Pilsaþytur: afmælisblað Kvennalistans - 19.06.1993, Side 14

HVERS VEGNA
ÍSLENSKUR LANDBÚNAÐUR?
Til að afla sér næringar eru íbúar jar&ar hó&ir náttúrulegri lífkeðju - jarðvegi, beitarlöndum, vötnum, skógum
og höfum. Landbúnaður og sjávarútvegur byggjast á þessum lífkeðjum og auðlindum sem eru grunnurinn að
lífi allra jarðarbúa. Rányrkja ýmissa auðlinda og mikil notkun áburðar í landbúnaði eru nú víða sem hraðast
að eyðileggja hinar náttúrulegu lífkeðjur. Samfélög um allan heim standa frammi fyrir gífurlegum kostnaði
vegna hreinsunar á geislavirkum úrgangi og eiturefnum, sums staðar skiptir sá kostnaður milljörðum.
Þegar landbúnaðarmál ber á góma fer oftast mest
fyrir umræðunni um verðlagningu og offram-
leiðslu. Sjaldnar er minnst á lífríkið og þá stað-
reynd að víða um lönd hefúr nú hin seinni ár hægt
meira á matvælaframleiðslu en nokkru sinni fyrr,
vegna eyðileggingar umhverfisins.
íslendingar hafa hingað til
verið svo lánsamir að geta sótt
næringu sína í tiltölulega heil-
brigðar og hreinar auðlindir
lands og sjávar. Austur-þýsk
stúlka sem heimsótti ísland á
liðnu sumri hafði á orði að
búfénaður á beitH íslenskri
náttúru minnti helst á auglýs-
ingu um umhverfisvæna ffam-
leiðslu.
Við sem búum á íslandi
hugsum trúlega ekki oft um
þetta en þurfum þó ekki að
fara langt til að vera minnt á
hversu „vel okkar sveit er
sett“. Frá Hamborg í Þýska-
landi liggur sveitavegur, sem
ber nafnið „Die grúne Strafie“
eða græna gatan, norður eftir
búsældarlegum landbúnaðar-
svæðum Norður-Þýskalands.
Á engjunum öðrum megin
vegarins eru svartskjöldóttar
kýr á beit, handan hans kjarn-
orkuverin Brocksdorf og Búhl!
Notkun áburðar, lyfja og
skordýraeiturs á meginlandi
Evrópu hefúr ekki aðeins eyði-
lagt grunnvatn, ár og jarðveg
heldur einnig stórspillt lífríki
Norðursjávarins. í Evrópu-
bandalaginu er nú — vegna
ástandsins — rætt um að slaka
á kröfum um hreinleika
drykkjarvatns. Umræðan snýst um að leyfa þús-
undfalt meira af mengandi efnum í drykkjarvatni
en fram til þessa. Hvernig skyldi það vatn þá vera
sem búfénaði í þessum löndum er hleypt í? Með
hverju er grænmetið vökvað?
Frjáls innflutningur á mengun!
Ráðherrar í ríkisstjórn íslands tala nú mikið um
nauðsyn þess að við leggjum okkar af mörkum til
að draga úr mengun á heimsvísu, m.a. með því að
selja raforku til Evrópu. Hugsjónir þessara sömu
ráðherra birtast einnig í því að þeir vilja flytja inn
landbúnaðarafurðir erlendis frá og taka þannig
þátt í þeim umhverfisspjöllum sem framleiðslan
þar veldur. í þessari hugsjónaólgu er aldrei minnst
á umhverfismálin eða muninn á hreinleika og holl-
ustu íslenskra afurða samanborið við flestar evr-
ópskar. Mun okkur þykja þúsundfalt hærri þrösk-
uldur aukaefna eðlileg búbót í okkar heilbrigða
vistkerfi, bara innflutningsins og „ffelsisins“ vegna?
íslendingar hafa mörg tækifæri til að leggja sitt
af mörkum í baráttunni gegn mengun og enn get-
um við stundað ræktun á heilnæmum matvælum.
Verði hins vegar ofan á að Ieyfa innflutning á land-
búnaðarafurðum umfram það sem þegar gerðir
samningar heimila er nauðsynlegt að reikna dæmið
til enda fyrir þjóðarheildina og umhverfið.
• Viljum við neyta afurða af þrautpíndri jörð og búfénaði?
• Hve lengi getur slíkur landbúnaður staðist?
• Er trúlegt að EB greiði landbúnaðarafurðir sínar niður til frambúðar?
• Er hugsanlegt að íslenskur landbúnaður leggist af?
• Ef svo ver&ur, hvað gerum við ef óhöpp verða í Brocksdorf, Biihl eða öllum
hinum kjarnorkuverunum í Evrópu, í austri og vestri?
• Hvers vir&i eru okkur störf í landbúnaði, úrvinnslu og þjónustu á tímum sam-
dráttar í atvinnulífi?
• Hve mikið mun eldsneyti og mengun vegna flutnings og umbúða utan um
innfluttar landbúnaðarafurðir kosta bæði umhverfið og pyngjuna?
• Hver og hvernig á að afla gjaldeyris fyrir frekari innflutningi matvæla?
• Hvernig kemur þessi innflutningsstefna heim og saman við skuldbindingar
íslendinga á alþjóðavettvangi um að stuðla að sjálfbærri þróun? Eru þær
skuldbindingar minna virði en viðskiptasamningar sem gerðir eru?
Við stefnumótun í þessum málum hafa kvenna-
listakonur spurt sig þessara spurninga og margra
annarra. Þær telja eðlilegt að neytendur fái ein-
göngu heilnæmar afurðir og að umhverfinu bæði
hér og annars staðar verði hlíft eftir megni. Til
þess að svo megi verða er nú, sem aldrei fyrr, þörf
á samvinnu bænda og þéttbýlisbúa til að tryggja að
hér verði stundaður landbúnaður í sátt við um-
hverfið og pyngjur neytenda. Takist það er ekki
einungis tryggður sjálfsagður réttur okkar og um-
hverfisins heldur má telja víst að aðrir muni líta til
íslands sem fyrirmyndarlands í þessum efnum.
Ljósm. Anna Fjóla Gfsladóttir
Danfríður Skarphéðinsdóttir
framhaldsskólakennari