Morgunblaðið - 11.01.2018, Side 22

22
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 11. JANÚAR 2018
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Viðræð-urnar umútgöngu
Breta úr Evr-
ópusambandinu,
sem oftast eru nefndar
Brexit, verða eflaust í
brennidepli á árinu. Næsta
skref viðræðnanna snýst
um þau viðskiptakjör sem
Bretland og Evrópusam-
bandið geta boðið hvort
öðru. Það er því mikið und-
ir í ár, þar sem Bretar
munu ganga út úr Evrópu-
sambandinu vorið 2019.
Theresa May ákvað að
hefja vikuna á því að
stokka upp í ríkisstjórn
sinni, en sú uppstokkun
hefur ekki gengið sem
skyldi. Einn ráðherrann
sagði af sér, frekar en að
vera færður til í annað
ráðuneyti, og þau andlit
sem kynnt hafa verið til
sögunnar hafa þótt fremur
óspennandi. Hefur upp-
stokkunin jafnvel veikt
stöðu May enn frekar, og
má hún þó ekki við miklu.
Í þeirri uppstokkun hef-
ur þó verið velt upp einum
möguleika, sem þó er óvíst
að May muni velja, sem er
að skipa sérstakan undir-
ráðherra, sem hafi það eina
hlutverk að búa Bretland
undir þann möguleika að
ekki takist að semja við
Evrópusambandsríkin um
viðskiptakjör. Telja frétta-
skýrendur í Bretlandi að
skipan slíks ráðherra gæti
meðal annars sent þau
skilaboð til Brussel, að
Bretar muni ekki láta
bjóða sér hvað sem er í
komandi viðræðum.
Innan Evrópusambands-
ins ríkir einnig talsverð
óvissa um framhaldið.
Helstu forkólfar sam-
bandsins, eins og Donald
Tusk, forseti þess, hafa
haft uppi aðvörunarorð og
sagt að þörf sé á „algjörri
einingu“ ESB-ríkjanna
sem eftir standa í komandi
viðræðum, eigi þær ekki að
fara út um þúfur. Þar á bæ
er helsti óttinn sá, að ef
einstök ríki fara að setja
sína eigin viðskiptahags-
muni ofar hagsmunum
Evrópusambandsins muni
Bretar geta teflt þjóðunum
hverri gegn annarri og
reynt þannig að kría út
betri viðskiptakjör en ef
ríkin 27 eru samstiga.
Þessi áhersla á einingu
er skiljanleg frá
sjónarhóli helstu
forkólfa Evrópu-
sambandsins.
En er hún raun-
hæf? Á sama tíma og leið-
togar ESB-ríkjanna reyna
að stilla saman strengi sína
fyrir viðræðurnar gegn
Bretum, eru þeir einnig að
ræða hugsanlegar aðgerðir
gegn ríkisstjórn Póllands,
sem gætu jafnvel gengið
svo langt að Pólverjar yrðu
sviptir atkvæðisrétti sínum
við æðstu stjórn Evrópu-
sambandsins.
Þá hefur stefna sam-
bandsins í málefnum flótta-
manna frá Norður-Afríku
og Mið-Austurlöndum ekki
notið ótvíræðs stuðnings
allra ríkjanna. Fyrir utan
Pólland, þá hafa Ungverja-
land, Tékkland og Austur-
ríki slegist í hóp þeirra
ríkja sem vilja víkja frá
kvótakerfi því, sem emb-
ættismennirnir í Brussel
hafa staðið á bak við, og
hafa sumir forystumenn í
þessum ríkjum kallað eftir
því að hert verði verulega á
komu flóttamanna til sam-
bandsins.
Þó að Ítalir hafi ekki vilj-
að ganga svo langt, þá er
ljóst að þeir eru einnig
orðnir langþreyttir á
ástandinu, enda liggur stór
hluti straumsins til Ítalíu.
Á síðasta ári komu um 80%
af öllum þeim sem lögðu
leið sína yfir Miðjarðar-
hafið til Evrópusambands-
ríkjanna til Ítalíu. Hafa
Ítalir því kallað eftir því að
fundin verði lausn sem
muni dreifa álaginu betur
meðal ríkja Evrópusam-
bandsins, þar sem þeir geti
varla lengur staðið undir
þeim kostnaði sem þessu
fylgi. Með Ítölum standa
önnur „suðurríki“ sam-
bandsins eins og Spánn,
Grikkland, Portúgal og
Frakkland.
Afstaða Evrópusam-
bandsins í flóttamanna-
málum gæti því hæglega
rekið fleyg í samstöðu Evr-
ópusambandsríkjanna ein-
mitt á þeim tímapunkti
sem einingar er helst sögð
þörf. Hvaða áhrif slíkir
flokkadrættir gætu svo aft-
ur haft á hinar krefjandi
Brexit-viðræður getur tím-
inn einn leitt í ljós, en ljóst
er að þeir styrkja stöðu
Breta.
Brexit-viðræðurnar
standa á mikil-
vægum tímamótum}
Einingin í hættu?
