Dagblaðið Vísir - DV - 06.10.2017, Blaðsíða 10

10 Helgarblað 6. október 2017fréttir
F
immtudaginn 5. október
voru haldnir á Gauknum
tónleikar sem báru yfir-
skriftina „Stopp! Hugvekja/
Tónleikar um geðheilbrigðismál“.
Þar stigu á svið margar íslenskar
þungarokkhljómsveitir eins og
World Narcosis, We Made God
og Skaði. En einnig voru þar flutt
ávörp af sálfræðingum og öðrum
einstaklingum sem hafa reynslu af
að hjálpa þeim sem hafa glímt við
þunglyndi og aðra geðsjúkdóma.
Frumkvæði námsstúlkna
Tveir ungir námsmenn, Bylgja
Guðjónsdóttir og Elín Jósepsdóttir,
skipulögðu viðburðinn til að bregð-
ast við mikilli sjálfsvígshrinu sem
gengið hefur yfir þungarokkheim-
inn á Íslandi í ár. Frá því í apríl hafa
fimm ungir karlmenn, sem annað-
hvort voru hljómsveitarmeðlimir
eða áhangendur þungarokkhljóm-
sveita, svipt sig lífi.
Bylgja segir: „Við sátum saman
í kaffi heima hjá mér og vorum að
ræða atburði seinustu mánaða.
Þetta var orðið svo mikið, á svo
stuttum tíma, að ég var byrjuð
að hrökkva við ef einhver sagði
„Varstu búin að heyra?“. Þá áttuð-
um við okkur á því að þetta væri
ekki eðlilegt ástand. Við fundum
okkur knúnar til að gera eitthvað
og þá fæddist sú hugmynd að
halda tónleika, því hvað er betra
en að tjá sig með tónlist?“ Hún
áætlar að þungarokksenan á Ís-
landi telji einungis um nokkur
hundruð einstaklinga og því er
þetta hlutfall sjálfsvíga gríðarlega
hátt. „Ég þekkti þá ekki persónu-
lega en þetta er lítil sena og það
vita allir af öllum.“
Fyrsta skrefið var að ræða við
eigendur Gauksins sem voru allir
af vilja gerðir til að hjálpa. Að-
gangur var ókeypis en tekið var við
frjálsum framlögum til sjálfsvígs-
forvarnarsamtakanna Pieta. Níu
hljómsveitir voru bókaðar sem
og sálfræðingarnir Kristján Helgi
Hjartarson og Tómas Kristjáns-
son, Hanna Ruth Ólafsdóttir frá
Rauða krossinum og útvarpskon-
an Andrea Jónsdóttir.
Karlmennskuímyndin
yfirþyrmandi
Bylgja segir takmark tónleikanna
hafa verið þríþætt, það er að vekja
fólk til umhugsunar um þessi mál,
að auka fræðslu um þau úrræði
sem í boði eru og minnast þeirra
sem fallið hafa í valinn. Sérstakt
minningarleiði var á staðnum þar
sem fólk gat sett blóm, ljósmyndir
eða aðra muni til að minnast fall-
inna félaga. „Við viljum sýna sam-
hug og fá fólk til að opna sig um
þetta. Við viljum koma áleiðis
þeim skilaboðum að sjálfsvíg sé
ekki lausnin.“
Karlmenn eru sérstakur
áhættuhópur þegar kemur að
sjálfsvígum og það á við í rokk-
inu sem og annars staðar. „Þessi
karlmennskuímynd er svo yfir-
þyrmandi og það er erfitt fyrir þá
að tjá sig um þetta. Þeim er kennt
það frá unga aldri að gráta ekki og
sýna engar tilfinningar og það vilj-
um við uppræta. En við megum
ekki gleyma konunum okkar. Þær
fremja síður sjálfsvíg en eru oft
inni í kerfinu með langvarandi
vandamál, jafnvel í mörg ár.“
Bylgja telur að auka megi á
fræðsluna um lausnir og úrræði
sem í boði eru, bæði í framhalds-
skólum og grunnskólum. Nefnir
hún sérstaklega neyðarsíma
Rauða krossins, 1717, þar sem
hægt er að hringja inn nafnlaust
og frítt.
