Dagblaðið Vísir - DV - 06.10.2017, Blaðsíða 59

menning 35Helgarblað 6. október 2017
tónlist í dag. Krakkar „downloada“
bara einhverju upptökuforriti og
kaupa sér míkrófón og geta strax
farið að gefa út lög á Spotify.“
Frá a til ö
Sú hip-hop tónlist sem heyrist
á Íslandi í dag er eins og annars
staðar að langmestu leyti smíðuð
stafrænt í hljóðvinnsluforritum og
með stýritækjum sem tengd eru
við þau, en aðeins að örlitlu leyti
með hliðrænum græjum á borð
við trommuheila, samplera eða lif-
andi hljóðfæri. Líkt og víðast hvar
erlendis eru það hljóðvinnslu-
forritin Ableton Live, Logic, Pro
Tools, FL Studios og Cubase sem
flestir notast við – en margir þeirra
sem DV ræddi við byrjuðu tón-
smíðaferilinn í enn einfaldari for-
ritum á borð við Garage Band.
Erlendis eru það oftar en ekki
stór teymi sem skipta með sér
verkum í framleiðslu tónlistar.
Einstaklingar sem sérhæfa sig í
framleiðslu takta selja þá staka,
annar aðili tekur við, aðstoðar við
að ákveða uppbyggingu lagsins
og semja laglínur, tæknimenn að-
stoða og stýra upptökum í hljóð-
verinu, aðrir sjá svo um að hljóð-
blanda upptökuna og enn aðrir
ganga frá laginu. Þá er yfirfram-
leiðandi sem vinnur náið með
rapparanum. Á Íslandi sinna
pródúserarnir oftast fleira en
einu hlutverki og ganga jafnvel í
öll hlutverkin, starfa þá náið með
rapparanum og framleiða lagið al-
veg frá lagasmíð til útgáfu.
Dúettinn Reddlights hefur
lengi vel verið risinn í fram-
leiðslu rapptónlistar á Íslandi og
unnið með nánast öllum sem
skipta máli, en kannski má helst
nefna samstarf þeirra við Emm-
sjé Gauta, Friðrik Dór, BlazRoca
og ekki síst Gísla Pálma. Á síð-
ustu tveimur til þremur árum hafa
svo bæst við fleiri teymi sem geta
framleitt hljóðheim í hæsta gæða-
flokki. Tvíeykið No Judging Eyes
sem stendur á bak við Aron Can,
teymið í kringum Sturla Atlas, og
pródúserinn Marteinn sem kallar
sig Bangerboy.
„Það eru margir sem gera bara
takta, en það eru ekki margir
pródúserar sem eru að ganga frá
lögum alveg frá a til ö. Lengi vel
voru bara örfáir sem gátu gert
þetta, eiginlega bara Reddlights
og StopWaitGo. En nú eru alltaf að
bætast við fleiri,“ segir Logi Pedro
Stefánsson, einn af mönnunum á
bak við hljóðheim Sturla Atlas og
fleiri tengdra verkefna.
Annar pródúser sem vinnur
lög alveg frá a til ö er rapparinn og
hljóðsmiðurinn Joe Frazier sem
býr til tónlist með Herra Hnetu-
smjör: „Það eru margir sem eru
bara að gera „beats“ en svo eru
aðrir sem eru pródúserar í orðsins
fyllstu merkingu, eru þá að vinna
með listamönnum að því að setja
saman lagið, ákveða uppbyggingu
á söng, semja saman viðlög, hljóð-
blanda og mastera. Menn byrja oft
á að gera bara takta en finna sér
svo yfirleitt einhverja samstarfs-
menn, þá myndast teymi rappara
og pródúsers og í sameiningu gera
þeir allt frá a til ö,“ segir Frazier.
„Pródúksjón og lagasmíðar
haldast meira í hendur í hip-hopi
en mörgum öðrum tónlistarstefn-
um. Það er kannski þess vegna
sem það er mesta gróskan þar í
dag,“ segir Logi Pedro.
Fjölbreytt og alþjóðlegt
Fyrir utan gróskuna virðist ís-
lenska hip-hopið ekki skera sig úr
í neinum grundvallaratriðum frá
annarri tónlist í hinum netvædda
rappheimi. Það fylgir alþjóðleg-
um straumum og tísku, þannig
á til finningaþrungið söngrapp
á mörkum r'n'b, popps og hip-
hops upp á pallborðið og harka-
leg suðurríkjaleg trap-tónlist hef-
ur verið sérstaklega áberandi. Eins
og annars staðar eru taktarnir oft-
ar en ekki að verða naumhyggju-
legri en áferðarfallegri – eða þá
þvert á móti, meðvitað skítugri.
Þegar viðmælendur DV voru
spurðir hvort þeir teldu að það
væri að þróast einhver sérstakur
hljómur í íslensku hip-hopi voru
fæstir á því að slíkt mætti greina:
„Ég hef reyndar heyrt að sumt af
því sem við séum að gera á Íslandi
hljómi svolítið svipað og það sem
er verið að gera í Evrópu – Dan-
mörku, Þýskalandi, Frakklandi.
Það er kannski eitthvað evrópskt
sánd,“ veltir Joe Frazier fyrir sér.