E
infalt ætti að vera að skilja mun-
inn á sköttum og gjöldum ríkis
og sveitarfélaga. Samt er þessu
tvennu ruglað saman æ ofan í æ,
jafnvel af þeim sem ættu í ljósi
langrar reynslu að þekkja muninn. Hér er ekki
átt við útgjöld hins opinbera heldur gjöld sem
fyrirtæki og einstaklingar greiða til hins op-
inbera.
Skattar eru greiðslur þar sem sá sem greiðir
fær ekkert sérstakt fyrir. Tekjuskattar eru til
dæmis lagðir á samkvæmt ákveðnum reglum.
Allir þeir sem eru með sömu launatekjur ættu
að greiða jafnmikinn tekjuskatt, óháð því hve
mikillar þjónustu þeir njóta frá hinu opinbera.
Dæmi um gjöld eru veiðigjald sem útgerðin
greiðir fyrir réttinn til þess að nýta hina tak-
mörkuðu auðlind sem fiskistofnar við Ísland
eru eða kolefnisgjald sem þeir eiga að greiða sem menga
andrúmsloftið. Þegar greidd eru gjöld til hins opinbera er
lögð áhersla á að þau séu í samræmi við þau hlunnindi sem
þeir njóta sem greiða þau.
Veiðigjöld hafa verið umdeild af ýmsum ástæðum. Þeg-
ar kvótakerfinu var komið á fyrir meira en 30 árum var
enginn friður um þá ráðstöfun. Síðar var deilt um það
hvort leggja ætti á veiðigjöld fyrir aðgang að sjávar-
útvegsauðlindinni. Morgunblaðið fór fremst í flokki þeirra
sem lögðu áherslu á nauðsyn og sanngirni veiðigjalda og
hafði að lokum árangur sem erfiði. Nú er lítið deilt um
kvótakerfið sjálft eða hvort greiða eigi gjald fyrir veiði-
réttinn, heldur aðeins hvernig skuli reikna það gjald.
Vinstristjórnin, næst á undan þeirri sem nú
situr, lagði grunninn að þeim veiðigjöldum sem
nú eru innheimt. Draumurinn var að reikna út
svonefnda auðlindarentu, sem er fræðilegur
mælikvarði á afrakstur af greininni. Niður-
staðan er sú að nefnd reiknar út gjaldið miðað
við tveggja ára gamlar tölur úr ársreikningum
sjávarútvegsfyrirtækja. Allir vita að útflutn-
ingsgrein sem byggir afkomu sína á íslensku
krónunni býr við miklar sveiflur í afkomu.
Rekstur sjávarútvegs almennt gekk ágætlega
fyrir tveimur árum, en nú er afkoman víðast
verri. Þess vegna reynist sumum útgerðum
erfitt að greiða veiðigjaldið núna.
Gagnrýni á núverandi fyrirkomulag á sann-
arlega rétt á sér. Útgerðunum er mikilvægt að
hætt verði að byggja á útreikningum embætt-
ismanna úr gömlum tölum samkvæmt for-
skrift stjórnmálamanna. Markaðurinn á að ákveða hvert
afgjaldið eigi að vera, þannig að verð aðgöngumiðans að
auðlindinni ákvarðist af framboði og eftirspurn. Þá þarf
ekki að deila um hvort verðið er sanngjarnt eða ekki.
Markaðurinn ræður, en ekki stjórnlyndir forræðis-
hyggjumenn.
Í leiðara Morgunblaðsins í gær er bent á þá ósanngirni
að fleiri greinar nýti náttúruauðlindir án þess að greiða
sambærileg gjöld. Þess er því að vænta að blaðið útvíkki
baráttu sína fyrir auðlindagjöldum þannig að jafnræðis
verði gætt.
Benedikt
Jóhannesson
Pistill
Munurinn á sköttum og gjöldum
Höfundur er stærðfræðingur og stofnandi Viðreisnar.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
BAKSVIÐ
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Eigendur jarðarinnar Sel-skarðs í Garðakirkjulandihafa kært útgáfu Garða-bæjar á framkvæmda-
leyfi til Landsnets vegna Lyklafells-
línu. Er þetta þriðja kæran vegna
línunnar sem nú er til meðferðar hjá
úrskuðarnefnd um umhverfis- og
auðlindamál, ÚUA. Sveitarfélögin
Mosfellsbær, Hafnarfjarðarbær,
Garðabær og Kópavogur hafa öll
samþykkt útgáfu framkvæmdaleyfa
vegna Lyklafellslínu. Landsnet
hyggst óska eftir tilboðum í línulögn-
ina á næstu vikum, en með fyrirvara
um lyktir kærumála.
Þórarinn Bjarnason, verkefna-
stjóri hjá Landsneti, segir að verk-
efnið verði boðið út á Evrópska efna-
hagssvæðinu. Línulögnin verði boðin
út fljótlega og áætla megi kostnað
við hana um tvo milljarða króna.
Bygging tengivirkis við Lyklafell
verði einnig boðin út á næstu vikum,
en í heildina megi áætla kostnað við
verkefnið um fjóra milljarða. Vænt-
anlega verði ekki farið út í fram-
kvæmdir fyrr en botn verði kominn í
kærurnar.
