Morgunblaðið - 06.12.2017, Qupperneq 18

18
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 6. DESEMBER 2017
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Rannsókn áafskiptumRússlands
af bandarísku
kosningunum hef-
ur nú staðið yfir í
nærri því heilt ár.
Þá er átt við meintar tilraunir
þeirra sem halda um tauma í
Kremlarkastala til að hafa
áhrif á síðustu kosningar
vestra. En þó er það ekki hið
eiginlega rannsóknarefni.
Sjálfsagt eru það fáir sem
botna upp né niður í þessu máli.
Lengi vel var látið eins og
rannsóknin snerist um það,
hvernig hinn nýi rússakeisari
hefði hagrætt kosningaúrslit-
unum í Bandaríkjunum! Sumir
halda sig enn við þann lopa, en
þeir sem trúa lítt á fljúgandi
diska gera það ekki. At-
kvæðatalninguna þyrfti að
falsa handvirkt á hverjum stað!
Ekki er ólíklegt að tugþúsundir
KGB manna hefðu skorið sig úr
á kjörstöðunum. En þótt þess-
ar dularfullu kenningar væru
réttar, þá vantar glæpinn.
Kosningasvindlið verður að
vera samstarfsverkefni og þá
má kæra heimaaðilann fyrir
landráð.
Þegar Jeff Sessions, nýr
dómsmálaráðherra, var að rifja
upp fyrir þingnefnd hvaða
Rússa hann hefði
rekist á síðasta ár-
ið mundi hann eftir
ótal handaböndum
hér og þar. En það
var stolið úr honum
að rússneski sendi-
herrann hefði tvívegis litið við
á skrifstofu hans í öldunga-
deildinni. Þangað hafði hinn
þéttholda sendiherra þrammað
í loðfeldi fyrir allra augum og
stoppað stundarkorn eins og
hinir 190 sendiherrar erlendra
ríkja gera. Fjöldi manns var
viðstaddur og skráð var fund-
argerð. Slíkar má skrifa fyr-
irfram, því þær snúast allar um
að mikilvægt sé að ríki eigi
kurteisleg og árangursrík sam-
skipti. En af því að dóms-
málaráðherraefnið gleymdi
þessum puntfundum þá sann-
færði embættislið demókrata í
ráðuneytinu hann um að þar
með væri hann vanhæfur til að
koma að „Rússarannsókninni“.
Aðstoðarráðherra greip
tækifærið og skipaði sérstakan
saksóknara til að rannsaka
þetta einkennilega mál, með
ótakmarkaðar heimildir, ótak-
markað starfslið og ótakmörk-
uð fjárráð. Þessi langdregni
leikaragangur er þegar orðinn
niðurlægjandi fyrir bandarískt
stjórnkerfi.
Enn hefur ekki verið
upplýst út á hvað
rússarannsóknin
gengur}
Langavitleysa
líður áfram
Alþjóðaólymp-íunefndin,
IOC, ákvað í gær að
banna Rússum að
taka þátt í vetraról-
ympíuleikunum
sem fram fara í
Suður-Kóreu í febrúar næst-
komandi. Bannið felur þó ekki í
sér algera útilokun rússneskra
íþróttamanna því að þeim gefst
færi á að taka þátt ef þeir geta
sýnt fram á að hafa ekki neytt
ólöglegra lyfja.
Aðgerðirnar eru viðbrögð við
umfangsmiklu lyfjasvindli sem
Alþjóðaólympíunefndin telur að
stundað hafi verið í Rússlandi
og skipulagt af yfirvöldum
íþróttamála. Þeir rússnesku
íþróttamenn sem fá að taka þátt
munu gera það undir merkjum
ólympíuleikanna en ekki undir
rússneska fánanum og fá ekki
að hlýða á þjóðsöng sinn nái
þeir gulli á leikunum.
Þessi hörðu viðbrögð eru
framhald af sambærilegum að-
gerðum á ólympíuleikunum í
Ríó í fyrra, en þar tókst 271
Rússa að öðlast þátttökurétt
þrátt fyrir takmarkanir og
skyldu til að sanna sakleysi sitt
þegar kemur að lyfjamisnotkun.
Eins og við er að búast fagna
Rússar ekki þessum aðgerðum
en þær eru þó skilj-
anlegar í ljósi þess
hve alvarlegt og
skipulegt svindl
Rússa virðist hafa
verið, eða eins og
forseti Alþjóða-
ólympíunefndarinnar orðaði
það: „Þetta var fordæmalaus at-
laga að heilindum ólympíu-
leikanna og íþróttanna.“
Forsetinn bætti því við að
þessar aðgerðir ættu að vera
lokapunktur þessa skaðlega
máls og hvetja til skilvirkara
kerfis í baráttunni gegn ólög-
legum lyfjum í íþróttum.
