Morgunblaðið - 22.01.2018, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 22. JANÚAR 2018
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Ástandið íVenesúelahefur ekki
fengið mikla athygli
upp á síðkastið,
jafnvel þó að það sé
á hraðri niðurleið.
Hugsanlega má skrifa það
áhugaleysi á þá staðreynd að hin
sósíalíska stefna stjórnvalda í
landinu hefur nú augljóslega
gengið sér til húðar og hlýtur það
einungis að vera tímaspursmál
áður en þolinmæðina brestur
endanlega í samfélaginu.
Lengi getur vont versnað því
að nýjustu tíðindi frá Venesúela
bera með sér að olíuframleiðsla
landsins skreppi hratt saman.
Framleiðslutölur í desember
féllu um 12% frá tölunum í nóv-
ember og olíuframleiðslan
minnkaði um 29% á árinu 2017
miðað við árið 2016. Þetta er með
mestu niðursveiflu á milli ára
sem sést hefur í framleiðslu olíu,
til dæmis meiri en Írakar upp-
lifðu árið 2003 þegar Íraksstríðið
hófst.
Engin stríðsátök geisa þó í
Venesúela eða neitt annað sem
útskýrt gæti þetta hrun, nema að
vísu langvarandi árásir sósíalista
á efnahag ríkisins með tilheyr-
andi skorti á viðhaldi og fjárfest-
ingu í framleiðslutækjum. Van-
rækslan verður enn meira
sláandi þegar haft er í huga að ol-
ían nemur allt að 95% af útflutn-
ingi landsins.
Það er því kannski ekki að
undra að hagkerfi landsins hafi
dregist saman um 40% á síðustu
fjórum árum eða hitt að óðaverð-
bólga geisi. Þá herma fregnir að
um fjórðungur verk-
smiðja í landinu sé
enn lokaður eftir
jólafríið þar sem
eigendur þeirra sjái
að óbreyttu ekki
ástæðu til þess að
hefja rekstur að nýju.
Á árinu eiga að fara fram for-
setakosningar í Venesúela.
Nicolas Maduro, hinn handvaldi
arftaki Hugos Chavez, mun þar
bjóða sig fram til endurkjörs.
Væri allt með felldu í stjórnarfari
Venesúela mætti telja næsta
öruggt að Maduro gæti farið að
setja í ferðatöskur og búa sig
undir flutning úr forsetahöllinni.
Staðan er hins vegar flóknari
en svo. Þegar stjórnarandstaðan
vann góðan sigur í síðustu þing-
kosningum brást Maduro við
með því að gera sigurvegarana
áhrifalausa með því að setja á fót
ólöglegt „stjórnlagaráð“, sem
tók sér svo löggjafarvald. Mót-
mæli gegn þeirri ákvörðun og
gegn óstjórninni voru kæfð.
Leiðtogar stjórnarandstöðunnar
mega búa við stöðugt áreiti af
hálfu stjórnvalda og hefur mörg-
um þeirra verið varpað í fangelsi
að ósekju.
Sú von að Maduro verði komið
frá með aðstoð kjörkassans er
því næsta veik þó að efnahagur
landsins hafi hrunið til grunna í
stjórnartíð hans. Engu að síður
verður að vona það besta því að
þó að stundum sé sagt að fólk fái
þá stjórn sem það á skilið er
óhætt að fullyrða að íbúar Vene-
súela eiga betra skilið en fram-
hald af sósíalisma Chavez og Ma-
doro.
Stjórnvöld í Vene-
súela heyja stríð
gegn heilbrigðu
efnahagslífi}
Eins og stríðsástand
Ýmsir hafa orðiðtil að lýsa
áhyggjum sínum af
auknu embættis-
mannaræði, eins og
Styrmir Gunnarsson, fyrrver-
andi ritstjóri, orðar það í grein
sinni í Morgunblaðinu um
helgina.