Hún þekkir marga sem
eru að kljást við þunglyndi og
aðra geðsjúkdóma. Þá hefur
hún sjálf þurft að glíma við
andleg veikindi. „Þess vegna
skipti þetta mig svo miklu
máli. Ég hef átt í minni bar-
áttu og sem betur fer geng-
ið vel. Ég leitaði mér hjálpar
en komst þá jafnframt að því
að úrræðin liggja ekki í aug-
um uppi. Heilbrigðisstarfs-
fólk er allt af vilja gert til að
hjálpa manni en það þarf
meiri fræðslu um þetta.“
Grímur þunglyndis
Bjarni Jóhannes Ólafsson,
gítarleikari og söngvari
hljómsveitarinnar Church
House Creepers frá Akur-
eyri, svipti sig lífi 19. apríl
síðastliðinn eftir baráttu
við þunglyndi. Félagar
hans úr hljómsveitinni
komu fram á tónleikunum til að
minnast hans.
Ágúst Örn Pálsson, gítarleikari
norðlensku hljómsveitarinnar
Röskunar þekkti vel til Bjarna.
„Hann var ægilega hress og
hæfileikaríkur, fyndinn og til í
allt. Ég myndi segja að hann hafi
verið góður vinur vina sinna.“
Andlát Bjarna kom Ágústi hins
vegar nokkuð á óvart. „Ég hafði
ekki verið í sambandi við hann í
nokkurn tíma og vissi lítið um það
hvernig honum leið. Við höfðum
aldrei talað um þetta en ég gerði
ráð fyrir því að þetta væri raun-
in. Það er auðvelt að sjá alls konar
merki um þetta eftir á.“
Hann segir þessi merki helst
vera mikinn hressleika og kímni í
bland við óhóflega áfengisneyslu.
„Menn setja upp alls konar grím-
ur.“ Önnur einkenni geta verið
sú að loka sig af, hætta að hafa
samband við fólk og mæta ekki á
samkomur eða viðburði. Það séu
„sígild kvíðaeinkenni.“
Var viss um sjálfsvíg
Ágúst þekkir nokkra einstaklinga í
rokkinu sem eru að glíma við and-
leg veikindi. Sjálfur hefur hann
þurft að berjast við þunglyndi og
kvíða í mörg ár. „Ég varð mjög
þunglyndur í kringum árið 2004
og var frá vinnu í 18 mánuði. Um
tíma var ég mjög tæpur. Ég man
mjög vel að ég var fyrst og fremst
viss um að ég kæmi til með
að drepa mig. Mig langaði
það ekki en mér fannst það
óumflýjanlegt og var skít-
hræddur við það.“
Hann fór til geðlæknis
sem skrifaði upp á lyf fyrir
hann og bókaði annað viðtal
eftir sex vikur, sem er sá tími
sem það tekur að sjá hvort
lyfin virki. En þremur vikum
síðar hafði ástandið versnað
mikið. „Þáverandi kærasta
mín fór á spítalann og grát-
bað um annað viðtal hjá
öðrum lækni því að hún var
hrædd. Eftir það fékk ég tíðari
viðtöl og frábæra þjónustu.“
Geðlæknirinn kom honum
í hópmeðferð en það þurftu
að líða fimm mánuðir þangað
til hún gat hafist. „Mér fannst
sú bið mjög erfið en ég sé það
vel eftir á að ég var alls ekki
tilbúinn fyrr. Ég þurfti að vera
heima og taka lyfin mín sem ég
gerði.“ Eftir hópmeðferðina fylgdi
læknirinn honum lengi eftir, sem
Ágúst er þakklátur fyrir. „Ég hef
alltaf haft það á tilfinningunni að
ég hafi verið mjög heppinn með
geðlækni.“
Í dag er Ágúst á mun betri stað
en hann segist meðvitaður um
að hann muni sennilega aldrei
læknast af þunglyndinu og kvíð-
anum. „Fyrir um tíu árum var ég
mjög hræddur um að eiga nokkra
slæma daga í röð og enda á að
drepa mig. Núna reyni ég að passa
mig á því að vera ekki of hræddur
við þetta en ég þarf líka að passa
mig á að vanmeta þetta ekki.“ n
n Tónleikar með boðskap n Hressleiki og ofdrykkja merki þunglyndis
5 sjálFsvíg
á HálFu ári
Kristinn Haukur Guðnason
kristinn@dv.is
„Ég man það mjög
vel að ég var fyrst
og fremst viss um að ég
kæmi til með að drepa
mig. Mig langaði það
ekki en mér fannst það
óumflýjanlegt og var skít-
hræddur við það.
Bylgja Guðjónsdóttir
„Hvað er betra en að tjá
sig með tónlist?“
Ágúst Örn Pálsson „Ég hef alltaf
haft það á tilfinningunni að ég hafi
verið mjög heppinn með geðlækni.“
„Þá áttuðum
við okkur á því
að þetta væri ekki
eðlilegt ástand