Óhætt er að taka undir þetta,
en engar líkur eru á að um-
ræðum um þetta mál sé lokið.
Og þó að fjöldi einstaklinga hafi
verið útilokaður með öllu frá
frekari þátttöku í ólympíu-
leikum er þátttöku þeirra í
íþróttastarfi ekki endilega lok-
ið. Þannig má til að mynda gera
ráð fyrir að aðstoðarforsæt-
isráðherra Rússlands og fyrr-
verandi íþróttamálaráðherra,
Vitaly Mutko, verði fyrirferð-
armikill á heimsmeistaramótinu
í knattspyrnu í Rússlandi á
næsta ári. Hann má aldrei fram-
ar koma nálægt ólympíuleikum,
en er engu að síður helsti skipu-
leggjandi HM 2018.
Enn er tekið af fullri
hörku á rússnesku
ólympíunefndinni
fyrir lyfjasvindl}
Rússum refsað
Í
stjórnarsáttmála ríkisstjórnar VG,
Sjálfstæðisflokks og Framsókn-
arflokks kennir ýmissa grasa. Um-
fjöllun um nauðsynlega uppbyggingu
innviða var fyrirsjáanleg en annað
vekur nokkra undrun. Í kaflanum um lög-
gæslu má finna eftirfarandi texta:
Snúa þarf af braut harðra refsinga fyrir
neyslu fíkniefna en styrkja aðgerðir gegn
fíkniefnasölum, innflutningi og framleiðslu
fíkniefna. Tryggja þarf fíklum viðunandi með-
ferðarúrræði með samvinnu dóms-, félags- og
heilbrigðiskerfis.
Ekki veit ég hver samdi textann en grunar
að hvorki dómsmálaráðherra né þing- og lög-
maðurinn Brynjar Níelsson hafi komið þar að.
Það er nefnilega ekki refsivert á Íslandi að
neyta fíkniefna og því síður er beitt hörðum
refsingum við neyslu þeirra. Það er hins vegar refsivert
að selja fíkniefni og hafa þau í vörslum sínum en neyslan
er ekki refsiverð. Þess vegna er óskiljanlegt hvers vegna
tekið er svona til orða í sáttmálanum því fullyrðingin er
einfaldlega röng.
Þá er nauðsynlegt að benda á að skv. sáttmálanum er
það áætlun ríkisstjórnarinnar að styrkja aðgerðir gegn
fíkniefnasölum, innflutningi og framleiðslu fíkniefna.
Enn hefur engin skýring fengist á þessu og því er ekki úr
vegi að velta fyrir sér hvort áætlað sé að herða frekar
refsingar fyrir slík brot. Flestir fangar í íslenskum fang-
elsum sitja inni fyrir fíkniefnabrot. Þá hafa dómar vegna
fíkniefnainnflutnings þyngst jafnt og þétt undanfarna
áratugi en refsiramminn var jafnframt hækk-
aður. Þyngsti dómur sem fallið hefur vegna
innflutnings á Íslandi eru 12 ár. Til sam-
anburðar má benda ríkisstjórninni, sem að
sögn ætlar einnig að beita sér gegn kyn-
ferðisofbeldi, á að þyngsti dómur sem fallið
hefur á Íslandi vegna kynferðisbrots er 10 ár,
og var þar hvort tveggja um kynferðisbrot að
ræða og einnig brot gegn barni. Gildandi
refsistefna varðandi fíkniefnainnflutning er
því ansi ströng og dómar þungir. Ákveðin vit-
undarvakning hefur átt sér stað víða um hinn
vestræna heim þar sem alþjóðastofnanir hafa
hvatt ríki til að taka frekar upp mannúðlegri
úrræði enda stríðið gegn fíkniefnum tapað ef
eingöngu á að beita fangelsun en ekki skaða-
minnkandi úrræðum. Stríðið gegn fíkniefnum
vinnst ekki með því að beita harðari við-
urlögum. Stofnun Sameinuðu þjóðanna um fíkniefni og
glæpi, UNODC, leggur til meiri áherslu á forvarnir og
meðferðir en minni á aukna refsivæðingu enda sýna
rannsóknir að árangur af slíku er vægast sagt lítill. Loks
má benda ríkisstjórninni á að allir fangar þurfa á með-
ferðarúrræði að halda, ekki bara fíklar, enda er sál-
fræðiþjónusta fyrir fanga engan veginn fullnægjandi.
Það er ábyrgðarhluti að setja saman stjórnarsáttmála.
Vonandi eru rangfærslurnar ekki fyrirboði um hin nýju
vinnubrögð sem boðuð eru hjá ríkisstjórninni.
Helga Vala
Helgadóttir
Pistill
Ný vinnubrögð?
