Pilsaþytur: afmælisblað Kvennalistans - 19.06.1993, Síða 5

HRINGBORÐS-
viðtal
mér fannst og hélt að allar hinar hugsuðu
eins, að við værum á mód her og þ.a.l. líka á
móti hernum í Keflavík en gerðum okkur
jafnframt grein fyrir því að það þyrfti að skapa
það atvinnuástand á Suðurnesjum að allt færi
ekki í kaldakol þegar herinn færi. Þetta olli
miklu fjaðrafoki í Kvennalistanum og sumar
hættu. Fyrst varð ég leið en ég er nú svo
harðsvíruð að ég held að það hafi fremur verið
til góðs fyrir okkur en hitt.“
Hér má Hanna . til með að skjóta inn
í: „Guðrún var að selja harðfisk fram eftir öllu
vori til að bæta fyrir þetta.“ Þetta vekur upp
skemmtilegar minningar en Guðrún heldur
áfram: „Maður var svo mikill kjáni. Eg sagði
bara það sem mér bjó í brjósd og hélt að allar
kvennalistakonur væru sammála um þetta, og
þær voru það reyndar flestar. Þessi framsýni í
Kvennalistanum var okkur til sóma því þessi
sannleikur varðandi hermálin er svo berlega
að koma í ljós núna.“
Þórhildur: „Mér fannst það alveg morgun-
ljóst sumarið 1981 að við ættum að bjóða
fram til borgar- og sveitarstjórna og eins var
það með Alþingiskosningarnar. I mínum
huga var aldrei neinn vafi, og ég skynjaði
þetta helst sem stórkostlega sköpunargleði en
henni fylgir auðvitað háski. Það var líka þessi
mikla samkennd og væntumþykja. Við héld-
um auðvitað að allir myndu sjá ljósið þegar
við þessar snjöllu, glöðu konur værum búnar
að setja þetta fram þannig að fólk skildi. Ég er
eiginlega ennþá hissa á því að þjóðin skyldi
ekki öll hafa tekið við sér! Og ég hélt að heim-
urinn tæki síðan við! Þetta væri bara spurning
um eitt skref í einu en það væri enginn vafi á
að við myndum sigra heiminn - og ég held ég
haldi það nú ennþá.“
„Þessi stemning kemur alltaf upp, aftur og
aftur,“ skýtur einhver inní.
... og engiti þeirra dó
Þ. „Svo finnst mér líka gaman að rifja aðeins
upp . . . ég var þarna kosningastýra í fyrstu
kosningunum, í Kvennaframboðinu og
Kvennalistanum. Það var endalaus eftirspurn
eftir fundum, við þurftum aldrei að lyfta tóli
til að biðja um að fá að koma einhvers staðar
fram. Og við höfðum þessa „þríeinu“ stefnu,
reyndum alltaf að senda þrjár konur en höfð-
um oft ekki mannafla nema í tvær vegna eftir-
spurnar, enda efstar á vinsældalistanum. Þá
reyndum við að senda, eins og við kölluðum
það svo skemmtilega, eina reynda og eina
óreynda og ég hef oft spurt mig síðan hvaða
konur voru eiginlega þessar reyndu!"
Nú skella þær allar uppúr.
„Og undantekningarlaust báðust konur
alltaf undan öllu, „Ha ééég! Nei ég get þetta
ekki“, en voru mjög fúsar að benda hver á
aðra. En þær höfðu ekkert val, allar urðu að
fara og ég næstum því sparkaði þeim niður
stigann út á fúndi og hélt að ég sæi þær aldrei
meir. En allar komu þær aftur og aðalfréttirn-
ar voru að engin þeirra dó og meira og minna
fannst þeim að þær hefðu brillerað.“
Þetta kannast þær allar við, greinilega, og
ætla alveg að rifna úr hlátri.
ams i' . . ■•míi'j.i ir. uju.*.
„Hver dagur var ævintýri; að horfa upp á
allar þessar konur sem héldu sig ekkert geta
og sjá hvernig þær efldust og stækkuðu. Þetta
er líka gott dæmi um að konur verða að vera í
þessari aksjón til að vaxa og fá sjálfstraust til
aðgerða."
