Álit: tímarit löggiltra endurskoðenda - 01.01.1993, Blaðsíða 9

Álit: tímarit löggiltra endurskoðenda - 01.01.1993, Blaðsíða 9
atvinnuskyni, en ekki fjárfestingarskyni eingöngu. Fram að þeim tíma er unnt að ákveða ýmis konar hindranir í lögum eða stjómsýsluframkvæmd við fasteignakaupum, umfram þær sem þegar gilda, t.d. er hægt að binda eignarhald á fasteignum því skil- yrði að menn skuli búsettir á því svæði þar sem fast- eignimar em. Slíkar hindranir mættu ekki fela í sér mismunun á grundvelli þjóðemis formlega séð, en gætu það í reynd, t.d. með búsetuskilyrðinu, eins og núgildandi reglur í nokkrum EB-löndum gera. Frumvarp landbúnaðarráðherra um lagabreytingar til að setja girðingar af þessum toga olli því á hinn bóginn að helstu talsmenn þess að erlendir aðilar yrðu hindraðir í jarðakaupum risu upp og sögðu að verið væri að gera jarðir verðlausar. Sannaðist þar hið fomkveðna að ekki verður bæði haldið og sleppt. Að lokum skal hér farið nokkrum orðum um al- mennt öryggisákvæði samningsins. Það kemur í staðinn fyrir fjölda fyrirvara sem annars hefði þurft að setja víðsvegar í samninginn. Samkvæmt því má grípa einhliða til öryggisráðstafana ef upp koma al- varlegir efnahagslegir, þjóðfélagslegir eða umhverf- islegir erfiðleikar í sérstökum atvinnugreinum eða sérstökum svæðum, sem líklegt er að verði viðvar- andi. Beita mætti ákvæðinu ef erfiðleikar væru yfir- vofandi. Ef til kæmi myndi Island sjálft meta hvort skilyrðin fyrir beitingu þess séu fyrir hendi. Gerð- ardómur gæti ekki véfengt þá ákvörðun, en hann gæti metið hvort ráðstafanrinar væru í hlutfalli við þá erfiðleika sem þær beinast að. Island gerði yfir- lýsingu við EES-samninginn varðandi beitingu ör- yggisákvæðisins, þar sem fram kom að Island myndi beita ákvæðinu ef upp kæmi alvarleg röskun á fasteigna- eða vinnumarkaði. EB gerði ekki gagn- yfirlýsingu og verður því að líta svo á að túlkun Is- lands sé óumdeild. Niðurstaðan er því sú að allir meginfyrirvarar Is- lands í samningaviðræðunum við EB halda. Sér- stök undanþáguákvæði tryggja gegn erlendum fjár- festingum í sjávarútvegi. Með löggjöf má tryggja íslenskt forræði yfir orkulindum og, í framkvæmd, bújörðum einnig. Almenna öryggisákvæðið tryggir gegn röskun á fasteignamarkaði almennt og á vinnumarkaði. ísland, Evrópa og framtíðin Utanríkisráðherra hefur sagt það oft að með EES-samningnum höfum við gerst þátttakendur í hinum framsæknasta hluta EB. Eins og ég hef rak- ið, snýst EES-samningurinn að mestu um hið fjóreina frelsi, auk jaðarmálefna, s.s. samvinnu í rannsóknum og þróun, umhverfis, mennta- og menningarmálum. Utan samningssviðsins standa þættir eins og sjávarútvegsstefna Evrópubandalags- ins, landbúnaðarstefna þess og hin sameiginlega viðskiptastefna gagnvart ríkjum utan bandalagsins. Allir þessir þættir fela í sér þá varðstöðu um sér- hagsmuni einstakra ríkja sem hefur valdið því að oft er litið á Evrópubandalagið sem lokað, rammgirt virki. Islendingar hafa hingað til hagnast mest á frjálsum millirfkjaviðskiptum. Eg tel hlutverk Is- lendinga eiga að vera að stuðla áfram að frjálsum milliríkjaviðskiptum eins og við höfum gert með þátttöku okkar í EFTA og GATT, þótt dauflega horfi nú um stundir um framtíð Urúgvæ-lotu GATT. Þegar samningaviðræður um EES hófust árið 1989, heyrðust ekki margar raddir hérlendis sem lögðu til aðild að Evrópubandalaginu. Þótt flest EFTA-ríkjanna hafi sótt um aðild, eða hafið undir- búning aðildarumsóknar á meðan á EES-viðræðun- um stóð, truflaði það ekki samningsáform okkar. Hér á landi var einfaldlega aldrei neinn verulegur á- hugi á EB-aðild. Á síðustu mánuðum hefur þess hins vegar gætt í nokkrum mæli að menn eru famir að velta fyrir sér aðild að Evrópubandalaginu af meiri alvöm en áður. Það hefur ítrekað komið fram að EB-aðild er ekki á dagskrá núverandi ríkisstjóm- ar. Fyrir því eru nokkrar ástæður. I fyrsta lagi er spumingin um aðild að Evrópu- bandalaginu þess eðlis að ekki er unnt að taka hana alvarlega nema um hana sé nokkur samstaða, jafnt meðal þjóðarinnar og á Alþingi. Aðild krefst stjóm- arskrárbreytingar og margháttaðrar aðlögunar að erfiðum fylgifiskum aðildar, s.s. fiskveiðistefnu EB. Enginn stjómmálaflokkur á Alþingi styður aðild að Evrópubandalaginu og aðeins fáeinir þingmenn hafa ljáð máls á því að kanna beri kosti og galla aðildar með opnum huga. Um viðhorf landsmanna þarf ekki að fjölyrða. I öðru lagi er EB ekki klúbbur sem afgreiðir um- sóknir um leið og þær berast. Allan sjöunda áratug- inn gerðu Bretar ítrekaðar tilraunir til að fá aðild að Evrópubandalaginu, en án árangurs. Þegar loks var gengið til samninga við Breta árið 1970 var jafn- framt samið við Dani, Norðmenn og Ira. Danir og Irar hlutu að fylgja Bretum inn í bandalagið vegna viðskiptahagsmuna. Aðildarsamningar við Grikk- land voru frágengnir í lok áttunda áratugarins og við Portúgal og Spán um miðjan níunda tuginn. Þá horfðu þau aðildarríki sem fyrir voru helst til þess að styðja með aðild við lýðræðisþróun í þessum ríkjum og fá aðgang að markaði þeirra með fram- leiðsluvörur sínar. Aðildin var í reynd lokapunktur- inn á mjög myndarlegri efnahags- og tækniaðstoð bandalagsríkjanna við þessi þrjú ríki. Tvö ríki, Malta og Tyrkland, sóttu um aðild fyrir löngu síðan, en hafa ekki enn fengið svar. Þá er óþarfi að minna á ítrekaðar óskir hinna nýfrjálsu mið-Evrópuríkja 9

x

Álit: tímarit löggiltra endurskoðenda

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Álit: tímarit löggiltra endurskoðenda
https://timarit.is/publication/1258

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.