Höfundur er þingmaður Samfylkingar
helgavala@althingi.is
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
SVIÐSLJÓS
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Stórfelldar breytingar munueiga sér stað á aldurs-samsetningu aðildarþjóðaOECD á komandi árum og
áratugum og það eykur mikið álag-
ið á eftirlaunagreiðslur og lífeyr-
iskerfi landanna, að því er fram
kemur í riti OECD um stöðu eft-
irlaunaþega í þessum löndum sem
kom út í gær. Eldra fólki fjölgar
hratt og meðalævin lengist á sama
tíma og fólki á vinnualdri fækkar.
Fram kemur að á seinustu tveimur
árum hefur um þriðjungur allra að-
ildarlanda OECD þurft að gera
breytingar á eftirlaunagreiðslum
og auka sveigjanleika og þrjú lönd
hafa gripið til þess ráðs að hækka
eftirlaunaaldurinn með löggjöf. Er
því spáð í ritinu að fram til ársins
2060 muni um helmingur allra
OECD-ríkjanna hækka eftirlauna-
aldurinn og seinka starfslokum
fólks og fresta þar með töku lífeyris
að jafnaði um eitt og hálft til tvö ár.
Við blasir að mun færri verða á
vinnualdri á móti hverjum eftir-
launaþega. OECD ber þetta saman
og reiknar svokallað framfærslu-
hlutfall aldraðra sem sýnir hlut-
fallið milli fjölda íbúa sem eru 65
ára og eldri og þeirra sem eru á
vinnualdri, þ.e. 20-64 ára. Árið 2015
voru 28 eftirlaunaþegar á hverja
100 vinnandi á aldrinum 20 til 64
ára í OECD löndunum að meðaltali.
Talið er að hlutfall eldri borgar-
anna tvöfaldist á næstu 50 árum og
verði þá 58 á hverja hundrað vinn-
andi einstaklinga.
Breytingarnar eru miklar. Hér á
landi voru 18,1 á eftirlaunaaldri á
móti hverjum 100 á vinnualdri á
árinu 1975. Árið 2015 var hlutfallið
23,1 eldri borgari á móti hverjum
100 á vinnualdri og er því nú spáð af
OECD að á árinu 2050 verði fram-
færsluhlutfall aldraðra hér komið í
45,7 á móti hverjum 100 sem þá
verða á vinnualdri eða um það bil
tveir vinnandi einstaklingar á móti
hverjum eldri borgara.
Atvinnuþátttaka fólks sem komið
er á sjötugsaldurinn er sem kunn-
ugt er mikil hér á landi samanborið
við aðrar þjóðir. Skv. riti OECD
voru aðeins 21% 65 til 69 ára íbúa í
ríkjum OECD við störf á vinnu-
markaði skv. seinustu tölum. Nokk-
ur lönd skera sig úr þessum sam-
anburði þar sem hlutfall
einstaklinga sem eru á þessum
aldri og eru virkir á vinnumarkaði
er til muna hærra eða yfir 40% af
þessum aldurhópi. Trónir Ísland
þar á toppnum en eins og fram hef-
ur komið fara Íslendingar yfirleitt
síðar á lífeyri en margar aðrar
þjóðir. Samkvæmt samanburði
OECD voru 56% Íslendinga á aldr-
inum 65 til 69 ára í vinnu.
Það kennir ýmissa grasa í úttekt
OECD á stöðu og högum eftir-
launaþega í aðildarlöndunum. Að
jafnaði eru um 12,5% einstaklinga í
aðildarþjóðum OECD sem orðnir
eru 65 ára eða eldri undir fátækt-
armörkum. Munurinn er mikill á
milli landa. á Ísland eru skv. mæl-
ingum OECD 5,4% eldri borgara
undir fátæktarmörkum hér á landi
sem er lægra hlutfall en meðal
þjóðarinnar allrar þar sem 6,5%
eru sagðir vera undir fátækt-
armörkum.
Framfærsluhlutfall aldraðra í OECD-löndum
Fjöldi aldraðra, 65 ára og eldri, á móti hverjum 100 íbúum á aldrinum
20-64 ára árin 1975, 2015 og 2050 1975 2015 2050
0 10 20 30 40 50 60 70 80
Heimild: OECD Pensions at a Glance 2017
Japan
Ítalía
Finnland
Þýskaland
Portúgal
Svíþjóð
Frakkland
Danmörk
Grikkland
Lettland
Eistland
Bretland
Belgía
Spánn
Austurríki
Holland
Sviss
Slóvenía
Tékkland
OECD
Ungverjaland
Noregur
Kanada
Nýja-Sjáland
Ástralía
Bandaríkin
Pólland
Ísland
Írland
Lúxemborg
Slóvakía
Ísrael
Kórea
Síle
Tyrkland
Mexíkó
Færri vinnandi en
öldruðum fjölgar ört