Fréttatíminn - 18.03.2017, Blaðsíða 8

8 | FRÉTTATÍMINN | LAUGARDAGUR 18. MARS 2017
Póstsendum frítt hvert á land sem er!
Fákafeni 9 | Sími 581-1552 | www.curvy.is
BLÚSSA
STÆRÐIR 14-28
VERÐ: 7.990 KR
STUTTBUXUR
STÆRÐIR 14-26
VERÐ: 6.590 KR
NÝ SENDING MEÐ SUNDFÖTUM !
Stærðir 14-26 eða 42-54
STÆRÐIR 14-28
NÝ SENDING JÓLAKJÓLUM
Mikið úrval í stærðum14-28 eða 42-56
VERTU VELKOMIN Í VERSLUN CURVY AÐ FÁKAFENI 9
EÐA SKOÐAÐU ÚRVALIÐ OG PANTAÐU Á WWW.CURVY.IS
AFMÆLISTILBOÐ!
Við fögnum 6 ára afmæli okkar og bjóðum
því uppá 30% afslátt af völdum vörum
Fákafeni 9, 108 RVK | Sími 581-1552 | www.curvy.is
Svíar og fleiri Evrópuþjóðir ætla
að skerpa á lögum sínum um
neytendamál vegna aukinna mat-
arsvika. Neytendur eru plataðir og
fína ólífuolían er drýgð með ódýr-
ari olíu og kjöt sem átti að vera af
nauti er í raun af svíni. Forstjóri
Neytendastofu segir að hægt sé að
sekta um allt að 10 milljónir fyrir
matarsvik og að einnig sé hægt að
vísa alvarlegum brotum til ákæru-
valdsins. Formaður Neytendasam-
takanna telur harðari refsiramma
geta haft mikinn fælingarmátt í
brotum í gegn neytendum.
Ingi F. Vilhjálmsson
ingi@frettatiminn.is
Matarsvik, það að segja ósatt um
innihald eða uppruna matvöru, geta
í framtíðinni leitt til þess í Svíþjóð
að þeir sem gerast sekir um slíkar
blekkingar gagnvart neytendum
geta átt yfir höfði sér ákæru og jafn-
vel fangelsisvist í kjölfarið. Þetta er
ein af tillögunum í rannsókn á mat-
arsvikum sem sænska ríkisstjórnin
lætur nú vinna fyrir sig. Matarsvik-
in munu geta leitt til að tveggja ára
fangelsisvistar en um þessar mundir
er einungis hægt að sekta fyrir slík
svik gegn neytendum.
Hér er eitt dæmi um villandi fram-
setningu á íslenskum eldislaxi frá
Arnarlaxi sem seldur er af erlendu
fyrirtæki í Ástralíu undir merkinu
„Arctic caught“ og með íslenska fánan-
um á eins og laxinn sé íslenskur. Slík
framsetning á neytendapakkningum
hefur verið bönnuð á Íslandi.
rósakálið sem fyrirtækið seldi voru
erlend framleiðsla. Í síðastnefnda
málinu var fyrirtækinu ekki gert að
greiða sekt heldur einungis bannað
að nota áðurnefndar umbúðir.
Tryggvi segir aðspurður að Brúna-
eggjamálið sé ennþá til rannsóknar
hjá Neytendastofu. Fram hefur kom-
ið í fjölmiðlum að Brúnegg séu gjald-
þrota en sala fyrirtækisins á eggjum
hrundi í kjölfar umfjöllunar RÚV.
„Stundum fara þessi fyrirtæki bara
lóðbeint í gjaldþrot og að hefja mála-
rekstur gegn „dánum lögaðila“ borg-
ar sig ekki fyrir okkur. Okkar fjár-
munum er betur varið öðruvísi: Að
berjast við þá sem eru sprelllifandi.“
Aukin alþjóðleg samvinna
Tryggvi segir aðspurður að Neyt-
endastofa viti til þess að matar-
svik tengist skipulögðum glæpa-
samtökum í öðrum löndum vegna
upplýsinga frá systurstofnunum
sínum víða um álfuna. „Í löndun-
um í kringum okkur er mikið um
það að matvara sé seld á netinu og
systurstofnanir okkar sitja sveittar
við að reyna að rekja slóðina á bak
við fyrirtækin. Þá eru það oft skipu-
lögð glæpasamtök sem standa á bak
við þetta. […] Við höfum ekki orðið
vör við þetta hér með beinum hætti
en systursamtök okkar í Bretlandi
hafa gert það. Internetið á sér engin
landamæri auðvitað en eftirlitið á
sér landamæri. Ef íslenskt fyrirtæki
brýtur gegn frönskum neytendum
þá geta frönsk yfirvöld haft samband
við okkur og það sama á við um okk-
ur: Ef danskt fyrirtæki brýtur gegn
íslenskum neytendum þá get ég ekki
stoppað það.“
Aukin refsing hefur fælingarmátt
Ólafur Arnarson, formaður Neyt-
endasamtakannna, segir að hann
telji að hert viðurlög við matarsvik-
um á Íslandi geti haft mikinn fæl-
ingarmátt og stuðlað að því að færri
reyni að blekkja neytendur. Hann
segir að Brúneggjamálið sé gott
dæmi um þetta: „Varan sem seld
var og auglýst sem vistvæn og seld
með miklu álagi miðað við önnur
egg reyndist svo ekki uppfylla þær
lágmarkskröfur sem gerðar ertu til
hefðbundins landbúnaðar. Þetta
voru bara blekkingar í markaðs-
setningu.“
Ólafur segir að Neytendasamtökin
fái fjölmargar ábendingar um matar-
svik og blekkingar gegn neytendum
við sölu á matvælum og að samtökin
bendi fólki þá á að hafa samband við
Neytendastofu.
