Pilsaþytur: afmælisblað Kvennalistans - 19.06.1993, Page 13

minnast á fiskeldi er eins og að nefna snöru í
hengds manns húsi. Þjóðin er enn að súpa seyðið af
þeim 10 milljarða reikningi sem misvitrir stjórnmála-
og athafnamenn sendu henni vegna tapaðra fjárfestinga
í greininni. En eldisstöðvarnar og verkleg þekking er
enn til staðar og það vinnst ekkert við að leggja árar í
bát. Það sem nú þarf er að móta opinbera stefnu í mál-
efnum fiskeldis, setja því skýr markmið og skilgreina
þær leiðir sem færar eru til að ná markmiðinu.
í skýrslu frá Rannsóknaráði ríkisins segir m.a. um
framtíð fiskeldis: „í norskri spá er gert ráð fyrir að árleg
neysla fiskmetis í heiminum aukist úr rúmum 70 millj.
tonna í um 100 millj. tonna árið 2010. Mestur hluti
þessarar aukningar er talinn munu koma úr eldi og
eldisframleiðsla á fiskmeti muni aukast úr um 11 millj.
tonna í um 30 millj. tonna. Möguleikar í eldisfram-
leiðslu eru því gífurlegir. Hlutur íslendinga af heims-
afla hefúr verið um 1,3% undanfarin ár. Til að halda
þessum hlut fram til ársins 2010 þarf framleiðsla fisk-
metis að aukast um rúmar 500.000 lestir en það myndi
samsvara aukningu á aflaverðmætum upp úr sjó um
tæpa 17 milljarða króna.“
Það munar um minna!
1Í&
nusta
erðaþjónusta er vaxandi atvinnugrein og þeim
kostum búin að hún laðar að sér konur og þau störf
sem hún skapar dreifast nokkuð jafnt um landið.
Gjaldeyristekjur íslendinga af greininni hafa nær þre-
faldast sl. áratug og voru rúmlega 11,6 milljarðar á síð-
asta ári. Miðað við stefnumörkun Ferðamálaráðs er
hægt að skapa 2200 ný ársverk í þessari grein og tvö-
falda gjaldeyristekjur af henni á næstu átta árum.
Þegar haft er í huga að ferðaþjónusta er að verða
stærsta atvinnugrein heims er ljóst að möguleikar okk-
ar eru talsverðir. En það gildir í þessari atvinnugrein
eins og flestum öðrum að það kann ekki góðri lukku
að stýra þegar allir róa á sömu mið. Fjölbreytni og ný-
sköpun eru lykilorðin þarna eins og annars staðar og á
þessu sviði gætu fyrirtækjanet komið í góðar þarfir.
Það sem að stjórnvöldum snýr er ekki síst að samhæfa
krafta þeirra sem í greininni starfa og stuðla að öflugri
markaðssetningu þar sem sérstaða og hreinleiki ísl-
enskrar náttúru eru lykilhugtök.
JL slendingar eiga talsvert land ónumið í ylrækt og
lífrænni ræktun. Miðað við nútíma neyslustefnu er lík-
legt að grænmetisneysla aukist til muna á komandi ár-
um. Þá vaknar sú spurning hvort þetta verði markaður
fyrir íslenska garðyrkjubændur eða erlenda!
Til að íslenskir bændur geti náð vöruverði niður og
orðið samkeppnishæfir við innflutning, a.m.k. yfir
vetraru'mann, þurfa þeir að ná meiri framleiðni og hag-
ræðingu. í því sambandi skiptir verulegu máli að lengja
vaxtartímann með raflýsingu. En þar stendur upp á
Landsvirkjun sem frekar vill láta orkuna úr Blöndu
hringsóla ónotaða í kerfinu en selja hana við því verði
sem býðst. Sú var tíðin að garðyrkjubændur héldu
verði á tómötum uppi með handafli, hentu frekar á
haugana þegar framboð var meira en eftirspurn og
fengu bágt fyrir hjá neytendum. í krafti einokunarað-
stöðu ástundar Landsvirkjun nákvæmlega sömu vinnu-
brögð og virðist ekki hafa áhuga á öðrum kaupendum
en erlendum álfurstum.
Er ekki kominn tími til að tengja?
-isg
ÍlllblÍMfMHMIMIMÍMiMtMMÉtHMKIttjMWHMMttMHHMMIIBMMMIMIMHMIi
iðvarandi atvinnuleysi er ekki nýtt fyrir margar
konur á íslandi þótt það hafi ekki verið skráð í tölur. í
dreifbýli hafa breytingar á búskaparháttum samfara stór-
kostlegum samdrætti í framleiðslu, valdið því að búin
bera mörg hver ekki nema eitt ársverk. í sjávarþorpum
hefúr hefðbundin vinna kvenna í fiskvinnslu dregist sam-
an vegna aflasamdráttar og eins þegar aflinn er unninn
úti á sjó í frystitogurum. Konur í dreifbýli hafa því orðið
að leita nýrra leiða til að stunda vinnu og afla heimilinu
tekna. Ur þessum jarðvegi hefur sprottið hreyfing eða
viðhorfsbreyting sem breiðist óðfluga til annarra kvenna
á íslandi.
Konur um allt land hafa byrjað eigin atvinnurekstur
þar sem þær þróa, framleiða og selja eigin vöru. Þessar
vörur eru oft heimaunnir nytjahlutir eða minjagripir því
víða hefur varðveist meðal kvenna verkkunnátta, virðing
fyrir handverki og vilji til að skapa sérstakar vörur úr ís-
lensku hráefni. Margar konur hafa einnig skynjað þörf á
nýjum vörum og þjónustu í takt við breytingar á viðhorf-
um í heiminum og hafið sölu á vistvænum vörum og
endurunnum, og boðið fram þjónustu við ferðamenn. Á
mörgum stöðum hafa konur myndað hópa sem samein-
ast um að reka kvennasmiðjur eða hús þar sem konur
geta unnið, selt og dreift framleiðslu sinni. Fáein dæmi
um slíka samstarfshópa eru Handverkskonur milli heiða í
Þingeyjarsýslum, Þingborg í Árnessýslu, Bardúsa á
Hvammstanga, Hagar hendur í Eyjafjarðarsveit og
Randalín á Egilsstöðum.
Nokkrir kvennahópar hafa sótt um styrki til átaks-
verkefna og ráðið ráðgjafa til að stýra slíkum verkefnum.
Styrkir hafa fengist úr sérstökum sjóði til styrktar at-
vinnumálum kvenna, smáverkefnasjóði og frá Byggða-
stofnun. Það hafa verið haldin námskeið til að kenna
verklag við framleiðslu og ráðgjafar veitt konum aðstoð
við vöruþróun og markaðsmál. Þessi átaksverkefni eru
flest ný, eða í burðarliðnum, og árangur er rétt að koma í
ljós. Það er hins vegar alveg ljóst að átaksverkefnin og
samstarfshóparnir hafa hvarvetna aukið bjartsýni og þor
kvenna. Þau eru sameiningartákn þeirra sem vilja auka
atvinnu í byggðarlögunum, og málsvarar kvenna í smá-
iðnaði gagnvart kerfinu.
Salvör Gissurardóttir
viðskiptafræðingur
L.TEN CATE
DESIREE 3703 S,M,L
Verð 5 stk kr. 3.200.-
Taille 3807
Verð 5 stk kr. 3.000.-
Highlegg
Verð 5 stk kr. 3.000.-
ATH. ÖLL VERÐ MIÐAST VIÐ PÓSTKRÖFU
M. Magnúsdóttir sf.
sími 91-689450 / fax 91-689456
13