Morgunblaðið - 22.02.2017, Page 10

10 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 22. FEBRÚAR 2017
því að stutt sé við bakið á ritstýrðri
blaðamennsku því hún verði mikil-
vægari eftir því sem vinsældir órit-
stýrðra samfélagsmiðla aukist.
Facebook tekur til hjá sér
Falsfréttir hefur oft borið á góma
undanfarið, ekki síst eftir forseta-
kjörið í Bandaríkjunum og
embættistöku Donalds Trumps.
Hann hefur jafnvel sakað virta
fréttamiðla um að flytja falskar frétt-
ir.
Samfélagsmiðillinn Facebook hef-
ur notið þess vafasama heiðurs að
vera vettvangur sumra sem vilja
koma fölskum fréttum á flot. Það
hefur borið þann árangur að upp-
spunnar „fréttir“ komast í um-
ræðuna og rata jafnvel í virta rót-
gróna fréttamiðla. Facebook reynir
nú að grípa í taumana hvað þetta
varðar. „Fréttir“ sem standast ekki
skoðun fá merkingu um að efni
þeirra sé dregið í efa með tilvísun í
grein sem útskýrir hvers vegna það
sé gert. Þá fá notendur viðvörun
reyni þeir að deila falsfréttunum.
Mark Zuckerberg, stofnandi Face-
book, nefndi m.a. falsfréttir í langri
stefnuyfirlýsingu sem hann sendi frá
sér fimmtudaginn 16. febrúar sl.
Hann fjallaði um mikilvægi frétta-
flutnings fyrir upplýst samfélag og
sagði að Facebook vildi leggja sitt af
mörkum til að tryggja sjálfbærni
þessa lífsnauðsynlega þáttar sam-
félagsins, samkvæmt frétt Poynter
stofnunarinnar. Það yrði gert m.a.
með því að stuðla að vexti staðbund-
innar fréttaþjónustu, þróun sniðs
sem henti snjalltækjum auk þess að
fjölga rekstrarformum sem frétta-
miðlar byggist á. Þess má geta að
Poynter tekur þátt í því ásamt fleir-
um að kanna sannleiksgildi frétta á
Facebook.
Varðandi falsfréttir sagði Zucker-
berg að hann teldi „áreiðanleika upp-
lýsinga mjög mikilvægan“ og að
hann liti dreifingu falskra frétta í
blekkingarskyni á Facebook alvar-
legum augum. Hann sagði að Face-
book hefði orðið nokkuð ágengt í bar-
áttunni gegn blekkingarfréttum líkt
og í baráttunni gegn ruslpósti. Hann
sagði að gengið væri varlega fram
því stundum væru óljós mörk á milli
blekkingar, háðsádeilu og skoðana.
Það væri mikilvægt fyrir frjálst sam-
félag að fólk gæti miðlað skoðunum
sínum, jafnvel þótt öðrum þættu þær
rangar. Zuckerberg sagði að nálgun
Facebook yrði síður í þá átt að banna
ranga upplýsingagjöf en fremur í þá
átt að draga fram önnur sjónarmið
og upplýsingar, þar á meðal að áreið-
anleikapróf geti dregið sannleiksgildi
efnisins í efa.
Starfshópur Evrópusambands-
ins um falsaðar fréttir
Evrópusambandið (ESB) ákvað
vorið 2015 að grípa til aðgerða til að
stemma stigu við straumi falskra
frétta frá Rússlandi. Stofnaður var
starfshópur í september 2015, East
StratCom Task Force, í því skyni. Á
vef ESB kemur fram að í starfs-
hópnum starfi tíu sérfræðingar í boð-
miðlun sem koma frá hinum ýmsu
stofnunum sambandsins og aðild-
arríkjum. Þeir hafa fjölbreyttan bak-
grunn og tala mörg tungumál, þar á
meðal rússnesku.
Starfsmennirnir skoða einkum
samfélagsmiðla, m.a. Facebook og
Twitter, og fara í gegnum hundruð
fréttafærslna á hverjum degi. Auk
þess hafa þeir meira en 400 ráðgjafa í
yfir 30 löndum sem benda á frétta-
efni sem þykir ótrúverðugt. Hlut-
verk hópsins er m.a. að kanna þessar
ábendingar og einnig að koma rétt-
um upplýsingum um ESB og starf
þess á framfæri í Austur-Evrópu.
New York Times fjallaði um
starfshópinn og starf hans 20. febr-
úar síðastliðinn. Þar kom m.a. fram
að á þeim 16 mánuðum sem hópurinn
hafði starfað hafði hann dregið í efa
sannleiksgildi um 2.500 frétta,
margra sem virtust hafa tengsl við
Rússland.
Falsfréttum lætt að lesendum
 Óritstýrðir samfélagsmiðlar hafa orðið farvegur fyrir falsfréttir  Sumar þeirra hafa ratað í aðra fjöl-
miðla  Mikilvægt að fólk geri greinarmun á ritstýrðum fjölmiðlum og samfélagsmiðlum, segir dósent
AFP/Loic Venance
Samfélagsmiðlar Óprúttnir fréttahaukar hafa notað lítt ritskoðaða samfélagsmiðla til að koma falsfréttum í
umferð. Facebook hefur gripið til aðgerða í því skyni að vara lesendur við fréttum sem þykja vera vafasamar.
BAKSVIÐ
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
„Fólk verður að gera greinarmun á
alvöru ritstýrðum fjölmiðlum annars
vegar og samfélagsmiðlum hins veg-
ar,“ sagði Birgir Guðmundsson,
blaðamaður og dósent við Háskólann
á Akureyri. Hann skrifaði frétt á vef
Blaðamannafélagsins (press.is) í
haust um falsfréttir á Facebook.