Í viðtölum í sænskum fjölmiðlum
við Per Bolund, ráðherra neytenda-
mála í Svíþjóð, kemur fram að lönd
víðs vegar um Evrópu séu að rýmka
refsirammann í slíkum brotum gegn
neytendum og að samstarf milli
landa sé að aukast. „Innan Evrópu-
sambandsins hefur sú ákvörðun ver-
ið að tekin að skerpa á neytendalög-
um í aðildarríkjunum og að samstarf
milli neytendayfirvalda landanna
eigi að vera meira. Ef matarsvik eru
uppgötvuð í einu landi þá á viðkom-
andi land að láta önnur vita um og
þá er jafnvel hægt að stoppa svikin
í öðrum löndum líka.“
Skipulögð glæpasamtök orðin
stórtæk í svikum með matvöru
Í sænsku rannsókninni er meðal
annars fjallað um það að skipulögð
glæpasamtök í Evrópu stundi slík
matarsvik í talsverðum mæli, sam-
kvæmt löggæslustofnun Evrópu,
Europol. Algengustu blekkingarnar
gegn neytendum eru dýr ólífuolía
sem hefur verið útvötnuð með ódýr-
ari vökvum, svínakjöt sem búið er
að lita rautt og selt sem nautakjöt,
ódýrari fisktegundir eru seldar sem
dýrari tegundir, eldisfiskur er seldur
sem villtur fiskur og saffran og chilli
sem búið er að þynna með öðrum
efnum. Um 60 slík matarsvikamál
eru uppgötvuð í Svíþjóð á hverju ári.
Þekkt tilfelli um matarsvik
Tryggvi Axelsson, forstjóri Neyt-
endastofu, sem sér um eftirlit og
viðurlög með matarsvikum á Ís-
landi, segir að í íslenskum lögum
sem stofnunin vinnur eftir sé heim-
ild fyrir því að dæma menn í fang-
elsi í allt að sex mánuði fyrir að
blekkja eða svíkja neytendur, að
undangenginni kæru frá stofnun-
inni til ákæruvaldsins. Hann segir
hins vegar að stofnunin hafi einung-
is einu sinni kært mál til ákæru-
valdsins, en um var að ræða mann
sem vann við að vigta fisk í höfnum
landsins. Þá hefur hæstu mögulegu
fjársekt, 10 milljónum króna, aldrei
verið beitt í slíkum málum á Íslandi.
Þekkt tilfelli matarsvika hafa
komið upp á Íslandi í gegnum árin
og má meðal annars nefna nauta-
bökumálið, þar sem ekkert nauta-
kjöt reyndist vera í slíkum bökum
frá fyrirtækinu Gæðakokkum, og
Brúneggjamálið sem RÚV afhjúpaði
í lok árs í fyrra þar sem meðferð á
hænunum sem verptu eggjunum var
ekki í neinu samræmi við kynningu
og markaðssetningu fyrirtækisins á
framleiðslunni. Árið 2009 úrskurð-
aði Neytendastofa líka í máli þar sem
fyrirtækinu Eggert Kristjánssyni
ehf. var bannað að nota umbúðir
merktar „Íslenskt meðlæti“ þar sem
djúpfrystu gulrótarskífurnar og
Brúneggjamálið er eitt þekktasta matarsvikamál sem komið hefur upp á Íslandi
á liðnum árum þar sem markaðssetning eggjafyrirtækisins Brúneggja var ekki
í neinu samræmi við framleiðslu eggjanna. Kristinn Gylfi Jónsson var annar
eigandi Brúneggja sem nú er gjaldþrota.
Tryggvi Axelsson,
forstjóri Neyt-
endastofu, segir
að refsiramminn í
matarsvikamálum
hafi aldrei verið full-
nýttur. Hann segir
alþjóðlegt samstarf
mjög mikilvægt í
slíkum málum.
Mynd | Getty