og fylgist með könnunum. Þær eru
grimmar og margir munu hætta
við. Eftir munu standa fimm alvöru
kandídatar.“
Þekkt nöfn útiloka ekkert
En þeir eru enn fleiri sem ýmist liggja
undir feldi, íhuga málið eða útiloka
ekki neitt.
Meðal þeirra sem helst eru nefnd
eru Katrín Jakobsdóttir, þingmaður
og formaður Vinstri grænna, Jón
Gnarr, dagskrárstjóri Stöðvar 2 og
fyrrverandi borgarstjóri, Össur
Skarphéðinsson, þingmaður Sam­
fylkingarinnar, Andri Snær Magna­
son rithöfundur, Stefán Jón Hafstein,
umdæmisstjóri hjá Þróunarsam­
vinnustofnun í Úganda, Bergþór
Pálsson stórsöngvari, Ólafur Jóhann
Ólafsson rithöfundur, Halla Tóm­
asdóttir fjárfestir, Hrannar Pétursson
ráðgjafi og Guðni Ágústsson, fyrrver­
andi þingmaður og ráðherra, svo fá­
ein séu nefnd.
Þó að ólíklegt verði að teljast að
allir þeir sem hér hafa verið nefndir
á nafn fari á endanum fram þá eru
þarna 17 nöfn í pottinum, að þeim
sem þegar hafa lýst yfir framboði
meðtöldum. n
111 milljóna
launalukku-
pottur
Hæstu launin, ókeypis hús-
næði og fjölmörg fríðindi
Það fylgja því margvísleg fríðindi að
vera kjörinn forseti Íslands. Á fjögurra
ára kjörtímabili mun næsti forseti
Íslands fá 2.314.830 krónur í laun á
mánuði samkvæmt ákvörðun kjararáðs
sem ákvarðar laun forseta Íslands líkt
og annarra þjóðkjörinna fulltrúa.
Á 48 mánaða kjörtímabili næsta
forseta má því áætla að hann fái alls
111.111.840 krónur í laun, að því gefnu
að kjararáð lækki hvorki né hækki laun
hans á tímabilinu. Fyrir þá sem eru að
velta því fyrir sér þá voru lagaákvæði
um skattfrelsi forseta Íslands afnuminn
árið 2000 og er hann því ekki lengur
undanþeginn öllum opinberum gjöldum
og sköttum.
Þessu til viðbótar hefur forsetinn
samkvæmt lögum ókeypis bústað að
Bessastöðum, ókeypis ljós og hita og
annað þess háttar. Allan útlagðan
kostnað vegna rekstrar embættisins
ber þar að auki að greiða úr ríkissjóði.
Eru þá ótalin ferðalög um allan heiminn,
veisluhöld, glæsileg forsetabifreið með
einkabílstjóra og starfsfólk sem gætir
þess að allt gangi snurðulaust fyrir sig á
Bessastöðum.
Árni Björn
Guðjónsson
Ari Jósepsson
Hættur við
einn dag í
framboði!
Breytinga þörf Björg Thorarensen segir að
þröskuldurinn fyrir forsetaframboð sé of lágur
og ýmislegt þurfi að bæta og breyta varðandi
forsetakjör á Íslandi. Mynd SkJÁSkot AF veF RÚv
Andri Snær MagnasonÓlafur Jóhann Ólafsson
H E I L S U R Ú M
ÚTSALAN
ER HAFIN!
AFSLÁTTUR!
20-80%
A
R
G
H
!!!
0
50
11
6