Tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.10.1972, Blaðsíða 17

mínútna og gera hjartahnoð og
ef mögulegt er að draga loft úr
hægra hjarta og lungnaæðum.
5. Bacteriell reaction.
Mengað blóð — sýklar í blóði.
Nýtekið blóð er mjög bakteríu-
eyðandi, og er þess vegna álitið,
að svo framarlega sem áhöld öll
og flaska eru sótthreinsuð, þá
eigi þær fáu bakteríur, sem með
kunna að slæðast, t. d. frá húð-
inni, ekki möguleika á að fjölga.
Ef fyrir kemur, að fleiri
flöskur reynast ósterilar, hlýt-
ur sótthreinsun að vera áfátt.
Við geymsluna minnkar mót-
staða blóðsins til muna, og er
álitið sennilegast, að phagocytar
blóðsins verði óvirkir innan
fárra klukkustunda við það að
koma í snertingu við citrat-upp-
lausnina.
Ef B. coli er í blóði, þá marg-
faldast hann 10 sinnum á 8 dög-
um við +4° hita, en miklu meira
við stofuhita. Sumir sýklar
valda hæmolysis, aðrir ekki.
Dæmi eru til, að blóð hafi meng-
azt af sýklum, sem vaxa heizt
við lágt hitastig (psychrophilic).
Kiukonni bacterioll roaotionar
geta komið meðan fyrstu 50
ral eru að renna inn, og eru þau :
snögg hitahækkun, kuldahroll-
ur, magnleysi, æðalömun og lág-
Ur blóðþrýstingur (sem oft er
ekki hægt að fá upp aftur),
hraður hjartsláttur, uppköst,
niðurgangur og blóð með saur.
Ennfremur brunatilkenning eft-
h’ æðinni, sem notuð er. Sjúk-
lingur deyr svo eftir nokkra
klukkutíma. Staðfesting fæst
rrreð ræktun.
Ef þetta er vægt (blóðið ekki
mJög mengað), getur það líkzt
hitaaukaverkun (pyrogen reac-
tion).
Meðferð: Stöðva blóðgjöf.
Noradrenalin til þess að fá blóð-
Þí’ýstinginn upp. Blóð eða
Plasma til að reyna að koma
sjúklingi úr lostinu og mjög
stóra skammta af antibiotica.
Ef blóð er mjög mengað, er
lítil von til að bjarga sjúklingn-
um.
6. Ofnæmis-áhrif (allergisk
reaction)
geta stafað af því, að sjúk-
lingur þolir ekki ýmis eggja-
hvítuefni, sem komin eru frá
fæðunni í blóðgjafa, eða mót-
efni (reagin) frá blóðgjafa
verka gegn mótefnavaka sjúk-
lings, og fær hann þá ofnæmis-
einkenni, t. d. ofsakláða, útbrot,
asthma.
Til að fyrirbyggja þetta er
stundum gefið antihistamin-lyf,
áður en blóðgjöf hefst, t. d.
Benadryl og skyld lyf. Sumir
gefa Prednisolon í æð með góð-
um árangri.
Þegar þessar reactionir koma,
skal stöðva blóðrennslið og gefa
adrenalin eða ephedrin. Einnig
er hægt að draga úr eða komast
hjá þeim með því að gefa blóð-
korn (packed cells) eða þvegin
blóðkorn.
7. Anaphylactisk reaction
er sjaldgæf, en kemur skyndi-
lega og líkist losti. Getur valdið
dauða sjúklings, en er vanalega
ekki lífshættuleg.
Ráðlegt er í slíkum tilfellum
að gefa adrenalin.
8. Yfirfærsla sjúkdóma.
Blóðgjafar verða að vera heil-
brigðir í alla staði. Er það föst
venja, þar sem blóði er safnað
(blóðbönkum), að fá í fljótu
bragði yfirlit yfir heilsufar gef-
endanna, og er þá sérstök
áherzla lögð á að fá upplýsing-
ar um það, hvort þeir, sem ætla
að gefa blóð, hafi nokkurn tíma
fengið gulu (hepatitis infec-
tiosa, homologous serum jaun-
dice), syphilis eða malaríu.
Dæmi eru þess, að slíkir sjúk-
dómar hafi flutzt þannig milli
manna.
Allt blóð, sem inn kemur til
blóðbankanna, er rannsakað
með tilliti til syphilis, í hvert
sinn sem hver einstakur blóð-
gjafi gefur.
Hér er gert svokallað V. D.
R. L. próf.
9. Æðabólga
eftir blóðflutning er fremur
algengur aukakvilli, einkum ef
sykur- og saltupplausnir eru
gefnar til viðbótar. Algengt, ef
skorið er á æðar. Það, sem mestu
virðist ráða hér, er tímalengdin:
því meiri hætta sem það tekur
lengri tíma.
10. Hæmosiderosis.
Líkaminn hefur engin ráð til
að losa sig við aukajárn. Nor-
malt skilur hann út 1 mg á dag,
og eykst það ekki eftir blóð-
flutning.
Hæmosiderosis kemur aðal-
lega hjá þeim sjúklingum, sem
ekki missa blóð, t. d. í aplastiskri
anæmiu. Þessir sjúklingar fá oft
margar blóðgjafir.
Einkenni, sem þessir sjúk-
lingar fá, orsakast af því, að
járnið, sem of mikið er af, sezt
í líkamsvefi. Það, sem helzt ein-
kennir sjúkdómsmyndina, er:
Fibrosis í pancreas, með alvar-
legri sykursýki. Fibrosis í lifur,
með cirrhosis einkennum og
brún litarefni í húð. Fyrsti
sjúklingurinn, sem getið er með
transfusions hæmosiderosis,
hafði fengið 290 blóðgjafir á 9
árum.
11. Citrat-eitrun
getur átt sér stað eftir miklar
blóðgjafir. Virðist vera hættu-
laust að gefa fullorðnum allt að
5000 ml. í einu.
Því er haldið fram, að storkn-
unarhæfileiki blóðsins minnki
við mikla blóðfærslu, en það
hefur ekki við nein rök að styðj-
ast.
Bunker, Bendixen og Murphy
fundu með tilraunum, að við
margendurtekna blóðgjöf komu
fram einkenni um kalcium-
skort, lágur blóðþrýstingur,
veikari hjartastarfsemi —
Framh. á bls. 11A.
TÍMARIT HJÚKRUNARFÉLAGS ÍSLANDS 91