Björn Bjarnason, fyrrverandi
ráðherra, hefur einnig áhyggjur
af þróuninni í þessa átt og segir á
vef sínum: „Þróunina má rekja til
ákvarðana stjórnmálamanna.
Þeir hafa einfaldlega afsalað sér
völdum. Stærsta skrefið í þá átt
var stigið undir forystu Jóhönnu
Sigurðardóttur forsætisráðherra
eftir hrun. Endurskoðun stjórn-
arráðslaganna hafði að markmiði
að auka embættismannavaldið.
Þetta er að sjálfsögðu aldrei orð-
að á þennan veg heldur rætt um
nauðsyn þess að hafa „fagleg“
sjónarmið að leiðarljósi. Deil-
urnar vegna skipunar í dómara-
embætti eru ein birtingarmynd
þessarar þróunar. Þar felst „fag-
mennskan“ í að setja upp excel-
skjal og raða mönnum inn á það.
Hrokinn af hálfu formanns dóm-
nefndar í garð setts
dómsmálaráðherra
vegna skipunar í
embætti átta hér-
aðsdómara er sjúk-
dómseinkenni „fagmennsk-
unnar“.“
Styrmir bendir á að hér á Ís-
landi sé að „verða til „ný stétt“
embættismanna, sérfræðinga,
sumra kjörinna fulltrúa, og ann-
arra hagsmunaaðila og kostn-
aður við þá „nýju stétt“ er
greiddur af almennu launafólki.
Taki lýðræðislega kjörnir
fulltrúar ekki í taumana og stöðvi
þessa þróun verður til jarðvegur
fyrir eins konar „uppreisn“ gegn
þessu kerfi – embættismanna-
ræðinu.“
Ástæða er til að taka ábend-
ingar Styrmis og Björns alvar-
lega. Það getur ekki gengið að
völd ósýnilegra embættismanna
sem enginn hefur kosið séu stöð-
ugt aukin en ábyrgðin sitji eftir
hjá valdalitlum fulltrúum sem
kosnir eru á fjögurra ára fresti.
Þessi þróun er óheppileg í alla
staði og umfram allt þá er hún
ákaflega ólýðræðisleg.
Völd og ábyrgð
þurfa að fara saman}Ólýðræðisleg þróun
V
itnisburður þjóða á 21. öldinni ræðst
meðal annars af hvernig búið er að
fötluðu fólki. Eitt af því sem gerir
Ísland og hin löndin á Norður-
löndum að öflugum þjóðum er sam-
félagslegur sáttmáli um að veita einstaklingum
jöfn tækifæri til menntunar og að sækja sér heil-
brigðisþjónustu. Góður árangur Norður-
landanna er ótvíræður. Þjóðartekjur á mann eru
með því hæsta í veröldinni og félagslegur hreyf-
anleiki er einnig sá mesti. Þetta er mikill og lofs-
verður árangur sem náðst hefur enda er mjög
eftirsóknarvert að búa í þessum ríkjum.
Menntun eykur lífsgæði
Menntun fatlaðs fólks er mikilvæg og eykur
lífsgæði og tækifæri til muna. Aðgengi og fjöl-
breytt námsúrval hefur verið að aukast á Íslandi
á síðustu árum. Mjög gott dæmi um slíka framþróun er sér-
námsbraut við Fjölbrautaskólann í Ármúla sem er fyrir
nemendur með fötlunargreiningu. Hlutverk og markmið
brautarinnar er að nemendur fái tækifæri til að stunda nám
við hæfi innan félagsheildar fjölbrautaskóla. Þannig við-
halda þeir og auka þekkingu sína og færni til að takast á við
viðfangsefni daglegs lífs. Lögð er áhersla á að nemendur á
brautinni einangrist ekki heldur séu þeir hluti af skólaheild-
inni. Í heimsókn minni í skólann var ánægjulegt að sjá nem-
endur og fagfólk vinna vel saman. Það er ríkur vilji hjá
stjórnvöldum að halda áfram á þessari braut og auka tæki-
færi til menntunar þannig að allir einstaklingar fái notið sín.
