Morgunblaðið - 29.12.2017, Blaðsíða 24

24 MORGUNBLAÐIÐ TÍMAMÓT 29.12. 2017
Sagt er að þegar Barack Obama og Donald
Trump ræddu saman í forsetaskrifstofunni í
Hvíta húsinu skömmu eftir kosningarnar 2016
hafi Obama tjáð Trump að Norður-Kórea yrði
hættulegasta ógnin við öryggi Bandaríkjanna
sem hann myndi þurfa að fást við sem forseti.
Eftir heilt ár af ögrandi eldflaugatilraunum,
harkalegum ummælum og glæfrastefnu er ljóst
að viðvörun Obama hefur reynst eiga við rök að
styðjast.
Taugaóstyrkurinn nálgaðist felmtur þegar
áætlanir N-Kóreu með kjarnorkuvopn og lang-
drægar eldflaugar sýndu mun hraðari þróun en
sérfræðingar höfðu búist við. Þáttaskil urðu
þegar stjórnvöld í Pjongjang skutu upp lang-
drægri eldflaug sem gat ekki aðeins náð til
Guam og Hawaii heldur einnig meginlandi
Bandaríkjanna. Að auki sprengdu N-Kóreu-
menn öflugustu kjarnasprengju sína fram til
þessa og stjórn þeirra fullyrti að hana mætti
setja á eina af langdrægu flaugunum.
Í stað þess að kynna skýra langtímastefnu
hefur Trump forseti stokkið frá einni nálgun-
inni til annarrar og varla beðið nógu lengi til að
mikilvægir bandamenn eins og Suður-Kóreu-
menn og Japanar gætu náð andanum á milli.
Hann sneri sér að Kínverjum til að fá þá til að
halda aftur af N-Kóreu, margreyndri stefnu
sem hefur eins og búast mátti við ekki borið ár-
angur. Hann lét í ljós áhuga á beinum við-
ræðum við leiðtoga N-Kóreu, Kim Jong-un,
sagði að það yrði sér ,,heiður“ að hitta hann.
Síðan ákvað Trump að viðræður væru „ekki
lausnin“ jafnvel þótt æðstu ráðgjafar hans
segðust vera jákvæðir gagnvart því að reyna að
semja. Samtímis þessu öllu hefur hann sakað
leiðtoga S-Kóreu um friðþægingarstefnu og
rætt um að segja upp aðild Bandaríkjanna að
fríverslunarsamningi við land þeirra.
Í raun hefur varla örlað á samkvæmni í
stefnu Trumps gagnvart N-Kóreu að því
undanskildu að hann hefur margsinnis sakað
forvera sína í embætti um að eiga sök á vand-
anum. Og um leið og hann sakar George W.
Bush og Obama um að hafa ekki gert nóg bein-
ist mikið af gremju hans að tilraunum Clinton-
stjórnarinnar til að semja um málið en ég tók
þátt í þeim þegar ég var sendiherra hjá Samein-
uðu þjóðunum og einnig sem utanríkisráðherra.
Clinton stóð, eins og Trump, frammi fyrir
herskárri stefnu N-Kóreu snemma á forseta-
ferli sínum. Árið 1993 hótaði N-Kórea að segja
sig frá samningnum um bann við frekari út-
breiðslu kjarnavopna, einnig að fjarlægja elds-
neytisstangirnar úr kjarnaofni sínum og vinna
úr þeim plúton sem nota má í kjarnasprengjur
– nóg til að búa til allt að sex sprengjur.
Þetta olli alvarlegri deilu milli Bandaríkjanna
og N-Kóreu. Við einbeittum okkur að því að
koma í veg fyrir að N-Kórea gæti smíðað
kjarnasprengju svo að við þrýstum á SÞ en
íhuguðum líka aðrar leiðir sem við gætum farið,
allt upp í að gera hernaðarárás á kjarnaofn
þeirra.
Til allrar hamingju tókst með viðræðum að
koma í veg fyrir vopnuð átök. Við áttum náið
samráð við bandamenn okkar og lögðum þunga
áherslu á að fá N-Kóreu til að samþykkja
rammalausn, AF. Í henni var kveðið á um að N-
Kórea skyldi loka kjarnaofni sínum, innsigla
8.000 eldsneytisstangir með endurunnu plútoni
og stöðva framleiðslu í stöðvum fyrir plúton-
vinnslu. Alþjóðakjarnorkumálastofnunin,
IAEA, skyldi annast eftirlit með aðgerðunum. Í
staðinn samþykktu Bandaríkin og bandamenn
þeirra að aðstoða N-Kóreu við að fást við brýn-
an vanda vegna eldsneytisskorts og borga fyrir
vinnu við að reisa tvö kjarnorkuver til hefð-
bundinnar orkuframleiðslu.