. „Þetta minnir nú á rútuferðina frægu
sumarið '84. Þá gerðist nákvæmlega þetta,
sem Þórhildur var að lýsa, og konur um allt
land eru enn að minnast þess.“
Að skynja nýjar víddir
Þetta fterir okkur yfir í nœstu spumingu - um
sýnileg áhrif Kvennalistans á konur, hvernig
þar hafa orðið meðvitaðri og sjálfitœðari. En
hvað með önnur áhrifi t.d. á stjómmálin al-
mennti \
G. A. „Ég held að mestu áhrifin séu mjög
illa mælanleg því þau blunda með hverri konu
í samfélaginu í mismiklum mæli, alveg burt-
séð frá því hvort hún styður Kvennalistann.
Þetta hefur veitt mörgum konum stuðning og
aukið sjálfstraust og ég held að þetta sé lang-
verðmætasti árangurinn. Því miður mælist
hann ekki í launum og auknum réttindum
nema á mjög takmörkuðum sviðum.“
Malist hann að einhverju leyti í hinum filokk-
unumi
Þ. „Það er ekki vafi á því að það væru ekki
svona margar konur á þingi ef við hefðum
ekki komið til. Það er ekki hægt að afgreiða
það sem tilviljun."
. „Áhrifin mælast um allt. Horfum
bara á umræðuna um allar þessar föstu stærðir
sem urðu að nýjum möguleikum, eins og fjár-
málin og herinn t.d. Friðarmálin og kjarn-
orkuváin urðu í raun okkar útgangspunktur
varðandi hermálið. Við gjörbreyttum þeirri
umræðu einfaldlega af því að við urðum að
skoða málið út frá nýjum sjónarhóli."
„Við opnuðum auðvitað nýrri umræðu
farveg inn í þjóðfélagið og fluttum til átaka-
línuna í stjórnmálunum sem lá nær einungis á
milli þess að vera með eða á móti hernum.
Hægri-vinstri skiptingin var að ganga sér til
húðar og sagði í raun ekkert um stefnu gömlu
flokkanna þótt þeir væru tregir til að viður-
kenna það. Við gáfum umhverfismálunum
aukið vægi, gagnrýndum hagvaxtarhugtakið
og svo margt annað. Við komum með nýtt
tungutak inn í umræðuna.“
Hin helgu vé. . . og hvað?
Þ. ,A þeim tíma sem liðinn er hefur karlveld-
ið líka afhjúpast. Mér finnst konur sjá miklu
betur í gegnum karlveldið og hafa misst þessa
lotningarfullu virðingu sem fólk hefur oft fyr-
ir hinu ókunna. Á einhvern hátt lýstum við
þetta upp, aflijúpuðum það sem var sveipað
dularhjúpi yfirburðaþekkingar, getu, reynslu
og hvað hægt er að vefja það inn í mörg fín
nöfn til að gera það óaðgengilegt öðrum. Við
erum farin að sjá galla þessa kerfis, hégóm-
leikann, samtrygginguna og valdahrokann og
allt þetta sem blasir við - bara ef fólk opnar
augun.“
G.A. „Já, hin helgu vé karlanna afhjúpuð-
ust á vissan hátt.“
En tólum við konur óðruvísi en karlar um
pólitík?
G.H. „Það má vel vitnast að við höfum
skiptar skoðanir um ýmislegt. Það á líka að
vera aðal Kvennalistans. En það er ekki sama
hvernig við deilum um það innbyrðis, það eru
aðferðirnar við deilurnar sem ég hef áhyggjur
af, ekki það að það séu deilur. Skoðanaþving-
un á ekki heima í Kvennalistanum.“
Þ. „Það er allt í lagi fyrir hjón sem búa í
góðu hjónabandi að deila hatrammlega. En ef
hjónabandið stendur á veikum grunni er hver
deila hættuleg. Samkenndin er e.t.v. ekki eins
sterk og áður. Þess vegna erum við hræddar
við deilur og innbyrðis sundurlyndi. Því þegar
væntumþykja og samkennd ræður för er hægt
að komast að sameiginlegri niðurstöðu þrátt
fyrir mjög mismunandi sjónarhorn í upphafi
- sameiginlegur flötur finnst ef nógu lengi er
leitað.
5