Freyr - 01.11.2006, Blaðsíða 4

HROSSARÆKT
Stöðumat á
aðbúnaði hesta á húsi
Aðbúnaður og velferð hesta hér-
lendis hefur á síðustu árum notið
vaxandi athygli. Á þetta ekki síst
við aðbúnað og velferð yfir vetrar-
mánuðina, hvort sem er á útigangi
eða á húsi. Lengi þótti ekkert
tiltökumál að „setja hesta á guð og
gaddinn" og óþarft að fóðra
útiganginn. Aðbúnaður hesta á
húsi var nær sá sami í áratugi
- hestar stóðu í þröngum básum á
misjöfnu undirlagi vetrarlangt.
Með vaxandi þekkingu hefur mönnum orð-
ið Ijóst að huga þarf vel að aðbúnaði og
velferð, sé hestinum ætlað að sýna það sem
í honum býr. Skilningur á þörfum hesta og
vellíðan er þarna lykilatriði. Þar sem stór
hluti reiðhesta landsmanna er á húsi vetrar-
langt, er mikilvægt að hesthús og allt nær-
umhverfi hestanna sé þannig hannað að
hestunum líði sem best. Hönnun hesthúsa
og nærumhverfis hesta hér á landi hefur á
undanförnum árum að mestu verið byggð
á reynslu hestamanna, en litlar rannsóknir
hafa enn farið fram á atferli, aðbúnaði og
velferð hesta á húsi, né heldur athugað
hver staða húsvistar hesta er almennt. Til að
meta stöðu húsvistar hesta var ákveðið að
gera nánari athugun með tilviljanakenndu
úrtaki hesthúsa. Verkefnið var unnið sem
BS-90 lokaverkefni í búvísindum við Land-
búnaðarháskóla Islands (Sigtryggur Veigar
Herbertsson, 2006). Markmiðið með verk-
efninu var að kanna þær aðstæður og
aðbúnað sem hestar á húsi eru hafðir við
í dag.
VAL HESTHÚSA OG MÆLIÞÆTTIR
Verkefnið var unnið í febrúar og mars 2006.
Skoðuð voru í heildina 40 hesthús á Norður-
og Vesturlandi ásamt Hafnarfirði, Mosfells-
bæ og Reykjavík. Hesthúsin voru valin af
handahófi og var bankað upp á þar sem
sást til mannaferða í hesthúsahverfunum.
Áður en farið var á vettvang var útbúinn listi
yfir atriði sem skoðuð voru. Að lokinni skoð-
un og mælingum var eigandinn spurður
hvaða breytingar hann helst vildi gera á
komandi árum.
STÍURNAR
Meðalaldur húsanna sem voru skoðuð
var 20 ár og rúmuðu þau að meðaltali 15
hesta. Innréttingar voru alla jafna yngri
en húsin en meðalaldur þeirra var 8 ár, trú-
lega vegna skiptingar á básum yfir í stfur.
Af þeim 570 hestum sem voru í húsunum
voru 89% í stíum.
Undirlag fyrir hestana var mjög mis-
munandi og þar má nefna drenmottur,
gúmmímottur og gúmmíbita en algengast
var að notast við safnstíur. Hiti í safnstíum
er greinilega að ryðja sér til rúms og voru
29% hesthúsa yngri en 5 ára með hita-
lagnir undir stfugólfi. Ekkert hús sem var
eldra en 5 ára hafði hitalagnir í gólfi.
I Ijós kom að stíustærð er stærri í yngri
húsunum, en stíustærð var ekki stærri
þegar aldur innréttinga var skoðaður sér-
Sigtryggur Veigar
Herbertsson,
meistaranemi við
Landbúnaðar-
háskóla íslands
staklega. Væntanlega er það vegna þess
að hesthúsaeigendur eru ekki reiðubúnir
að auka það flatarmál sem hver hestur
hefur á kostnað þess að fækka í húsunum.
Hús smíðuð eftir árið 2000 stóðust öll
kröfur um stíustærðir sem reglugerð um
Meðalvegghæð á milli stía var 1,62 m.
Mynd 2. Háir veggir á milli stía gera hestum erfitt fyrir að bíta hvor annan en í leiðinni
minnkar það samskiptamöguleika þeirra. Ljósm. Sigtryggur Veigar Herbertsson
Tafla 1 Meðalstærðir stía (m) miðað við fjölda í stíu
Hestafjöldi í stíu Flatarmál á hest Staðalfrávik Lengd Breidd Hlutfall
Einn 4,4 0,88 2,77 1,59 34%
Tveir 3,2 0,61 2,85 2,27 64%
Þrír 3,0 0,53 2,95 3,12 2%
4.
FREYR 11 2006