Útsýn - 15.10.1945, Síða 7

ERLENDAR FRETTIR
raddir, sem vildu gruna Mr. Chur-
chill um undirmál, og nærðist sá
grunur helzt af því, að bréfin fengust
ekki birt, jafnvel ekki eftir að stjórn-
arskiptin urðu í Bretlandi í sumar,
í þetta sinn var ekki því til að
dreifa. Og því ánægjulegra er það,
að leki kom nýlega að leyndarskjóð-
unni, fyrir tilverknað fréttaritara
Reuters suður í Sviss, og út flóðu
bréfin, óstytt og óbrjáluð. Bréf Fran-
cos, sem sér fyrir endadægur Hitlers
og óttast afleiðingarnar af fylgi sínu
við hann, er örþrifaráð til þess að
reyna að ota Bretum í krossferð gegn
Rússum, og ritað af því steigurlæti,
sem menn kannast við af blöðum og
útvarpi, um ágæti síns stjórnarfars,
en svar Churchills er svo afdráttar-
laust, að um það ætti enginn að vera
ófróður. Pað er á þessa leið:
„Ég myndi láta yðar liágöfgi rata í
háskalega villu, ef ég ekki upprætti
þá hugmynd yðar, að stjórn Hans Há-
tignar væri til þess búin að líta við
nokkru ríkjasambandi, sem grund-
vallað væri á fjandsemi við hina
rússnesku bandamenn vora, eða á
ímyndaðri nauðsyn þess að reisa
varnir gegn þeim. Stefna ríkisstjórnar
Hans Hátignar er óbifanlega grund-
völluð á því, að brezk-rússnesk sam-
vinna innan vébanda fyrirhugaðs al-
þjóðabandalags sé lífsnauðsyn, ekki
einungis í þágu Bretlands heldur
einnig fyrir frið og velmegun í Ev-
rópu allri um ókomna tíma“.
Hið nafnkunna brezka blað, Man-
chester Guardian, spyr, hvort rúss-
neska stórblaðið Pravda vilji nú gera
svo vel að birta svar Mr. Churchills.
Fleirum en Bretum myndi þykja það
miklu máli skipta, að það hefði verið
gert að stórri forsíðufregn í helztu
blöðum Rússa.
100 sinnum,
sterkari
atómsprengja
Leyndarmálið í höndum
amerískra auðbýfinga.
MEÐAN enn er verið að telja þá,
sem létu lífið fyrir fyrstu kjarnorku-
sprengjunum í Hiroshima og Naga-
saki (200 og 300 þúsund), berast þær
ÚTSÝN
fréttir, að amerískir vísindamenn séu
komnir vel á veg með að búa til
kjarnorkusprengju, sem er 100 sinn-
um sterkari en þær, sem varpað var
á Japan.
Samtímis er sagt, að þeim hafi
tekizt að búa til efni, sem nota megi
við kjarnorkusprengingar í stað ur-
aniums. Er þetta nýja efni nefnt plu-
tonium og er talið „miklu heppilegra
og ódýrara".
VISINDAMENNIRNIR, sem unnu að
kjarnorkusprengjunni í Ameríku, eru
nú flestir komnir heim til sín aftur,
og hafa margir þeirra leyft að hafa
eftir sér ummæli um rannsóknirnar
eða haldið opinbera fyrirlestra um
þær, eins og prófessor Niels Bohr i
Kaupmannahöfn fyrir nokkrum dög-
um.
Sir Janies Chadwick, einn hinn
allra fremsti meðal þessara visinda-
inanna, sagði^im sprengjuna:
„Grundvallarlögmálin, sem kjarn-
orkusprengjan byggist á, eru svo
alkunn, að það er aðeins tíma-
spursmál, þangað til allar þjóð-
ir geta framleitt sams konar
' sprengju, jafnvel án þess að fá
að vita um leyndarmál Breta og
Bandaríkjamanna um hana. Ég
held ekki, að það sé neitt öryggi
fólgið í þvi, að allar þjóðir hafi
kjarnorkusprengjur, en eitthvað
verður að gera til þess að hafa
hemil á notkun þeirra“.