Öflugt íþróttastarf til fyrirmyndar
Mikil gróska hefur einkennt íþróttastarf fatl-
aðra á Íslandi og mikill metnaður er lagður í
umgjörð þess. Okkar fatlaða íþróttafólk hefur
unnið hvert afrekið á fætur öðru á alþjóðlegum
stórmótum. Ég varð þeirrar ánægju að njót-
andi á fyrstu dögum ársins að vera gestur á ný-
árssundmóti Íþróttasambands fatlaðra. Öll um-
gjörð og aðbúnaður á mótinu var til fyrir-
myndir og gleðin skein úr andlitum þátttak-
enda. Það starf sem Íþróttasamband fatlaðra
hefur unnið í gegnum árin er lofsvert. Með því
að leggja kapp á fagmennsku og sterka um-
gjörð er gott aðgengi tryggt og skilyrði fyrir af-
reksfólk gerð betri.
Margir áfangasigrar hafa orðið er varðar
réttindi fatlaðs fólks á Íslandi. Haustið 2016
fullgilti Ísland samning Sameinuðu þjóðanna um réttindi
fatlaðs fólks. Samningurinn er leiðarvísir að því hvernig
tryggja skal fötluðu fólki mannréttindi og tækifæri til jafns
við aðra og gera því þannig kleift að vera virkir þátttak-
endur í samfélaginu. Í 24. grein sáttmáls er lögð áhersla á
að allir hafi jöfn tækifæri til menntunar á öllum skólastig-
um án aðgreiningar. Það er von mín og vilji að stjórnvöld
nái að vinna enn frekar að framgangi þessa mikilvæga
málaflokks enda höfum við undirgengist skuldbindingar
þessa efnis.
Lilja Dögg
Alfreðsdóttir
Pistill
Sigrar fatlaðs fólks
Höfundur er mennta- og menningarmálaráðherra.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
SVIÐSLJÓS
Björn Jóhann Björnsson
bjb@mbl.is
Formlegur frestur til aðskila umsögnum um frum-varp um lækkun kosn-ingaaldurs í 16 ár í
sveitarstjórnarkosningum rann út
sl. föstudag. Að beiðni Sambands ís-
lenskra sveitarfélaga var fresturinn
framlengdur til 29. janúar, eða fram
yfir næsta stjórnarfund sambands-
ins.
Nokkrar umsagnir hafa verið birt-
ar á vef Alþingis og af þeim má ráða
að lækkun aldursins úr 18 í 16 ár er
umdeild, líkt og áður hefur komið
fram í umræðunni.
Frumvarpið hefur áður verið lagt
fram á þingi, af Katrínu Jakobs-
dóttur fyrir tæpu ári, en er nú end-
urflutt af Andrési Inga Jónssyni,
þingmanni VG, sem hefur meðflutn-
ingsmenn úr öllum þingflokkum.
Í greinargerð með frumvarpinu
segir að það sé lagt fram til að styðja
við lýðræðisþátttöku ungs fólks og
auka tækifæri þess til að hafa áhrif á
samfélagið sem virkir og ábyrgir
þátttakendur. Er frumvarpinu jafn-
framt ætlað að auka kosningaþátt-
töku unga fólksins en verði frum-
varpið að lögum á yfirstandandi
þingi mun breytingin taka gildi í
sveitarstjórnarkosningum í lok maí
nk. Þá myndu um 9.000 manns bæt-
ast á kjörskrána.
Í samræmi við barnasáttmála
Í nokkrum tilvikum senda sömu
aðilar inn umsögn og síðast og vísa
því til sinna fyrri umsagna. Má þar
nefna Barnaheill og UNICEF á Ís-
landi en hvor tveggju samtökin
styðja frumvarpið og telja það opna
tækifæri fyrir börn til lýðræðisþátt-
töku í samfélaginu, það sé í sam-
ræmi við ákvæði Barnasáttmálans.
