Fréttablaðið - 13.06.2017, Side 12

Frá degi til dags
Útgáfufélag: 365 miðlar ehf. Stjórnarformaður: Einar Þór Sverrisson forStjóri: Ingibjörg Stefanía Pálmadóttir Útgefandi og aðalritStjóri: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is
aðStoðarritStjórar: Andri Ólafsson andri@frettabladid.is, Hrund Þórsdóttir hrund@stod2.is, Kolbeinn Tumi Daðason kolbeinntumi@365.is. Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri.
Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSn 1670-3871 fréttaBlaðið Skaftahlíð 24, 105 reykjavík Sími: 512 5000,
ritstjorn@frettabladid.is ÞróunarStjóri: Tinni Sveinsson tinni@365.is helgarBlað: Kristjana Björg Guðbrandsdóttir kristjanabjorg@frettabladid.is markaðurinn: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is menning: Magnús Guðmundsson
magnus@frettabladid.is lífið: Guðný Hrönn Antonsdóttir gudnyhronn@frettabladid.is ljóSmyndir: Vilhelm Gunnarsson villi@365.is framleiðSluStjóri: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Halldór
Þorbjörn
Þórðarson
thorbjorn@frettabladid.is
Aðfaranótt 1. júní var fjármálaáætlun ríkis-stjórnarinnar til næstu fimm ára samþykkt með einu atkvæði, 32-31. Áætlunin hefur fengið
furðu litla athygli miðað við hversu áhrif hennar verða
mikil fyrir íslenskt samfélag ef hún nær fram að ganga.
Sérstaklega þarf að hafa áhyggjur af heilbrigðismálum,
menntamálum, málefnum öryrkja og fatlaðs fólks,
húsnæðis- og fjölskyldumálum ásamt samgöngum og
löggæslu. Þetta eru einmitt málin sem rætt var mikið
um í kosningabaráttunni og allir flokkar gáfu loforð um
að raða framar. En auk þessa eru helstu jöfnunartækin
veikt; barnabætur og húsnæðisbætur og áætlunin mun
leiða til aukins ójafnaðar. Þetta gengur allt gegn stefnu
jafnaðarmanna. Þess vegna lagði Samfylkingin fram
breytingartillögur við fyrrgreind málasvið áætlunar-
innar svo og við þróunarsamvinnu.
Við gerðum einnig tillögur á tekjuhliðinni um rétt-
látara skattkerfi, sem spornar gegn auðsöfnun á fárra
hendur og gefur sanngjarnari tekjur af auðlindum
þjóðarinnar. Tillögur okkar eru raunhæfar og hefðu
stuðlað að auknum jöfnuði, uppbyggingu innviða og
betra velferðarkerfi ef þær hefðu verið samþykktar.
En þær voru felldar af hægristjórninni eins og við var
að búast, enda hafa þau þegar svikið nær allt sem þau
lofuðu fyrir kosningar.
Ríkisfjármálin hafa stýrandi áhrif á velferð lands-
manna. Ekki er að vænta endurreisnar heilbrigðiskerfis-
ins í valdatíð núverandi ríkisstjórnar þó um 90 þúsund
manns hafi krafist þess með undirskriftum. Jafnrétti til
náms á einnig undir högg að sækja vegna sveltistefnu
bæði á framhaldsskóla- og háskólastiginu. Það sama á
við um umferðaröryggi á holóttum og þröngum vegum.
Stefnuleysi og skortur á uppbyggingu hjúkrunar-
heimila hefur ekki aðeins slæm áhrif á fólkið sem þarf á
þjónustunni að halda, heldur einnig á daglegt líf þeirra
sem hlúa að öldruðum fjölskyldumeðlimum sem bíða
mánuðum saman eftir plássi á hjúkrunarheimilum.
Fjármálaáætlunin ríkisstjórnarinnar varðar alla
landsmenn og afhjúpar stjórnarflokkana þrjá, betur en
nokkuð annað, sem hægriflokka undir sterkum áhrifum
nýfrjálshyggju.
Afhjúpandi áætlun
Oddný G.
Harðardóttir
formaður þing-
flokks Samfylk-
ingarinnar
Ekki er að
vænta endur-
reisnar
heilbrigðis-
kerfisins í
valdatíð
núverandi
ríkisstjórnar.
Fatboy Original
púðinn
H E I L S U R Ú M
A
R
G
H
!!!
1
60
51
7
Verð frá 23.650 kr.
YFIR
30
LITIR
Öryggið
Sigríður Andersen dómsmálaráð-
herra segist treysta mati ríkislög-
reglustjóra um aukinn viðbúnað
þegar margmenni kemur saman
hér á landi. Miklar deilur hafa
skapast vegna vopnaðra sérsveit-
armanna sem stóðu vörð í mið-
bænum um helgina. Það er nauð-
synlegt að dómsmálaráðherra hafi
traust á ríkislögreglustjóra. Hið
sama traust á mati stjórans var
þó ekki uppi þegar ríkisfjármála-
áætlun var afgreidd við þinglok.
Í athugasemdum ríkislögreglu-
stjóra við frumvarpið er fullyrt
að lögreglumenn séu of fáir til að
geta sinn öryggishlutverki sínu.
Fjármálaáætlun geri ekki ráð fyrir
fjármagni sem geti bætt úr því.
Ætli rekstrarmenn ráðuneytisins
hafi komist að því að hver byssa
kosti minna en stöðugildið?
Ógnin
Það hefur verið sérstakt að fylgjast
