Morgunblaðið - 01.03.2017, Blaðsíða 30

30 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 1. MARS 2017
Helgi Snær Sigurðsson
helgisnaer@mbl.is
Þýska kvikmyndin Grüße aus Fuku-
shima, eða Kveðja frá Fukushima,
frá árinu 2016, er ein þeirra sem
sýndar eru á Stockfish-kvikmynda-
hátíðinni sem nú stendur yfir í Bíó
Paradís. Leikstjóri hennar er Doris
Dörrie en höfundur tónlistar er
landi hennar, tónskáld, píanóleikari
og útvarpsleikskáld með meiru, Ul-
rike Haage. Haage mun sitja fyrir
svörum að lokinni sýningu á mynd-
inni í kvöld sem hefst kl. 18. Að því
loknu heldur hún tónleika á
skemmtistaðnum Græna herbergið
við Lækjargötu en á þeim mun hún
leika verk af sólóplötum sínum og úr
kvikmyndinni.
Kveðja frá Fukushima er drama-
tísk kvikmynd með kómísku ívafi og
segir af sambandi tveggja kvenna,
hinnar ungu og þýsku Marie og
hinnar japönsku og öldruðu Satomi
sem var geisja á yngri árum. Marie
heldur til Japans með það verkefni
að skemmta, í gervi trúðs, öldruðu
fólki sem missti heimili sín í Fuku-
shima-héraði þegar öflugur jarð-
skjálfti reið þar yfir og flóðbylgja í
kjölfarið, árið 2011, sem leiddi svo til
kjarnorkuslyss. Satomi tekst að fá
Marie til að fara með sér á bann-
svæðið þar sem rústir heimilis henn-
ar standa og milli kvennanna mynd-
ast náin vinátta.
Kynntust í Japan
Haage segir í samtali við blaða-
mann að hún sé mikill unnandi jap-
anskrar menningar. Árið 2012 dvaldi
hún í þrjá mánuði við listsköpun í
Kyoto og segir hún Japan hafa haft
mikil áhrif á sig. Þar kynntist hún
leikstjóra kvikmyndarinnar, Dörrie,
sem er, líkt og hún, mikill. aðdáandi
japanskrar menningar. „Hún sótti
tónleika sem ég hélt í Japan og
spurði mig að þeim loknum hvort ég
hefði áhuga á að semja tónlist við
kvikmynd sem hún ætlaði að taka
upp í Japan. Hún var að læra jap-
anska skrautskrift og kennarinn
hennar var mikill aðdáandi minn og
lék tónlistina mína í tímum. Þannig
að hún kynntist tónlistinni minni í
Japan þó báðar séum við frá Þýska-
landi,“ segir Haage kímin.
Spurð að því hvort hún hafi dregið
einhvern lærdóm af hefðbundinni,
japanskri tónlist segist Haage hafa
gert það óbeint. „Ég sem ekki jap-
anska tónlist en hún hefur haft áhrif
á tónsmíðarnar mínar að því leyti að
ég vil ekki hafa nóturnar of margar,
ef þannig mætti komast að orði, og
þá sérstaklega þegar kemur að tón-
list við kvikmyndir. Að því leyti hef
ég lært af japanskri tónlist.“
Haage segir kvikmyndatónlist
verða að þjóna þeim myndum sem
birtast á hvíta tjaldinu en hún geti
líka styrkt þær, dregið þær betur
fram. Þegar best heppnist til renni
þessi tvö form saman, tónlist og
kvikmynd, og bjóði upp á e.k. auka-
upplifun fyrir áhorfandann. Haage
segir samt sem áður mikilvægt að
tónlistin beri ekki myndirnar ofur-
liði.
Vann út frá ljósmyndum
„Ég byrjaði að semja tónlistina út
frá svarthvítum ljósmyndum sem
teknar voru við tökur kvikmyndar-
innar. Frá byrjun hafði ég ákveðnar
hugmyndir um hvernig tónlistin ætti
að vera, m.a. að hafa fá hljóðfæri,“
segir Haage. Píanó og selló séu
áberandi hljóðfæri í tónlistinni sem
sé fíngerð og ekki mjög drungaleg.