Þórarinn segir að Landsnet vilji
semja við lögmæta eigendur lands.
Að mati Landsnets sé óvissa um
eignarhald á stuttum hluta leið-
arinnar en verið sé að skoða málið
nánar.
Ekki umboð eða heimildir
Í kæru fulltrúa eigenda Sel-
skarðs er vísað í fund með fulltrúum
Landsnets 19. október í haust „þar
sem þeim var gerð ítarleg grein fyrir
löglegum eignarréttindum jarðar-
innar Selskarðs á landi því þar sem
til stendur að byggja Lyklafellslínu
og að þeir hafi ekki umboð eða heim-
ildir til framkvæmda þar, þó svo að
þeir fái eitthvert framkvæmdaleyfi
frá sveitarfélagi,“ eins og segir í
kærunni.
Engir samningar hafi verið
gerðir um nýtingu og er farið fram á
að framkvæmdaleyfi Garðabæjar
verði fellt úr gildi og framkvæmdir
verði stöðvaðar meðan málið sé til
meðferðar hjá úrskurðarnefndinni.
Þar sem miklir hagsmunir séu í húfi
er óskað eftir flýtimeðferð í málinu.
„Útgefið framkvæmdaleyfi fyrir raf-
línulögn þvert yfir óskipt land, þar
sem jörðin Selskarð er eign-
araðili … má ekki öðlast gildi eins
og staða mála er,“ segir m.a. í bréfi
landeigenda.
Framkvæmdaleyfið var sam-
þykkt í bæjarstjórn Garðabæjar 7.
desember, gefið út 18. desember og
fulltrúum eigenda Selskarðs til-
kynnt um leyfisveitinguna 21. des-
ember. Kæran var til umfjöllunar á
fundi bæjarráðs Garðabæjar í vik-
unni. Nefna má að eigendur Sel-
skarðs og bæjaryfirvöld deildu árið
2009 vegna lagningar Álftanesveg-
ar.
Hafnfirðingar létu ekki vita
Þá er í kærunni vísað til þess að
bæjarstjórn Hafnarfjarðar hafi gef-
ið út framkvæmdaleyfi á eignarrétt-
indum Selskarðs 21. júní á síðasta
ári.. Eigendur Selskarðs hafi verið í
sumarleyfi á þessum tíma og útgáfa
leyfisins því farið framhjá þeim.
Þess vegna hafi þeir ekki getað kært
framkvæmdaleyfið tímanlega og
bæjarfélagið ekki látið vita um
ákvörðunina. Hafnarfjarðarbæ hafi
verið vel ljós eignarréttindi jarð-
arinnar Selskarðs á því svæði sem
framkvæmdaleyfið fjallaði um.
Fulltrúar eigenda líti svo á að
framkvæmdaleyfið sé því ógilt, en
um sé að ræða sama landið hvað
varðar Hafnarfjörð og Garðabæ,
svonefnt Garðakirkjuland.
Tvær aðrar kærur
Fyrr í haust var greint frá því
að Náttúruverndarsamtök Suðvest-
urlands og Hraunavinir hefðu kært
útgáfu Mosfellsbæjar og Hafnar-
fjarðar á framkvæmdaleyfum vegna
línunnar til úrskurðarnefndar um-
hverfis- og auðlindamála. Í frétt í
Morgunblaðinu sagði m.a. að sam-
tökin færðu ýmis rök fyrir kröfu
sinni um að framkvæmdaleyfin verði
felld úr gildi, meðal annars var vísað
til dóma og úrskurða í öðrum málum
vegna ágalla á undirbúningi og út-
gáfu slíkra leyfa. Þá var sérstaklega
varað við því að línan mundi liggja
um grannsvæði vatnsverndar.
Útboð með fyrirvara
um lyktir kærumála
Lyklafellslína, sem í fyrstu áætlunum var kölluð Sandskeiðslína, liggur
frá Sandskeiði í Hafnarfjörð, tæplega 30 kílómetra leið. Hún á að leysa af
hólmi Hamraneslínu sem er tvöföld og liggur á háum möstrum skammt
frá byggð á höfuðborgarsvæðinu og fer yfir útivistarsvæði í Heiðmörk.
Byggðin er farin að þrengja að línunum, sérstaklega í Hafnarfirði þar
sem hún liggur um Vallahverfi. Einnig verða línurnar sem liggja að ál-
verinu í Straumsvík færðar. Lagning nýju línunnar og tilheyrandi tengi-
virki við Lyklafell á Sandskeiði eru forsenda þess að hægt verði að rífa
Hamraneslínur.
Um 30 kílómetrar
LYKLAFELLSLÍNA KEMUR Í STAÐ HAMRAFELLSLÍNU
Lyklafellslína
Grunnkort/Loftmyndir ehf.
Straumsvík
Reykjavík
Hamraneslínur 1 og 2
Ísalínur 1 og 2
Lyklafellslína
Búrfellslína 3