með hvernig byssumálið skiptist
eftir flokkspólitískum línum.
Hægra megin virðist fólk ánægt
með frumkvæði Ríkislögreglu-
stjóra en vinstra megin heyrist fólk
finna til óöryggis í návist skot-
vopnanna. Sumum virðist finnast
það ófrávíkjanleg regla að lögregla
eigi aldrei að bera vopn á Íslandi.
Aðrir virðast álíta að einhvern
tímann gæti komið upp sú ógn að
vopnaburður þyki nauðsynlegur,
en sá tími sé ekki kominn. Því er
þó ósvarað hver sé best til þess
fallinn að meta hvenær sá tími sé
kominn, ef ekki Ríkislögreglu-
stjóri. snaeros@frettabladid.is
Sú ríkisstjórn
sem nú er við
völd hefur
ekki áhuga á
að nota skatta
til að draga úr
sykurneyslu.
Hins vegar er
hægt að beita
öðrum
aðferðum til
að reyna að
ná sama
markmiði.
Þegar við borðum sykur losar heilinn boð-efnið dópamín sem lætur okkur líða vel. Ástæða þess að okkar tegund elskar sætindi er sú að forfeður mannsins lærðu að ef þeir fundu ber eða hunang urðu þeir að borða þau hratt. Þróunarfræðilegar ástæður rót-
festu ástarsamband mannsins og sykurs.
Margir áratugir eru síðan læknar fóru að líkja sykri
við fíkniefni. „Margir læknar og matarráðgjafar gera
sér ljóst að sykur hagar sér klínískt á svipaðan hátt og
fíknilyf. Neysla sykurs skapar þörf fyrir meiri sykur
og margir sjúklingar fá vanlíðan þegar sykurneysla er
stöðvuð um hríð,“ segir í grein Ársæls Jónssonar læknis,
Um mataræði og menningarsjúkdóma, sem birtist í
Læknablaðinu 1974.
Besta leiðin til að halda í fitu og bæta á sig meiru fitu
er að borða viðbættan sykur. Of mikil neysla viðbætts
sykurs er ein helsta orsök offitufaraldursins á Vestur-
löndum. Meðal annars af þessari ástæðu fór Alþjóða-
heilbrigðismálastofnunin í endurskoðun á næringar-
viðmiðum fyrir viðbættan sykur. Frá árinu 2015 hefur
stofnunin mælt með að fullorðnir og börn fái alls ekki
meira en 10 prósent af heildarkaloríuinntöku sinni úr
viðbættum sykri. Æskilegt sé þó að miða við 5 prósent.
Fyrir fullorðinn karlmann er það um 25 grömm af sykri
á dag. Það jafngildir sex Oreo-kexkökum. Ein lítil kók
í gleri (250 ml) fer yfir hámarkið en í henni eru 26,5
grömm af sykri.
Mörg dæmi frá útlöndum sýna að sykurskattar virka
sem tæki til að draga úr sykurneyslu. Bæði Norðmenn
og Finnar hafa sérstaka sykurskatta og Bretar frá og
með næsta ári. Niðurstöður íslenskrar rannsóknar sem
birtar voru í byrjun þessa árs leiddu í ljós að fyrir hvert
prósentustig sem verð á gosi hækkaði um minnkaði
eftirspurnin um sama hlutfall. Í nýrri meistararit-
gerð í lýðheilsufræði við læknadeild HÍ er komist að
þeirri niðurstöðu að skoða þurfi á ný skattlagningu
gosdrykkja og sykraðrar matvöru hér á landi í þágu
lýðheilsu.
Það hvernig draga eigi úr sykurneyslu er pólitísk
spurning. Það er í eðli sínu stjórnlynt viðhorf að skatt-
leggja mat sem er óhollur í þeim tilgangi að draga úr
neyslu á honum. Stjórnlynd viðhorf eiga sér hins vegar
margar birtingarmyndir í samfélaginu. Við bönnum til-
tekinn hóp vímuefna og gerum dreifingu og sölu þeirra
refsiverða. Við skattleggjum vímuefnið áfengi mun
harðar en aðrar þjóðir. Ástæður þess eru nokkurs konar
blanda af stjórnlyndi og tekjuöflun fyrir ríkissjóð.
Sú ríkisstjórn sem nú er við völd hefur ekki áhuga á
að nota skatta til að draga úr sykurneyslu. Hins vegar er
hægt að beita öðrum aðferðum til að reyna að ná sama
markmiði. Til dæmis markvissri fræðslu. Það er mikil-
vægara fyrir þær kynslóðir barna sem nú eru í grunn-
skólum að tileinka sér fjármálalæsi og næringarfræði en
að geta nefnt alla firði landsins eða geta skilið dönsku.
Því til þess að geta átt gott líf er mikilvægt að börn skilji
mikilvægi þess að vera með jákvætt eigið fé og hvernig
eigi að stuðla að líkamlegri heilsu með ábyrgu fæðuvali.
25 grömm
1 3 . j ú n í 2 0 1 7 Þ R I Ð j U D A G U R12 s k o Ð U n ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
SKOÐUN
1
3
-0
6
-2
0
1
7

0
4
:2
1
F
B
0
4
0
s
_
P
0
2
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
1
2
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
D
1
0
-9
7
3
8
1
D
1
0
-9
5
F
C
1
D
1
0
-9
4
C
0
1
D
1
0
-9
3
8
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
2
B

F
B
0
4
0
s
_
1
2
_
6
_
2
0
1
7
C
M
Y
K