AF var ekki gallalaust samkomulag og hvor-
ugur aðilinn stóð að öllu leyti við það. En með
því var bundinn endi á bráðahættuna og það
hindraði N-Kóreu í að ná markmiði sínu um að
geta smíðað tugi kjarnasprengna. Ef samning-
urinn hefði ekki verið til staðar er það mat sér-
fræðinga að N-Kórea hefði ráðið yfir 50-100
kjarnasprengjum um það leyti sem ríkisstjórn
Bush tók við völdum. Þess í stað áttu þeir enga,
að því er okkur sýnist. Fram til þessa er ég
æðsti embættismaður Bandaríkjanna sem
heimsótt hefur N-Kóreu. Við Kim Jong-il, faðir
núverandi leiðtoga, áttum umfangsmiklar við-
ræður í tvo daga og í þeim virtist hann reiðubú-
inn að sætta sig við róttækari hömlur á eld-
flaugaáætlun sína en við höfðum gert ráð fyrir.
Þegar stjórn Bush tók við hafnaði hún því að
halda áfram viðræðum og tók upp harkalegri
stefnu. Árið 2003 var AF-samningurinn úr sög-
unni. Þegar kom fram á árið 2006 var N-Kórea
búin að gera sína fyrstu kjarnorkuvopnatilraun.
Þegar ég hætti í embætti áleit ég að atburða-
rásin á Kóreuskaga gæti orðið með ýmsum
hætti. Því miður hefur hún, eftir margar svipt-
ingar, endað á því að hringnum er lokað, við er-
um komin aftur á upphafsreit. Stjórn Trumps
fæst nú við þá ógnvekjandi stöðu sem Clinton
hafði óttast: Norður-Kórea ræður nú yfir nægi-
lega mörgum kjarnasprengjum til að ógna
grannríkjum sínum – og Bandaríkjunum – og
fælingarmætti sem stöðvar árás á landið.
Ljóst er að ef auðvelt væri að leysa þennan
vanda hefði hann verið leystur fyrir löngu.
Grundvallarvandamálið er að leiðtogar N-
Kóreu álíta að þeir verði að eiga kjarnorkuvopn
til að tryggja að þeir lifi sjálfir af. Þeim dugar
að rifja upp örlög Saddams Husseins og
Muammars Gaddafis til að staðfesta trú sína.
En þrátt fyrir það er vænlegasta leiðin til að
koma á stöðugleika ekki mjög frábrugðin þeirri
sem stjórn Clintons fetaði. Stefna Bandaríkj-
anna gagnvart N-Kóreu ætti að vera diplómat-
ískur þrýstingur, aukin hernaðarleg fælingar-
geta, náið samráð við S-Kóreu og Japan og vilji
til að taka þátt í beinum viðræðum, ekki til að
verðlauna stjórnina í Pjongjang heldur til þess
að gera það sem nauðsynlegt er til að verja okk-
ar eigið öryggi.
Stefna Bandaríkjanna hefur of lengi verið ár-
angurslaus leit að snjallri, einfaldri lausn á
vandanum vegna kjarnorkuáætlunar N-Kóreu.
Menn hafa vonað að stjórnin í Pjongjang félli
eða þá að Kínverjar þvinguðu hana til að gefast
upp. Niðurstaðan hefur orðið afturför, árangr-
inum sem hafði náðst hefur verið fórnað án þess
að eitthvað nýtt kæmi í staðinn. Tími er kominn
á raunhæfari og betur hugsaða nálgun – nálgun
sem felur í sér að allar diplómatískar leiðir eru
kannaðar til fulls, verndar borgara okkar og
steypir ekki heiminum út í ónauðsynlegt stríð.
© Madeleine Albright. Á vegum
The New York Times Syndicate.
Kim Jong-un, leiðtogi Norður-Kóreu,
fylgist með þegar langdrægri kjarn-
orkuflaug af gerðinni Hwasong-12 er
skotið á loft frá ótilgreindum stað. Eftir
því sem Kim bætir í kjarnorkuvopna-
búrið eykst óróleiki umheimsins.
Agence France-Presse — Getty Images
Að kljást við N-Kóreu er hættulegt og flókið og þaulhugsaða áætlun þarf til að tryggja öryggi í kjarnorkumálum fyrir heiminn.
MADELEINE ALBRIGHT
var sendiherra Bandaríkjanna hjá SÞ 1993-1997 og
utanríkisráðherra 1997-2001.
Stefna Bandaríkjanna hefur of lengi
verið árangurslaus leit að snjallri,
einfaldri lausn á vandanum vegna
kjarnorkuáætlunar N-Kóreu.
NORÐUR-KÓREUMENN GERA TILRAUNIR MEÐ HÁÞRÓAÐAR LANGDRÆGAR ELDFLAUGAR
’’
TU
RN
ING POINTS | TÍM
A
M
Ó
T
|
2018
|TURNINGPOIN
TS
|T
ÍM
A
M
Ó
T
|
20
18
|
Til að verjast N-Kóreu þarf
að ráðgast við fortíðina