„Það sem er í gangi hér er alveg
í beinni tengingu við það sem er í
gangi úti í heimi. Um leið og það
koma fram einhverjir rapparar
sem verða stórstjörnur úti heyrir
maður hvernig áhrifin koma strax
hingað. Ég held að maður taki ekki
beint eftir því að lög sé íslensk,
maður er frekar farinn að halda að
þau séu bandarísk – þau eru farin
að hljóma svo vel,“ segir Björn Val-
ur, en flestir viðmælendur DV tala
frekar um fjölbreytileika í senunni,
hér séu ólíkir taktsmiðir farnir að
þróa eigin einkennandi stíl, frekar
en að það sé eitthvað auðheyran-
legt sem sameinar þá.
Fjölbreytileikann skortir þó til-
finnanlega á einu sviði. Á þeim
nokkrum vikum sem blaðamaður
vann umfjöllunina rakst hann
nánast á engan kvenkyns pródúser
sem vinnur takta eða pródúser-
ar íslenska rapptónlist. Viðmæl-
endur gátu bent á nokkrar stelpur
sem eru að prófa sig áfram í takt-
smíðum og í dýpstu grasrótinni
eru einstök dæmi um lög unnin
af konum – en í þeirri tónlist sem
hefur verið áberandi á Spotify eða
í útvarpinu í sumar er ekki um
auðugan garð að gresja. Jafnvel
þar sem konur eru að rappa eru
það yfirleitt karlmenn sem snúa
tökkunum.
Farin að jafnast á
við það besta erlendis
Allir viðmælendur DV eru sam-
mála um að að gæðin hafi aukist til
muna í hljóðframleiðslu íslenskra
rapplaga á undanförnum árum.
Mun fleiri taktsmiðir séu farnir að
gera tónlist sem á fullt erindi er-
lendis og jafnast jafnvel á við það
besta sem er framleitt í Bandaríkj-
unum.
„Það sem mér finnst hafa gerst
síðastliðin ár er hvað er allt er farið
að sánda ógeðslega vel. Íslensk
pródúksjón er bara allt í einu kom-
in á alþjóðlegt level. Það er svo
mikið af ungu liði sem elst upp
við gott hljóð og hefur hæfileikann
til að fatta hvaða hljóðfæri passa
við hvað. Taktarnir eru orðnir svo
rosalega góðir í heildina,“ segir
Helgi Sæmundur Guðmundsson
úr hljómsveitinni Úlfur Úlfur.
„Við erum komin með alveg
mjög góðan standard. Þeir sem
eru að gera þetta af einhverri
alvöru eru með alveg „legit
sound“ sem myndi virka alls stað-
ar annars staðar,“ segir pródús-
erinn Marteinn sem kallar sig
Bangerboy.
Logi Pedro talar um mikinn
áhuga á íslensku rappi til að
mynda frá Skandinavíu. „Það er
alveg ljóst að þetta er komið á
sama level og þarna úti. Senan þar
er auðvitað miklu stærri og sterk-
ari, það eru meiri peningar, meiri
iðnaður og fólk sem veit hvað það
er að gera en gæðin eru ekkert
minni hér.“
Engir brjálaðir peningar
Annað sem hefur áhrif á stöðu
hljóðsmiðanna er að tónlistar-
bransinn er að breytast og sala
tónlistar er aðeins lítill hluti af
innkomu tónlistarmanna, sem eru
farnir að einbeita sér í auknum
mæli að framleiðslu varnings og
ekki síst framkomu á tónleikum.
En þar sem þessir þættir eru síð-
ur á könnu pródúsersins er ekki
auðvelt að lifa sem hip-hop laga-
smiður. Möguleikarnir á innkomu
felast kannski hvað helst í tón-
leikahaldi með rappara og því að
selja takta – en ýmsir viðmælend-
ur DV telja það vera það sem koma
skal.
„Ég hef ekki ennþá reynt að
selja takta út en ég er alltaf með
það bak við eyrað,“ segir Björn Val-
ur. „Ef maður ætlar að reyna að
lifa af þessu ætti maður að vera
duglegri við að henda í einhverja
banka. Þetta er enginn „booming
business“ í þessu á Íslandi og engir
brjálaðir peningar. En ég sjálfur
er mjög heppinn að vera að spila
með Gauta og Úlfur Úlfur,“ segir
Björn Valur.
„Það eru mjög fáir íslenskir
pródúserar sem eru að selja lög
út til erlendra listamanna en það
gætu auðveldlega verið miklu
fleiri. Þetta er eitthvað sem þarf
að skoða. Íslenskt rapp er komið
á það stig að Útón eða aðrir ættu
að fara að skoða að setja upp ein-
hvers konar lagasmíðabúðir þar
sem erlendir listamenn koma
hingað, eða eitthvert frumkvæði
til að fá íslenska pródúsera til að
semja fyrir erlenda listamenn,“
segir Logi Pedro. n
Framhald 
„Þú þarft
ekkert nema
míkrófón og far-
tölvu og þá getur
þú búið til banging
hip-hop lag
Í bakgrunninum Framleiðendur og taktsmiðir
standa oftar en ekki í skugga rapparanna sem eru and-
lit tónlistarinnar út á við. Hér má sjá rapparann Gísla
Pálma á Iceland Airwaves árið 2015. Mynd ÞorMar Vignir
Tölvan tekur yfir Lex Luger er einn af þeim framleiðendum sem hefur verið í fararbroddi
hinnar stafrænu byltingar í rappi á 21. öldinni.
Upphafsmaðurinn DJ Kool Herc er yfirleitt titlaður sem
upphafsmaður hip-hop tónlistarinnar í New York á fyrri hluta
áttunda áratugarins. Hann notaði tvo plötuspilara og gamlar
fönkplötur til að skapa dansvæna tónlist. Fljótlega fóru sumir
partígestir að grípa í hljóðnema og rappa yfir taktana.