Morgunblaðið - 29.12.2017, Blaðsíða 10

Hvað mun valda
straumhvörfum í lífi okkar?
10 MORGUNBLAÐIÐ TÍMAMÓT 29.12. 2017
Vélmennið Soffía svarar spurningum á
blaðamannafundi í tengslum við tækni-
ráðstefnu um netið í Lissabon í Portúgal í
nóvember. Framleiðandi er fyrirtækið
Hanson Robotics.
AFP
Breytingar eru örar í heiminum um þessar mundir og ljóst
að ekki dregur úr þeim. Nokkrir þjóðþekktir einstaklingar
féllust á að glíma við spurninguna hvað mun á næstunni
valda straumhvörfum í lífi okkar.
NÚ ERU TÍMAR UMRÓTS OG BREYTINGA Í TÆKNI, VÍSINDUM, MENNINGU OG ALÞJÓÐAPÓLITÍK
TU
RN
ING POINTS | TÍM
A
M
Ó
T
|
2018
|TURNINGPOIN
TS
|T
ÍM
A
M
Ó
T
|
20
18
|
Af fréttaflutningi sumra fjölmiðla mætti ætla að gervigreind vélmenni
með mikilmennskubrjálæði gætu tekið yfir heiminn innan örfárra ára.
Heilbrigð skynsemi segir okkur að taka slíkum spám af gagnrýni.
Sumir taka slíkar framtíðarspár alvarlega en harðir efahyggjumenn
sjá engan mun á „svokallaðri gervigreind“ og venjulegum hugbún-
aði. Sannleikurinn liggur líklega einhvers staðar þarna á milli – en
hvar?
Sú gervigreind sem við heyrðum mest um á liðnu ári – og mjög
líklega næstu fimm árin – er reyndar ekki mjög frábrugðin öðrum
hugbúnaði, þar sem langstærsti hluti hennar er forritaður af mönn-
um. Forrit eins og Siri og Google Assistant, sem hafa samskipti við
notendur á mannamáli, fá allar helstu upplýsingar sínar frá forrit-
urum. Aðeins lítill hluti þess sem þau gera er „lærður“, þrátt fyrir
fréttafyrirsagnir sem gefa í skyn hið gagnstæða.
Þegar slíkt forrit ávarpar notanda sem „þú“ er það ekki að
„meina“ eitt né neitt – merkingin er ekki þess sjálfs, frekar en það
að klukkan slái 12 hafi einhverja merkingu fyrir klukkunni sjálfri.
Merkingin verður í hugum okkar sjálfra – hugsandi (líf)veru staddri á
ákveðnum stað á ákveðnum tíma með ákveðin markmið – ef ég
heyri „klukkan slær 12“ hefur það ákveðna merkingu fyrir mér; og
aðra fyrir öskubusku.
Þetta ber að hafa í huga við lestur og skrif greina um gervigreind:
Klukkur hugsa ekki; hugsun er öðru vísi en gangur/gangverk
klukku; það þarf hugsun, eigin markmið, og stund- og staðbindingu
til að búa til merkingu; nútíma gervigreind hefur engin eigin mark-
mið (bara forritarans), ber ekkert skyn á stað og stund, og hugsar
ekki. (Þess vegna hefur það enga merkingu fyrir henni að ávarpa
notanda í annarri persónu.) Síðast en ekki síst, merking er forsenda
skilnings; skilningur er nauðsynlegur þáttur greindar.
Hvort gervigreind vélmenni framtíðarinnar munu hafa eigin vilja,
og muni skilja það sem þau segja, er óvíst. Víst er hins vegar að
engin vél nútímans skilur neitt. Þess vegna geta vélar ekki tekið
ákvarðanir út frá eigin forsendum — séu gervigreindar vélar hættu-
legar er það alfarið vegna þess í hverra höndum þær eru. Hugsum
okkur vel um áður en við treystum slíkum vélum fyrir vopnum, lífi og
framtíð okkar.
Kristinn R. Þórisson
er prófessor í gervigreind við Háskólann í Reykjavík og stjórnandi Vitvélastofnunar Íslands.