MENN VITA, að framleiðsla fyrstu
kjarnorkusprengjunnar, þ. e. a. s. all-
ar rannsóknir og framkvæmdir, sem
þurfti til þess að framleiða hana,
kostuðu 13.000.000.000 — þrettán þús-
und milljónir — ísl. króna. Pað er
nærri tífalt meira en varið er árlega
til menntamála í Bretlandi, tuttugu
sinnum meira en varið er þar til
allra heilbrigðismála. Þessi fyrsta
sprengja drap 200 þúsund manns.
Næsta sprengja var vitanlega miklu
ódýrari, þar sem stofnkostnaður
„verksmiðjanna“ dreifðist á báðar, en
hún var þó um leið allmiklu öflugri,
drap 300 þúsund manna.
MÖRGIJM hefur orðið á að spyrja:
Var- það alveg nauðsynlegt að drepa
hálfa milljón manna til þess að sann-
færa Japana um mátt atómsprengj-
unnar?
Prófessor Oliphant i Birmingham,
sem var í stjórnarnefnd vísinda-
mannanna, sem framleiddu sprengj-
urnar, hefur sagt frá því, að vísinda- -
mennina sjálfa hafi hryllt við afleið-
ingum sprengjunnar, jafnvel meira
en nokkra aðra.
„Vísindamennirnir álitu, að hægt
hefði verið að beita þessu vopni
gegn Japan með miklum árangri, án
þess að varpa sprengjunum á borgir.
Það mátti aðvara Japana með flug-
miðum og útvarpi, og varpa síðan
sprengju á óbyggt svæði. Japanar
hefðu þá séð land sitt uppljómað
af sterkara ljósi en frá nokkurri sól,
sem nokkurn tíma hefði skinið á Jap-
an. Ef þeir hefðu elcki látið sér segj-
ast við það, mátti afiná af jörðunni
einhverja af eyjunum í Tokioflóa,
þar sem þeir hafa herskipalægi.
En vísindamennirnir hefðu ekki,
fyrr en í síðustu lög varpað þessari
sprengju á borgir“.
ÍSKYGGILEGUSTU fregnirnar um
kjarnorkusprengjuna eru þær, að þótt
framleiðsla hennar sé að nafninu til
í höndum ameríska hermálaráðu-
neytisins, er hún í raun og veru kom-
in í hendur amerískra auðkýfinga,
vopnaverksmiðjanna miklu Dupont.
Frjálslyndir menn í Bandaríkjun-
um, sem vita um hin gífurlegu áhrif,
sem vopnaverksmiðjurnar hafa í
stjórnmálum á bak við tjöldin, álíta,
að leyndarmálin um framleiðslu
kjarnorkusprengjunnar hefðu ekki
getað komizt í verri hendur. Pað er
sagt, að Eisenhower hershöfðingi sé
á sömu skoðun.
Enska blaðið Cavalcade, sem skýrir
frá þessu, segist einnig geta fullyrt,
að Churchill og Roosevelt hafi á sín-
um tíma samið svo um, að sprengj-
urnar skyldu verða framleiddar í
Ameríku, en ákveðinn hluti fram-
leiðslunnar síðan sendur til Bretlands.
Bretar vita öll leyndarmálin um fram-
leiðsluna, en hafa varla efni á að
framleiða sprengjurnar. Samt er í
ráði að koma upp verksmiðju til
að framleiða sprengjur í Bretlandi.
Áhrifamiklar klíkur í Englandi
vinna að því, að Bretar taki nú þegar
þátt í hinu nýja vígbúnaðarkapp-
hlaupi, sem sýnilega er hafið, og nú
snýst um að framleiða sem fyrst, eins
mikið og hægt er af öflugustu kjarn-
orkusprengjum.
7