Haage segist á seinni stigum tón-
smíðanna hafa séð fyrstu útgáfu af
kvikmyndinni, fyrsta klipp, og verið
mjög hrifin. „Hún [Dörrie] dregur
upp mjög sannfærandi mynd af
Þjóðverjum og Japönum, það er
margt í myndinni mjög dæmigert
fyrir hegðun Þjóðverja og annað
dæmigert fyrir Japani,“ segir Haage
og hlær. Hún segir Japani átta sig
vel á því svarta spaugi sem sjá megi
í myndinni og kannast við menning-
arlega árekstra kvennanna tveggja.
-Þetta hlýtur að vera viðkvæmt
umfjöllunarefni í Japan, þessir
hörmungaratburðir í Fukushima og
afleiðingar þeirra?
„Já, það er vissulega viðkvæmt í
Japan,“ svarar Haage og segir
stjórnmálamenn enn deila um hvort
framleiða eigi raforku með kjarn-
orkuverum í Japan. Eyðileggingin
sem orðið hafi á náttúru Fukushima-
héraðs sé skelfileg.
Ólst upp við djass
-Þú hefur komið víða við á lista-
mannsferli þínum, byrjaðir í djassi
og hefur verið í popphljómsveit,
samið fyrir kvikmyndir og leikhús,
gert útvarpsleikrit o.fl. Það virðist
skipta þig miklu að sinna ólíkum
verkefnum og flakka milli list-
greina?
„Já. Í æsku hlustaði ég á hljóm-
plötur foreldra minna sem voru allar
djassplötur og þær höfðu mikil áhrif
á mig. Það var leikinn djass alla
daga heima hjá mér og mér þótti
mjög áhugavert að hlusta á píanó-
leikara á borð við Bill Evans og The-
lonius Monk,“ svarar Haage. For-
eldrar hennar hafi verið miklir
tónlistarunnendur og keypt píanó
handa henni. Haage segir þetta
djassuppeldi hafa orðið til þess að
hún gerði miklar kröfur til sjálfrar
sín og vildi þróa eigin stíl.
Haage hlaut Þýsku djassverð-
launin, Deutsche Jazzpreis, árið
2003 og er fyrsta og eina konan sem
hefur hlotið þau en verðlaunahafar
eru orðnir 12 að henni meðtalinni.
„Ég er hissa á því að ég sé ennþá
eina konan sem hefur hlotið þau.
Þetta eru ansi karllæg verðlaun,“
segir Haage og hlær.
Varð mjög hissa
Við bökkum aftur um 13 ár, til
ársins 1990 en þá gekk Haage til liðs
við popphljómsveitina Rainbirds.
„Ég varð mjög hissa og sló til af því
að ég er mjög forvitin og opin fyrir
öllu,“ rifjar Haage upp en hjóm-
sveitin hafði samband við hana að
fyrra bragði og bauð henni að ganga
til liðs við hana. „Þetta tengdist auð-
vitað leit minni að eigin rödd og stíl,“
segir Haage um poppárin.
Og hvað uppeldið varðar segist
hún líka hafa alist upp við að hlusta á
útvarpsleikrit. Mikil og rík hefð sé
fyrir útvarpsleikhúsi í Þýskalandi og
hún hafi alla tíð haft mikinn áhuga á
tungumálum, orðum og þeirra hljóð-
an. Þegar henni hafi verið boðið að
taka þátt í viðamiklu útvarpsleikriti
með leikurum og tónlistarmönnum
hafi hún því ekki getað afþakkað.
„Ég sóttist ekki eftir þessum
verkefnum, þau rak bara á fjörur
mínar,“ segir Haage um þau fjöl-
mörgu og ólíku verkefni sem hún
hefur komið að. Hún segist hafa þörf
fyrir nýjar áskoranir, að ögra sjálfri
sér og því sé ferill hennar jafnfjöl-
breyttur og raun ber vitni og tónlist
hennar í sífelldri þróun.
Lýst eftir Jóni
Talið berst að Íslandi og segist
Haage lengi hafa haft áhuga á land-
inu eða allt frá því hún var táningur.
Og nú hlær hún óvænt og segir
blaðamanni skondna sögu, tengda
Íslandi. „Þegar ég var 13 ára gerðist
ég pennavinur einhvers Jóns á Ís-
landi – ég man ekki hvað hann hét
fullu nafni – og sendi honum bréf en
fékk aldrei bréf frá honum,“ segir
Haage og skellihlær. Það hafi verið
afskaplega svekkjandi fyrir tánings-
stúlkuna.
