Morgunblaðið - 29.12.2017, Blaðsíða 70

70 MORGUNBLAÐIÐ TÍMAMÓT 29.12. 2017
Eldsnemma morguns, áður en strákurinn
Tumi og sjálf jörðin fóru á fætur, hóf Ragnar
Axelsson ljósmyndari sig á loft, líkt og fuglinn
Fönix forðum, og flaug sem leið lá yfir hálendi
Íslands, landsins sem hefur fóstrað hann og
hann þekkir eins og lófann á sér. Eins og svo
oft áður var það besti vinur ljósmyndarans,
birtan, sem dró hann af stað svo árla en auk
rökkursins er náttúran óvenju mild og dauf á
þessum tíma árs, ef ekki hreinlega drungaleg.
Þvílík hughrif, þvílíkar ljósmyndir nást ekki á
öðrum tíma árs. Það eru ekki síst þessir hörðu
og löngu skuggar sem grípa augað. Ekki svo
að skilja að íslenska birtan, það galdraverk, sé
ljósmyndaranum ekki hagfelld á öðrum tímum
árs, það er bara öðruvísi.
„Það er mjög sjaldgæft að fá svona góða
daga, svona miklar stillur, þegar dagurinn er
svona stuttur og sólin svona skammt á lofti.
Þetta er algjör töfrabirta sem líkja má við það
að sitja heima í stofu við kertaljós og arineld
frekar en að baða húsið rafmagnsljósi,“ segir
Ragnar.
Þar sem hann sveimaði yfir hálendinu nú á
aðventunni leið honum allt í einu eins og hann
væri ekki á heimaslóð. „Er þetta Ísland eða er
þetta tunglið?“ hugsaði hann með sér. Ljós-
myndir hans hér í blaðinu segja auðvitað meira
en þúsund orð um það en líkindin eru vissulega
sláandi. Landslagið, áferðin, gígarnir, meira að
segja snjófölin minnti á tunglryk. „Houston,
we have a problem! We think we are on the
moon! Over.“
Er þetta tunglfar?
Ef vel er að gáð má greina hylki af einhverju
tagi á einni myndanna (bls. 72-73) sem sann-
færði Ragnar og ferðafélaga hans, Sölva Ax-
elsson bróður hans og flugstjóra, og Tómas
Guðbjartsson hjartaskurðlækni, enn frekar
um það að þeir hefðu villst svona líka hressi-
lega af leið. Gæti hylki þetta verið tunglfar?
Ætlaði það að lenda á tunglinu en endaði óvart
á Íslandi? Er það kannski „made in Mars“? Er
þetta jafnvel tilraunaflaug á vegum Kim Jong-
un? Hver veit? Alltént hefur ljósmyndarinn
ekki hugmynd um hvað þarna er á ferðinni.
Tilgátur sendist á netföngin hér að framan!
Ekkert grín er án alvöru og Ragnar við-
urkennir að hann hafi velt því fyrir sér á þessu
augnabliki hvernig það væri í raun og veru að
lenda í hinum myrku mánafjöllum. Væri það
svo frábrugðið því að lenda við þessi birtu- og
veðurskilyrði á hálendi Íslands. Er einhver
með númerið hjá Buzz gamla Aldrin?
Annars er það svo sem gömul saga og ný að
fólk sem flýgur yfir Ísland verði fyrir viðlíka
hughrifum. Fyrir fjölmörgum árum tók höf-
undur þessara orða viðtal við erlendan hljóm-
sveitarstjóra sem missti kjálkann niður í
brjóst þegar komið var með hann inn til lend-
ingar í Keflavík. „Hvar í ósköpunum er ég að
lenda?“ hugsaði aumingja maðurinn með sér.
„Á tunglinu?“ Hvort ætli ríki þar, dúr eða
moll?
Ugglaust vita líka margir að bandarísk
geimfaraefni komu í tvígang til Íslands á sjö-
unda áratugi síðustu aldar og voru við æfingar
og rannsóknir við Öskju sumarið 1965 og í
Þingeyjarsýslum tveimur árum síðar. Meðal
þeirra sem æfðu í Þingeyjarsýslum voru Bill
Anders, sem fór í fyrsta mannaða flugið um-
hverfis tunglið árið 1968,og Neil Armstrong,
sem varð fyrstur manna til að stíga fæti á
tunglið 21. júlí 1969.
Astro-Nautagil
Markmið æfinganna var að auka skilning
geimfaranna á jarðfræði, svo þeir gætu valið
betur þau sýni sem þeir fluttu heim frá tungl-
inu. Ísland varð fyrir valinu vegna þess að há-
lendi landsins var talið líkjast því landslagi
sem biði geimfaraefnanna á tunglinu.
Meðal þeirra staða sem geimfaraefnin æfðu
á var nafnlaust gil sunnan við Drekagil. Jarð-
fræðingarnir Sigurður Þórarinsson og Guð-
mundur E. Sigvaldason gáfu gilinu nafnið
Nautagil, en þar hafa aldrei verið naut. Nafnið
er dregið af enska orðinu „astronaut“ og er gil-
ið því kennt við æfingar geimfaraefnanna.
Í bókinni Öldin okkar, sem Gils Guðmunds-
son og Björn Vignir Sigurpálsson tóku saman,
segir að geimfaraefnin hafi verið mjög ánægð
með ferðina til Íslands 1965. Haft er eftir Eu-
gene A. Cernan geimfara að ferðin til Öskju
hafi verið mjög árangursrík því að þau jarð-
fræðilegu fyrirbrigði sem finna má við Öskju
séu svo margbreytileg. Íslensku jarðfræðing-
arnir sem ferðuðust með geimfaraefnunum
luku einnig lofsorði á þau og sögðu að athug-
anir þeirra hefðu verið óvenjuglöggar.
Eins og fréttaþyrstum lesendum er kunnugt
er Donald Trump Bandaríkjaforseti farinn að
huga að tunglferðum á ný og hver veit nema
nýjustu geimfaraefni hinnar frjálsu og hug-
djörfu stórþjóðar verði send á ný hingað út í
fásinnið til æfinga á komandi misserum. Til að
vera með fingurinn á púlsinum, eins og hans er
siður, ætti Trump auðvitað að koma sjálfur og
meta aðstæður hér um slóðir og hver veit
nema Ragnar Axelsson væri fáanlegur til að
fljúga með hann. Ef Trump biður fallega!
NASA
HÁLENDI
Er nema von að menn taki feil á hálendi
Íslands og sjálfu tunglinu?
NASA
Gígarnir á tunglinu
minna um margt á
gígana á hálendi
Íslands.
Geimfarinn Eugene A.
Cernan æfði sig á
Íslandi. Hér er hann þó
á tunglinu árið 1972.