Birgir kvaðst ekki hafa orðið var
við vísvitandi miðlun falsfrétta í rit-
stýrðum fjölmiðlum hér á landi. Hins
vegar hefði þess orðið vart á sam-
félagsmiðlum, t.d. Facebook, í að-
draganda alþingiskosninganna í
haust.
„Hættan við
óritskoðaða sam-
félagsmiðla er að
þar hefur allt
sama vægi. Þar
stinga upp koll-
inum „fjölmiðlar“,
sem líta út eins og
alvörufrétta-
miðlar, og birta
„fréttir“ sem
maður veit ekki hvort og þá hvað
mikið eru falskar. Þessar „fréttir“
eru oft mjög litaðar af einhverri
skoðun. Það er ekkert jafnvægi í
fréttaflutningnum,“ sagði Birgir.
Hann kvaðst telja að svona „frétta-
flutningur“ væri af sama meiði og
þegar auglýsendur hafa birt auglýs-
ingar sem líta út eins og fréttir í dag-
blöðunum. „Það þótti vera sterkt og
líklegt að einhver læsi þetta og færi
að trúa því,“ sagði Birgir.
„Sama gerist þegar menn nota
samfélagsmiðla sem dreifileið fyrir
falsfréttir. Þær líta eins út og fréttir
frá ritstýrðum fjölmiðlum en það
liggja ekki sömu vinnubrögð að baki
og upplýsingarnar eru ekki sam-
bærilegar, þótt þetta líti eins út.“
Birgir kvaðst telja mikilvægt að
fram færi umræða um hvað væri lítil
ritstýring t.d. á Facebook og öðrum
samfélagsmiðlum. Þar kæmist næst-
um allt í gegn. Hann hefur talað fyrir
Birgir
Guðmundsson
Hildur Sverrisdóttir, þingmaður
Sjálfstæðisflokksins, hefur ákveðið
að biðjast lausnar sem borgar-
fulltrúi í borgarstjórn Reykjavíkur.
Hildur tók sæti sem aðalþingmaður
við fráfall Ólafar Nordal fyrr í
mánuðinum.
Í tilkynningu sem barst frá Hildi
í gær segir að lausnarbeiðnin verði
tekin fyrir á borgarstjórnarfundi 7.
mars næstkomandi en að fram að
því muni hún vinna að því að koma
útistandandi málum í góðan farveg.
Hildur þakkar gott samstarf við
borgarfulltrúa og embættismenn
og segist munu halda áfram að
vinna fyrir Reykvíkinga í störfum
sínum á Alþingi en hún er þing-
maður Reykjavíkurkjördæmis suð-
ur.
„Ég hef haft mikla ánægju af
starfi mínu sem borgarfulltrúi en
tel betra að öll mikilvægu verk-
efnin sem bíða
báðum megin
Vonarstrætis fái
óskipta athygli.
Ég mun halda
áfram að vinna
fyrir Reykvík-
inga í störfum
mínum á Alþingi
eins og við á. Ég
þakka gott sam-
starf við borgar-
fulltrúa og embættismenn borgar-
innar undanfarin ár,“ segir Hildur í
tilkynningu sinni.
Sæti Hildar tekur Marta Guð-
jónsdóttir sem verið hefur vara-
borgarfulltrúi. Hún situr í íþrótta-
og tómstundaráði, skóla- og frí-
stundaráði og hverfisráði Vestur-
bæjar. Þá er hún varamaður í
stjórn Orkuveitu Reykjavíkur og
umhverfis- og skipulagsráði.
Hildur biðst lausnar
Hildur
Sverrisdóttir
Utanríkisráðuneytið og Rauði
krossinn á Íslandi hafa endurnýj-
að samstarfsyfirlýsingu um reglu-
bundið framlag utanríkisráðu-
neytisins til starfs Alþjóðaráðs
Rauða krossins (ICRC) og um
gagnkvæma upplýsingagjöf og
samstarf um mannúðarmál. Guð-
laugur Þór Þórðarson utanríkis-
ráðherra og Sveinn Kristinsson,
formaður Rauða krossins, undir-
rituðu yfirlýsinguna í húsakynn-
um Rauða krossins í gær. „Ég er
sérstaklega ánægður með tvö-
földun á framlagi til Alþjóðaráðs
Rauða krossins (ICRC) sem renn-
ur beint til aðgerða á vettvangi.
Eins og við vitum hefur þörfin
sjaldan eða aldrei verið meiri en
núna og þetta viðbótarframlag
utanríkisráðuneytisins er því afar
mikilvægt,“ er haft eftir Sveini í
fréttatilkynningu frá Rauða
krossinum.
Utanríkisráðuneytið styður Rauða krossinn
„Það voru í gangi skrítnar vef-
síður í kringum alþingiskosn-
ingarnar,“ sagði Grétar Þór Ey-
þórsson, prófessor við HA.
Hann kvaðst t.d. hafa verið
spurður álits á síðunni Kosn-
ingar 2016 sem birti pólitískt
efni, án þess að fram kæmi hver
stóð að því. „Það er ekki
skemmtileg þróun ef menn fara
að dreifa einhverri vitleysu á
samfélagsmiðlum til að rugla
kjósendur í ríminu. Maður er þó
fyrst og fremst að hugsa um
Bandaríkin núna. Fólk virðist
ekki kynna sér innihald og sann-
leiksgildi frétta í sama mæli og
það gerði áður,“ sagði Eyþór.
Óskemmtileg
þróun
SKRÍTNAR VEFSÍÐUR