-Á ég að auglýsa eftir Jóni í þessu
viðtali? Kannski lætur hann þá sjá
sig á tónleikunum þínum í Reykja-
vík?
„Já, einmitt! Jón, viltu gjöra svo
vel að mæta, ég sendi þér bréf fyrir
mörgum árum og þú svaraðir mér
aldrei!“ segir Haage ákveðin og
hlær svo innilega. Hún er að lokum
spurð að því hvort hún hafi aldrei
komið til Íslands og svarar, alvarleg
í bragði, að því miður sé það svo.
„Mig hefur alltaf langað til Íslands
og ég hlakka mikið til ferðarinnar,“
segir Haage og blaðamaður full-
vissar hana um að hún þurfi ekki að
skammast sín fyrir að hafa aldrei
komið hingað áður.
Stöðug leit og þróun
 Þýska tónlistarkonan og tónskáldið Ulrike Haage er gestur Stockfish  Samdi tónlist við kvik-
myndina Kveðja frá Fukushima  Fyrsta og eina konan sem hlotið hefur Þýsku djassverðlaunin
Farsæl Ulrike Haage á að baki langan og glæsilegan listferil.
Í Fukushima Leikkonurnar Rosalie Thomass og Kaori Momoi í hlutverkum
Marie og Satomi í kvikmynd Doris Dörrie, Grüße aus Fukushima.
Latínkvartett bassaleikarans Tóm-
asar R. Einarssonar kemur fram á
tónleikum djassklúbbsins Múlans á
Björtuloftum, 5. hæð Hörpu, í
kvöld.
Á undanförnum fimmtán árum
hefur Tómas gefið út fjölmargar
plötur með latíntónlist, nú síðast
plötuna Bongó með tíu manna
hljómsveit, en hún var ein af mest
seldu plötum síðasta árs og hlaut
mikið lof gagnrýnenda heima og er-
lendis.
Á tónleikunum leikur kvartett
Tómasar úrval af latínlögum hans.
Ásamt honum sjálfum koma fram
gítarleikarinn Ómar Guðjónsson,
Kristófer Rodríguez Svönuson sem
leikur á kongatrommur, Samúel J.
Samúelsson leikur á básúnu og
guiro og sérstakur gestur er söngv-
arinn Bogomil Font.
Tónleikarnir hefjast kl. 21.
Múlinn er að hefja sitt 21. starfs-
ár en hann er samstarfsverkefni
Félags íslenskra hljómlistarmanna
(FÍH) og Jazzvakningar.
Tómas R. í Múlanum
Morgunblaðið/Eggert
Bassaleikarinn Tómas R. Einarsson
kemur fram með hljómsveit sinni.
Veglegir tónleikar með mörgum af
okkar þekktustu listamönnum verða
haldnir til styrktar Slysavarnafélag-
inu Landsbjörg í Eldborgarsal
Hörpu í kvöld, miðvikudag, klukkan
19. Meðal listamanna sem koma
fram á tónleikunum eru Jón Jóns-
son, Páll Óskar Hjálmtýsson, Stefán
Hilmarsson, Eyþór Ingi, María
Ólafsdóttir, Friðrik Dór, Jóhanna
Guðrún, Haukur Heiðar og Ragnar
Bjarnason. Húshljómsveitina sem
leikur með söngvurunum skipa
Gunnar Leó Pálsson á trommur,
Helgi Reynir Jónsson á gítar, Valdi-
mar Kristjónsson á píanó, Baldur
Kristjánsson á bassa og Þórður
Gunnar Þorvaldsson leikur á hljóm-
borð og slagverk. Guðni Th. Jó-
hannesson, forseti Íslands, flytur
stutta tölu í upphafi tónleikanna.
Markmiðið með tónleikunum er
að leggja björgunarsveitum lands-
ins lið en mikið álag hefur verið á
þeim undanfarið. Starf björg-
unarsveitanna er fjármagnað með
frjálsum framlögum og stuðningi
einstaklinga og fyrirtækja. Allir
sem að tónleikunum koma gefa
vinnu sína og þá er Harpa lánuð
endurgjaldslaust.
Styrkja björgunarsveitir
Morgunblaðið/Golli
Bræður Jón Jónsson og Friðrik Dór eru meðal listamanna sem koma fram.