Undir það tók Umboðsmaður barna
í umsögn sinni síðast er frumvarpið
var lagt fram. Fleiri jákvæðar um-
sagnir hafa borist, eins og frá ung-
mennaráði UMFÍ, ungmennaráði
Sveitarfélagsins Hornafjarðar og
nemendaráði Sunnulækjarskóla.
Reykjavíkurborg hefur sent inn
umsögn um endurflutt frumvarp, og
vísar til fyrri umsagna, bæði frá
borginni og undirstofnunum eins og
ungmennaráði Reykjavíkur og yfir-
kjörstjórn. Til viðbótar er sett fram
athugasemd um að ekki sé gert ráð
fyrir breytingum á 2. gr. laganna.
Þar segir m.a. að kjörgengur í sveit-
arstjórn sé hver sá sem eigi kosn-
ingarétt í sveitarfélaginu.
„Verði frumvarpið samþykkt
óbreytt leiðir það því til breyttra
kjörgengisskilyrða að auki en ekki
er að sjá í greinargerð með frum-
varpinu að það hafi verið ætlunin. Er
talið að þetta misræmi þarfnist skýr-
ingar og ef ætlunin er að breyta
kjörgengisskilyrðum að auki, þarfn-
ast frumvarpið bæði lagfæringar og
nýs umsagnarferlis,“ segir m.a. í
umsögn Reykjavíkurborgar.
„Í besta falli smjörklípa“
En það eru ekki allir hlynntir því
að lækka kosningaaldurinn í 16 ár.
Þingmaðurinn Brynjar Níelsson
hefur lýst efasemdum sínum og
meðal innsendra umsagna er and-
stöðu lýst af hálfu Íslensku þjóðfylk-
ingarinnar.
„Hugmyndir íslenskra stjórn-
málamanna um að gera börn að kjós-
endum eru í besta falli smjörklípa til
að beina umræðunni í annan farveg,
en þann að þeir sem eiga mesta sök á
minnkandi kjörsókn eru stjórn-
málamenn sjálfir og spillingin sem
umleikur þá og flokka þeirra. Um-
ræðuna um íbúalýðræði vilja þeir
fyrir alla muni ekki taka, hvað þá að
hrinda henni í framkvæmd, vegna
hræðslu við vilja fólksins,“ segir m.a.
í umsögn Þjóðfylkingarinnar.
Umdeilt að lækka
kosningaaldur í 16 ár
Morgunblaðið/Eggert
Kosningar Nái frumvarp um lækkun kosningaaldurs í gegn gæti kjós-
endum átt eftir að fjölga um 9 þúsund í næstu sveitarstjórnarkosningum.
Flutningsmenn frumvarpsins
um lækkun kosningaaldurs í 16
ár í sveitarstjórnarkosningum
koma úr öllum þingflokkum. Frá
VG koma Andrés Ingi Jónsson,
Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir og
Kolbeinn Óttarsson Proppé. Úr
Viðreisn eru það Hanna Katrín
Friðriksson, Jón Steindór Valdi-
marsson og Þorsteinn Víglunds-
son. Anna Kolbrún Árnadóttir úr
Miðflokknum, Þórunn Egils-
dóttir úr Framsókn, Logi Einars-
son frá Samfylkingu, Björn Leví
Gunnarsson og Smári McCarthy
frá Pírötum, Áslaug Arna Sigur-
björnsdóttir og Vilhjálmur Árna-
son úr Sjálfstæðisflokki og Karl
Gauti Hjaltason frá Flokki fólks-
ins.
Stutt af öll-
um flokkum
LÆKKUN Í 16 ÁR
Morgunblaðið/Eggert